توضیحات

نوشته شده توسط مدیر سایت

دسته: دانستنی های روانپزشکی

دستگاه‌ تحریک مغناطیسی (rTMS/TMS) چیست؟

توضیحات

نوشته شده توسط مدیر سایت

دسته: دانستنی های روانپزشکی

سالمند روان

سالمند روان یا بیماراعصاب و روان پیر و سالخورده

دوران سالمندی و پیری و بیماری های اعصاب و روان

پیش‌گیری از بروز بیماری‌های روانی در پیری

داشتن سبک زندگی سالم و فعال، استفاده از مواد غذایی ارگانیک و دور بودن از محرک‌های عصبی از جمله مواردی هستند که باعث می‌شوند افراد و به ویژه بزرگسالان سالم بمانند. برای پیش‌گیری از بروز بیماری روانی در پیری راه‌های زیادی وجود دارد که اغلب آن‌ها را باید از دوران جوانی در زندگی بگنجانید. نمی‌شود شما کل زندگی را یک جا بنشینید، دائم در معرض خطر و مسائل استرس‌زا باشید سیگار بکشید، فست فود میل کنید، و انتظار داشته باشید جسم و روان‌تان در سالمندی سالم باشد. بنابراین برای پیش‌گیری از بروز بیماری روانی در پیری موارد زیر را مد نظر قرار دهید:

• تغذیه سالم داشته باشید
• خواب کافی را فراموش نکنید
• از اخبار بد و منفی دوری کنید
• احساسات خود را سرکوب نکنید
• به صورت روزانه فعالیت بدنی داشته باشید
• برای پذیرفتن شکست در زندگی آماده باشید و خود را سرزنش نکنید
• از نوشیدنی‌های طبیعی به جای الکل و نوشیدنی‌های گاز دار استفاده کنید
• از کار زیاد و بیوقفه بپرهیزید و تفریح و سرگرمی را در برنامه خود لحاظ کنید

درمان اختلالات روانی در پیری

برای درمان اختلالات روانی در پیری روش‌ها و متدهای زیادی وجود دارد که متناسب با نوع بیماری، شدت بیماری، سن سالمند و سبک زندگی او پزشکان روش مناسب را انتخاب می‌کنند. از رایج‌ترین روش‌های موجود باید به روان درمانی، دارو درمانی و الکتروشوک درمانی اشاره کنیم. البته این روش‌ها بیش‌تر برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند.

• در روان درمانی روانپزشک ابتدا بررسی می‌کند که عامل بروز بیماری چیست؟ سپس نوع نگاه بیمار به زندگی، جامعه  خودش را بررسی می‌کند؟ پس از کشف نوع نگاه و نگرش بیمار، پزشک سعی می‌کند احساسات و دیدگاه فرد را تغییر دهد.
• در دارو درمانی با استفاده از تغییر در انتقال دهنده‌های عصبی مغز و ایجاد تغییر در خلق و خو فرد درمان می‌شود.
• الکتروشوک درمانی روشی است که در موارد حاد مانند اقدام به خودکشی از آن استفاده می‌کنند. این روش در افراد سالمند عوارضی مانند از دست حافظه به صورت کوتاه مدت را به همراه دارد.

به غیر از دارو درمانی روش‌هایی مانند مدیتیشن، ورزش‌های جمعی، کارهای حمایتی و تکنیک‌های تنفس عمیق مواردی هستند که می‌توانند در بهبود برخی بیماری‌ها مانند اضطراب، وسواس و ترس اجتماعی موثر باشند.

نکات مواجه با بیمار مبتلا به بیماری روانی

• احساسات او را نادیده نگیرید.
• سعی کنید عوامل استرس‌زا را از او دور کنید
• حامی باشید و اعتماد به نفس بیمار را افزایش دهید.
• سعی کنید محیطی آرام و دور از تنش را برایشان مهیا کنید.
• عوامل خطرناک را از اطراف سالمند بیمار بردارید تا به خودش آسیبی نزند.
• سعی کنید با تداعی کردن خاطرات خوب او را به گذشته و ایام خوش جوانی ببرید
• کمک کنید سبک زندگی سالمی داشته باشند و برایشان غذاهای مفید آماده کنید.
• در مواجه با سالمندان صبور و محترم باشید. آن‌ها به انتخاب خودشان بیمار نشده‌اند و خیلی از رفتارهایشان بدون برنامه قبلی انجام می‌شود.

افزایش سن و ظهور بیماری‌های روانی

 در این مطلب از مرکز روان برخی از بیماری‌های روانی در پیری را بررسی کردیم. مواردی خیلی با افزایش سن مرتبط نیستند و بیش‌تر تحت تاثیر سبک زندگی، عواطف و احساسات فرد، بیماری‌های زمینه‌ای و گاهی مسائل و شرایط اجتماعی بروز پیدا می‌کنند. این بیماری‌ها برخی قابل درمان و برخی فقط کمی قابل کنترل هستند. مانند زوال عقل و آلزایمر که فقط با دارو کنترل می‌شوند و درمان قطعی برای آن‌ها وجود ندارد.

توضیحات

نوشته شده توسط مدیر سایت

دسته: دانستنی های روانپزشکی

تحریک الکتریکی مغز tdcs

تقویت رفتارها و فرآیندهای شناختی انسان، مدت‌هاست که مورد توجه محققان بوده است و روش درمانی موثر و محبوبی هم برای آن تعریف شده است. در واقع، برای کاهش تحریک‌ پذیری قشر مغز و ایجاد اثرات تسهیل‌کننده یا بازدارنده بر انواع رفتارها، از روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال (tDCS) استفاده می‌شود. محبوبیت این روش درمانی، در دهه‌ گذشته افزایش یافته و به عنوان ابزاری امیدوار کننده برای تعدیل مهارت‌های شناختی و حرکتی مطرح شده است. در این مقاله، قصد داریم به معرفی این روش درمانی تحریک الکتریکی مغز و کاربرد آن در زمینه‌های مختلف بپردازیم.

تحریک الکتریکی مغز یا Transcranial Electrical Stimulation (tES) یک روش غیرتهاجمی است که برای تحریک فعالیت‌های عصبی در مغز از جریان‌های الکتریکی ضعیف استفاده می‌کند. این روش شامل اعمال جریان الکتریکی مستقیم یا متناوب به پوست سر از طریق الکترودها است. tES به عنوان یک ابزار تحقیقاتی و درمانی در علوم اعصاب و روانشناسی استفاده می‌شود و به منظور بهبود عملکرد شناختی، کاهش علائم افسردگی، و درمان اختلالات عصبی مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.

tES شامل چندین تکنیک مختلف است که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. از جمله این تکنیک‌ها می‌توان به تحریک الکتریکی مستقیم مغز (tDCS)، تحریک الکتریکی متناوب مغز (tACS)، و تحریک الکتریکی تصادفی مغز (tRNS) اشاره کرد. هر یک از این روش‌ها با استفاده از جریان‌های الکتریکی با فرکانس‌ها و شدت‌های مختلف، تاثیرات متفاوتی بر فعالیت‌های عصبی دارند.

تحقیقات نشان داده‌اند که tES می‌تواند نوروپلاستیسیتی (توانایی مغز برای تغییر و تطبیق) را تقویت کند و به خود تنظیمی مغز کمک کند. این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که tES به عنوان یک روش امیدوارکننده در درمان اختلالات عصبی و روانی مورد توجه قرار گیرد.

تحریک الکتریکی مغز tdcs چیست ؟

جریان مستقیم ترانس کرانیال (tDCS) یک نوع تحریک الکتریکی مغز با شدت کم و به روش غیرتهاجمی است که توسط دستگاه قابل حمل کوچکی که معمولاً با باتری کار می‌کند، انجام می‌شود. از این روش درمانی، برای بهبود عملکردهای شناختی مانند حافظه، زبان و توجه، استفاده می‌شود. tDCS می‌تواند عملکرد شناختی را در افراد سالم که در سن سالخوردگی قرار دارند و یا بیماران مبتلا به اختلالات عصبی که معمولاً در سنین بالا به بیماری‌هایی از جمله آلزایمر ، زوال عقل فرونتوتمپورال و بیماری پارکینسون مبتلا می‌شوند، افزایش دهد. اگرچه اثربخشی بالینی tDCS هنوز نیازمند تایید دقیق آن با انجام مطالعات بالینی جامع و کنترل‌شده‌ تصادفی است، اما نتایج آن برای مدیریت اختلالات شناختی مرتبط با اختلالات عصبی در سالمندان امیدوارکننده به نظر می‌رسد.

تی دی سی اس (tDCS) یا تحریک الکتریکی مغز چیست؟

تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال یا به اختصار TDCS یک تکنیک تحریک قابل حمل و پوشیدنی مغز است که جریان الکتریکی کمی را به پوست سر منتقل می‌کند. در این روش یک جریان ثابت بین ۱ تا ۲ میلی‌آمپر معمولا به مغز اعمال می‌شود. tDCS با اعمال جریان مثبت (آنودال) یا منفی (کاتدال) از طریق الکترودها به یک ناحیه از مغز کار می‌کند.

 tDCS یک تکنیک نورومدولاسیون است که تغییرات فوری و پایدار را در عملکرد مغز ایجاد می‌کند. موقعیت الکترودهای آند و کاتد روی سر برای تنظیم چگونگی جریان یا ولتاژ الکتریکی به مناطق خاص مغز استفاده می‌شود. جریان ارائه شده توسط tDCS به اندازه کافی قوی نیست که پتانسیل عمل در یک نورون را تحریک کند. در عوض، «آستانه فرعی» آن، الگوی نورون‌های فعال را تغییر می‌دهد. مغز را فعال در نظر بگیرید که در تلاش برای انجام یا یادگیری چیزی است و tDCS برای تقویت این فعالیت به صورت مداوم همراه مغز است. در سطح سلولی ۲، tDCS شلیک عصبی را تغییر می‌دهد و با تقویت انتقال سیناپسی بین نورون‌ها با افزایش انعطاف‌پذیری سیناپسی که به نوبه خود، پایه سلولی یادگیری است، عمل می‌کند.

تاریخچه تحریک الکتریکی مغز tdcs

روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم بین جمجمه‌ای (tDCS) بیشتر از آنچه که تصور کنیم، ریشه در تاریخ دارد. از 3000 سال قبل از میلاد، مصریان باستان از خواص الکتریکی گربه ماهی آگاه شدند. 300 تا 400 سال قبل از میلاد، افلاطون و ارسطو توانایی ماهی اژدر را در ایجاد اثرات درمانی آن با استفاده از تخلیه الکتریکی مشاهده و ثبت کردند. 43 سال بعد از میلاد، پزشک رومی، به نام اسکریبونیوس لارگوس، از ماهی اژدر برای درمان سردرد استفاده کرد. در قرن یازدهم، پزشک مسلمان ایرانی، ابن سیده، استفاده از ماهی اژدر را در درمان صرع پیشنهاد کرد و سپس فیلسوف ایرانی ابن سینا از آن به عنوان وسیله‌ای برای تسکین سردرد و درد مفاصل استفاده نمود. بعد از آن، این تحقیقات، توسط محققان مختلف ادامه یافت تا اینکه در سال 1773 جان هانتر، آناتومیست، مکانیسم تسکین درد و بی‌حسی ناشی از ماهی اژدر را مورد مطالعه و توضیح قرار داد.

در سال 1801 جووانی آلدینی، از دستگاه tDCS ساده، برای بهبود خلق و خوی فردی که احتمالاً از افسردگی ناشی از شیزوفرنی رنج می‌برد، استفاده کرد. در سال‌های 1940-1930 درمان تشنج الکتریکی (ECT) به سرعت محبوبیت پیدا کرد و tDCS را تحت‌الشعاع قرار داد. اما به دلیل عدم قطعیت نتایج، عدم درک اصول عملیاتی و طراحی آزمایشات ضعیف، علاقه‌ محققان به tDCS کاهش یافت. تا اینکه 20 سال بعد، نقش این روش در درمان الکترو خواب و الکترو بیهوشی محبوبیت یافت. پس از آن، پیشرفت‌های خوبی در زمینه‌ برق درمانی، تحریک الکتریکی مغز و تکنیک‌های جدید تصویربرداری به دست آمد.

تحریک الکتریکی مغز (tES) به عنوان یک روش درمانی و تحقیقاتی در علوم اعصاب و روانشناسی، تاریخچه‌ای طولانی و پیچیده دارد که به قرن نوزدهم میلادی بازمی‌گردد. اولین تلاش‌ها برای استفاده از جریان الکتریکی به منظور تاثیرگذاری بر مغز به دهه ۱۸۰۰ میلادی بازمی‌گردد، زمانی که دانشمندان و پزشکان شروع به آزمایش با جریان‌های الکتریکی برای درمان اختلالات عصبی کردند.

نحوه‌ عملکرد تحریک الکتریکی مغز tdcs

در روش جریان مستقیم ترانس کرانیال، جریان الکتریکی ضعیفی، از طریق قرار دادن دو الکترود به پوست سر برقرار می‌شود. به طور معمول، ۲ الکترودِ یک‌بار مصرف، روی سر قرار می‌گیرد و جریان کمی بین این الکترودها عبور داده می‌شود تا مغز را از طریق جمجمه تحریک کند. یک الکترود به عنوان الکترود هدف و دیگری به عنوان الکترود مرجع شناخته می‌شود. در برخی از دستگاه‌ها، الکترود مرجع در خارج سر، مثلاً روی بازو قرار می‌گیرد. در طول تحریک الکتریکی مغز ، جریان بین دو الکترود برقرار و از مغز عبور می‌کند تا مدار کامل شود. معمولاً از جریان با شدت کم ۱ تا ۲ میلی‌آمپر استفاده می‌شود که این جریان به طور مداوم برای حدود ۳۰ دقیقه به فرد اعمال می‌گردد.

در روش جریان مستقیم ترانس کرانیال، از جریان پیوسته استفاده می‌شود که در یک جهت از الکترود آند به سمت الکترود کاتد به صورت مستقیم، جریان دارد. مکان‌هایی که الکترودها در آن قرار می‌گیرند، باید مشخص و تعیین شود. قبل از اتصال الکترودها به پوست سر، آزمایشگر باید اطمینان حاصل کند که پوست فرد سالم است. از خمیر رسانا یا ژل EEG برای چسباندن الکترودها به پوست سر استفاده می‌شود که می‌توانند توزیع جریان را به طور موثری کنترل کنند. سپس، الکترودها با استفاده از سیم‌های متصل به پورت‌های آندی/کاتدی مربوطه به محرک متصل می‌شوند. هنگامی که الکترود روی ناحیه‌ موردنظر قرار می‌گیرد، باید به خوبی محکم شود. پس از اتصال الکترودها، مدت زمان تحریک الکتریکی مغز، شدت جریان و زمان‌های افزایش یا کاهش آن باید برنامه‌ریزی شود.

چند نکته‌ مهم

• نظارت آزمون‌گر بر بیمار، در طول تحریک الکتریکی مغز بسیار مهم است.
• کاربرد مطمئن و مداوم tDCS نیاز به تماس خوب الکترودها با پوست سر دارد تا رسانایی در مدار برقرار باشد.
• نحوه‌ قرارگیری الکترودها، بر جریان موثر است. لذا، آزمون‌گر باید توانایی و شناخت لازم با این روش درمانی را به طور کامل داشته باشد.
• بهتر است این روش درمانی توسط روانپزشک و یا متخصص مغز و اعصاب که علم و توانایی لازم در این زمینه را دارند، انجام شود.

چرا از tDCS استفاده می‌شود؟

همانطور که گفته شد، tDCS، تحریک الکتریکی مغز به روشی غیرتهاجمی است که امکان اعتدال برگشت‌پذیر فعالیت را در مناطق خاصی از مغز فراهم می‌کند. این ابزار ارزشمند، روابط مغزی-رفتاری در حوزه‌های مختلف شناختی، حرکتی، اجتماعی و عاطفی را بهبود می‌بخشد و مشخص شده است که در جمعیت‌های سالم، رفتارهایی از جمله: سرعت بخشیدن به یادگیری و افزایش عملکرد وظیفه را به طور موقت اصلاح می‌کند. به طورکلی، از این شیوه‌ درمانی، در درمان افسردگی، اضطراب، علائم شناختی، گفتاری یا حرکتی مربوط به شرایطی مانند سکته مغزی ، مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس ، بیماری پارکینسون و سایر بیماری‌ها استفاده می‌شود.

مزایای tDCSچیست؟

مزایای استفاده از روش تحریک الکتریکی مغز TDCS

یکی از برجسته ترین و مهم ترین مزایای این روش درمانی تأثیرگذاری آن است. این روش همچنین نیازی به بیهوشی نخواهد داشت که این ویژگی بسیار مفید است. علاوه بر آن در این روش درمانی جمجمه شکاف داده نمی شود.

این روش با جریان بسیار ضعیفی که داشته به راحتی بر روی کودکان و بزرگسالان قابل اجرا می شود. و به طور کلی عارضه ای جدی به همراه نخواهد داشت.

از نظر عملی، تجهیزاتی که در تحریک الکتریکی مغز به روش tDCS، مورد استفاده قرار می‌گیرند، قابلیت استفاده‌ مجدد دارند و به نسبت ارزان هستند. همچنین، در صورت فرسودگی یا آسیب تجهیزات، به راحتی امکان جایگزین کردن آنها وجود دارد. این مزیت اقتصادی،  به پتانسیل درمانی آن در علوم بالینی کمک می‌کند و انجام آن را برای محققان یا بیماران در خانه آسان می‌سازد. این راهکار درمانی می‌تواند در کنار درمان‌های دارویی و جهت بهبود عملکرد حرکتی و شناختی استفاده شود. کاربرد tDCS در اتحادیه اروپا، کانادا، برزیل، استرالیا و سنگاپور، در درمان انواع اختلالات عصبی-روانی تایید شده است. در این روش، تنها کسری از جریان به مغز می‌رسد، جریان از پوست، جمجمه و مایع مغزی نخاعی عبور می‌کند، اما، ویژگی‌های تحریک‌کننده‌ مغز و انعطاف‌پذیری آن باعث می‌شود به سطح پایینی از تحریک جریان مستقیم حساس شود.

جالب است بدانید که جریان الکتریکی تزریق‌شده، به خودی خود پتانسیل عمل ایجاد نمی‌کند، اما فعالیت مداوم مغز را تعدیل می‌نماید و بر انتقال سیناپسی تأثیر می‌گذارد. پتانسیلِ ایجاد تغییرات پایدار در عملکرد مغز با tDCS، به ویژه پس از انجام جلسات مکررِ تحریک الکتریکی مغز، مشخص شده است که آزمایشات بالینی در درمان اختلالات روانپزشکی و عصبی موفق عمل کرده است. tDCS حتی در کاهش علائم افسردگی به طور موفقیت‌آمیز عمل کرده است. اگرچه این موضوع، هنوز نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. از طرف دیگر، برخی مطالعات نشان داده است که روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال، موجب کاهش توهمات در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی می‌شود و تا حدی موجب بهبودی در افراد مبتلا به اوتیسم می‌گردد.

این روش درمانی مزیت‌های زیادی دارد که موجب شده از آن برای درمان انواع مختلفی از اختلالات و بیماری‌های روانی استفاده شود. مهم‌ترین مزیت درمان افسردگی با دستگاه TDCS این است که این روش ایمن است و تاکنون در بررسی‌های انجام شده هیچ عارضه جدی برای آن در نظر گرفته نشده است. با این حال قطعاً مهم‌ترین مزیت این روش، آسان بودن آن است. استفاده از این دستگاه روند درمان را تسریع می‌بخشد و می‌توان سریع‌تر به نتایج دلخواه رسید. اکثر افراد مبتلا به افسردگی که از این روش درمانی استفاده کرده‌اند، خیلی زود آثاری از بهبودی را نشان داده‌اند، خصوصاً اگر این روش با دیگر روش‌های درمان افسردگی تکمیل شود.

همین یکی دیگر از مزیت‌های این تکنیک است، چرا که به راحتی می‌توان از آن به عنوان یک درمان مکمل در کنار دیگر روش‌ها استفاده کرد. در برخی از افراد، این روش نیاز به استفاده کردن از داروهای قوی ضدافسردگی را از بین برده و حتی در برخی موارد که این داروها موثر نبوده‌اند، دستگاه TDCS یک روش درمانی موثر جایگزین بوده است. این روش درمانی می‌تواند خلق‌وخوی بیماران را بهبود ببخشد و کیفیت زندگی آنها را بهتر کند.

کاربرد تحریک الکتریکی مغز در درمان اختلالات

به طور کلی می توان تحریک مغز را به منظور درمان موارد زیر موثر دانست:

1. افسردگی
2. میگرن
3. بازتوانی بعد از سکته مغزی
4. وز وز گوش
5. پارکینسون
6. ولع اعتیاد
7. دردهای مزمن
8. اختلالات اضطرابی
9. درمان افسردگی در خانم های باردار به دلیل محدویت استفاده از دارو
10. درمان بیش فعالی کودکان
11. و…

تحریک الکتریکی مغز TDCS همچنین عملکرد شناختی را بسته به منطقه مورد تحریک افزایش می دهد. مثلاً می توان به عملکرد توانایی گفتاری و ریاضی، گستره توجه، حافظه و … اشاره نمود.

عوارض جانبی و معایب tDCS چیست؟

tDCS به طورکلی از نظر پروتکل‌ها و دوز الکتریکی انعطاف‌پذیر است. با این وجود، تصمیم‌گیری در مورد مؤثرترین طرح برای یک آزمایشِ مشخص، آسان نیست. این موضوع تا حدودی، به دلیل عدم وجود تحقیقات قابل مقایسه و تنوع زیاد پروتکل‌ها در روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال است. بنابراین، برای محققینی که به تازگی با tDCS آشنا شده‌اند، طراحی یک آزمایش ممکن است فرآیندی زمان‌بر باشد.

عوارض جانبی خفیف تحریک الکتریکی مغز با استفاده از tDCS، در طول مدت زمان تحریک، شامل: قرمزی پوست، خارش و احساس سوزش است که در افراد مختلف بسیار شایع است. اگرچه، این اثرات معمولاً به خوبی توسط بیمار تحمل می‌شوند و محدود به مدت زمان انجام جلسات هستند؛ اما، گزارش‌های موردی از القای دوره‌های شیدایی و هیپومانیک ناشی از tDCS در بیماران مبتلا به اختلالات خلقی مشاهده شده است. تاکنون،  هیچ گزارشی از عوارض جانبی جدی، به عنوان مثال، بستری شدن در بیمارستان، تشنج، ایست قلبی و مرگ مرتبط با tDCS وجود نداشته است. مطالعات روی انسان نشان داد که tDCS سطح انولاز خون (نشانگر آسیب مغزی) را افزایش نمی‌دهد و به خوبی توسط بیماران تحمل می‌شود. بنابراین، در کل، به عنوان تکنیکی ایمن محسوب می‌شود.

بررسی عوارض تحریک الکتریکی مغز با روش TDCS

خیلی از افراد از عوارض این روش درمانی می ترسند و برای همین از انجام آن خودداری می کنند. حال آن که این روش جریانی خفیف داشته و با بافت مغز تماس مستقیم نخواهد داشت. برای همین می توان آن را روشی غیرتهاجمی و بدون عارضه ای جدی به شمار آورد.

تنها عوارضی که ممکن است این روش با خود به همراه داشته باشد می توان به خارش در محل اتصال الکترود و نیز قرمزی پوست در این محل بعد از پشت سر گذاشتن چندین جلسه اشاره نمود. از دیگر عوارض احتمالی این روش می توان سردرد، سرگیجه و حالت تهوع را نام برد. البته با رعایت پروتکل های صحیح و جانب احتیاط به خوبی می توان از بروز این عوارض جلوگیری کرد.

نکات مراقبتی قابل ذکر در زمینه استفاده از TDCS

1. همان طور که قبلاً نیز گفتیم در افراد سالم استفاده از روش درمانی تحریک الکتریکی مغز منجر به ایجاد مشکلاتی مثل حمله تشنج نخواهد شد. اما با این حال این مشکل ممکن است در افراد مبتلا به صرع اتفاق بیفتد.
2. این روش برای افرادی که در وضعیتی ناپایدار هستند یا نزدیک محل الکترود دارای جسمی فلزی هستند نیز توصیه نمی شود.

عوارض درمان افسردگی با دستگاه TDCS

به صورت کلی درمان افسردگی با دستگاه TDCS یکی از ایمن‌ترین روش‌های درمانی است و تاکنون عوارض جانبی جدی و خاصی برای آن در نظر گرفته نشده است. از آن جایی که میزان جریان الکتریکی وارد شده به مغز بسیار کم و محدود است، خطری افراد را تهدید نمی‌کند. با این حال هنوز هم در خصوص عوارض جانبی استفاده از این روش تحقیقات زیادی در حال انجام‌شدن است.

بیشترین عارضه جانبی مشاهده شده در استفاده از این روش، حساسیت پوست سر و قرمزی و خارش در ناحیه‌ای است که الکترودها در آنجا قرار می‌گیرند. البته برخی از افراد هم آثاری از سردرد، سرگیجه یا حتی حالت تهوع را داشته‌اند. با وجود ایمن بودن این روش، مهم است که چه کسی آن را انجام می‌دهد و میزان عوارض و تاثیرات منفی به صورت مستقیم به مهارت فرد انجام‌دهنده این تکنیک هم مربوط می‌شود؛ بنابراین حتماً باید درمان افسردگی با دستگاه TDCS توسط یک فرد متخصص و ماهر انجام شود تا خطری فرد را تهدید نکند و مشکلی به وجود نیاید.

عوامل موثر بر کارایی tDCS

پروتکل‌های اولیه تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال، نشان می‌دهد که الکترودهای آند و کاتد می‌توانند به ترتیب اثرات تحریکی یا مهاری را در قشر زیرین القا کنند. مطالعات نشان داده است که تأثیرات این روش،  به پارامترهای دیگری مانند شدت جریان، مدت جلسه، وضعیت مغز و بسیاری موارد دیگر بستگی دارد. شدت جریان و مدت زمان برای تنظیم درجه‌ تعدیل عصبی تولیدشده، مهم هستند. وضعیت بیمار، از جمله هرگونه درمان همزمان با tDCS، مهم تلقی می‌شود، زیرا اثرات tDCS بر روی مغز به وضعیت مغز بستگی دارد. برای مثال، مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که وقتی شکل‌پذیری سیناپسی آغاز می‌شود، تحریک همزمان انعطاف‌پذیری افزایش می‌یابد. شرایط بیمار نیز به دلایل مشابه دارای اهمیت است. به عنوان مثال، مصرف برخی از داروهای خاص، ممکن است بر نتایج tDCS تأثیر بگذارد.

تصمیمات کلیدی در مورد کاربرد tDCS عبارتند از: دوز تحریک که شامل موقعیت الکترود، جریان تحریک و مدت زمان است. وضعیت بیمار در طول تحریک از جمله استفاده از هرگونه مداخله‌ حاد کمکی مانند درمان شناختی رفتاری و تجویز یا منع مصرف برخی داروها بسیار مهم است. دوز تحریک از این جهت اهمیت دارد که قطبیت و موقعیت الکترودها تعیین می‌کند که کدام مناطق مغز تحت تأثیر tDCS قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، در درمان افسردگی، الکترود مثبت (آند) روی قشر جلوی پیشانی پشتی سمت چپ قرار می‌گیرد. با این حال، روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال به شیوه‌ معمول و با استفاده از 2 الکترود می‌تواند مناطق اضافی مغز را بین الکترودها تحریک کند. tDCS با وضوح بالا از آرایه‌هایی از الکترودهای کوچک‌تر برای متمرکز کردن جریان به مناطق موردنظر مغز استفاده می‌کند.

در مورد درمان افسردگی با دستگاه TDCS چه می‌دانید؟ بدون شک در بین مشکلات و بیماری‌های مختلف روان‌شناسی، افسردگی یکی از رایج‌ترین اختلالاتی است که ممکن است برای هر فردی، در سن و موقعیتی ایجاد شود. شرایط مختلف و حوادث و اتفاقات تلخ می‌توانند همگی زمینه‌ساز بروز افسردگی شوند. حتی خود اختلال افسردگی هم چندین حالت مختلف را در بر می‌گیرد. به همین دلیل تمرکز زیادی روی شیوه‌های مختلف درمان این اختلال صورت گرفته و تکنیک‌های متفاوتی برای درمان استفاده می‌شود. یکی از شیوه‌های نوین درمانی، درمان افسردگی با دستگاه TDCS است. با کمک این روش می‌توان انواع مختلفی از اختلالات افسردگی را درمان کرد و معمولا نتایجی موثر و طولانی‌مدت با این تکنیک به دست می‌آید. در این مقاله از دکترتو بیشتر با این شیوه درمانی نوین و تخصصی و نحوه اثرگذاری آن آشنا می‌شویم. شما می‌توانید برای خلاصی از مشکلات روحی خود از روانپزشکان و روانشناسان دکترتو به صورت حضوری و آنلاین کمک بگیرید.

درمان افسردگی با دستگاه TDCS

دستگاه TDCS در واقع مختصر شده عبارت دستگاه تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال است. این روش، یک تکنیک نورومدولاسیون غیرتهاجمی است که شامل تزریق جریان الکتریکی قابل تحمل به مغز می‌شود. بر اساس داده‌هایی که تاکنون به دست آمده، مشخص شده که احتمالاً این روش درمانی می‌تواند علائم اختلالات عصبی روانپزشکی را بهبود ببخشد. درمان افسردگی با دستگاه TDCS را هم می‌توان در خانه و هم در کلینیک‌های تخصصی انجام داد. با این روش درمانی می‌توان مشکلات مختلف ناشی از افسردگی از جمله بی‌خوابی، احساس غم و ناراحتی، احساس گناه، ناامیدی و عدم تمرکز یا سایر نشانه‌های مرتبط با اختلالات افسردگی را درمان کرد. درمان با این دستگاه می‌تواند به صورت موثری علائم افسردگی را بهتر کند و موجب افزایش سطح انرژی و بهبود خلق‌وخوی بیماران شود.

هر جلسه درمان افسردگی با دستگاه TDCS چقدر طول می کشد؟

مطالعاتی که tDCS را برای درمان افسردگی بررسی کرده‌اند، به طور متوسط ۱۰ تا ۱۵ جلسه در مجموع انجام دادند و مدت زمان هر جلسه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بود. به هیچ عنوان نباید این جلسه‌ها بیشتر از نیم ساعت باشد، چرا که ممکن است یک سری عوارض منفی را برای بیماران به دنبال داشته باشد.

نحوه درمان افسردگی با دستگاه TDCS (نحوه کار با دستگاه tdcs)

چندین مطالعه نشان داده‌اند که افسردگی اغلب با فعالیت نامتقارن جمعیت‌های عصبی در قشر جلوی مغز همراه است. در افرادی که انواع اختلالات افسردگی را داشته‌اند، معمولا در نیمکره سمت چپ و در قشر جلوی پیشانی، آنها، کاهش فعالیت عصبی مشاهده شده است.

tDCS می‌تواند این کمبود را با درمان آندال سمت چپ جبران کند؛ بنابراین در درمان افسردگی با دستگاه TDCS، تمرکز اصلی روی نیمکره سمت چپ است. جریان الکتریکی انتقال‌یافته به سر می‌تواند فعالیت این ناحیه از مغز را افزایش دهد و تنبلی و غم و سایر احساسات مربوط به آن را از بین ببرد. به نوعی می‌توان گفت که این روش درمانی یا این دستگاه می‌تواند نوعی ورزش برای مغز باشد و با تحریک سلول‌های این ناحیه، فعالیت آنها را بهبود ببخشد.

 تنها در عرض چند جلسه، عملکرد شناختی با این تکنیک درمانی بهبود می‌یابد. تحقیقات اثرات ضدافسردگی این دستگاه را به‌طورکلی پس از ۲ تا ۳ هفته از درمان نشان می‌دهد. از tDCS می‌توان برای تکمیل سایر درمان‌های مرسوم افسردگی، مانند دارو درمانی یا روان درمانی هم استفاده کرد. در مطالعات مختلف ثابت شده که ترکیب این روش درمانی با داروهای ضد افسردگی مانند سرترالین، میزان موفقیت آمیز بودن درمان را چندین برابر می‌کند.

امادگی قبل از درمان افسردگی با TDCS

برای آمادگی جهت انجام درمان افسردگی با دستگاه TDCS، ابتدا یک نورولوژیست باید بیمار را معاینه کند و با تکنیک‌های تخصصی، از سر بیمار یک نقشه مغزی تهیه کند. درمانگر بر اساس این نقشه مغزی مشخص می‌کند که فرد دقیقاً چه نوع اختلالی دارد و درجه افسردگی او چقدر است؛ بنابراین می‌تواند متوجه شود که چند جلسه درمان و چه رویکردهایی برای درمان بیمار موردنظر مناسب است. در واقع نوروتراپیست براساس نقشه مغزی تهیه شده از مغز می‌تواند بخش‌های مختلف مغز و عملکرد آنها را بررسی کند. علاوه بر این، بیماران قبل از درمان با این دستگاه باید یک مشاوره اولیه را هم داشته باشند.

مراقبت های بعد از درمان افسردگی با TDCS

بعد از درمان افسردگی با دستگاه TDCS به مراقبت خاصی نیاز نیست. معمولا به‌محض برداشتن الکترودها خارش و قرمزی ناحیه موردنظر به سرعت برطرف می‌شود. با این حال شاید نیاز باشد برای کنترل سردرد یا سرگیجه با نظر پزشک از مسکن استفاده کرد. استراحت کردن بعد از درمان نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.

کاربردهای دستگاه تی دی سی اس

استفاده از این دستگاه به صورت ویژه برای درمان طیف گسترده‌ای از اختلالات روانی است و به‌عنوان یک ابزار کاربردی در علم روان‌شناسی مدرن شناخته می‌شود. برخی از کاربردهای بالینی tDCS که در حال حاضر برای آنها بررسی می‌شود عبارت‌اند از:

• افسردگی (افسردگی چیست؟)
• اسکیزوفرنی
• آفازی
• اعتیاد
• صرع
• درد مزمن (میگرن، فیبرومیالژیا)
• توجه و توان‌بخشی حرکتی

 tDCS همچنین برای برنامه‌های سلامتی غیرپزشکی، به عنوان مثال یادگیری سریع، تمرکز، آرامش، و مدیتیشن هم استفاده می‌شود. با این حال یکی از زمینه‌های استفاده از این دستگاه، درمان افسردگی با دستگاه TDCS است. انواع مختلف اختلالات افسردگی مانند افسردگی شدید، افسردگی بعد از زایمان، افسردگی دیس تایمیک و افسردگی ناشی از اختلال دوقطبی را درمان کرد. حتی در مواردی برای افرادی که افسردگی مالیخولیایی دارند یا کسانی که مبتلا به اختلال عاطفی فصلی هستند هم این روش درمانی می‌تواند موثر باشد.

درمان افسردگی با دستگاه TDCS برای چه کسانی مناسب است؟

درمان افسردگی با دستگاه TDCS برای افرادی که به انواع خفیف تا شدید افسردگی مبتلا هستند و درمان دارویی به تنهایی نمی‌تواند نتایج موثر سریع را ارائه دهد مناسب است. همچنین کسانی که به هر دلیلی امکان دارو درمانی ندارند، می‌توانند از این روش به عنوان یک درمان جایگزین ایمن استفاده کنند. درمان افسردگی با این دستگاه می‌تواند برای انواع اختلالات افسردگی با طیف‌های مختلف، مناسب و موثر باشد.

درمان افسردگی با دستگاه TDCS برای چه کسانی مناسب نیست؟

ممکن است این روش درمانی برای برخی از بیماران مبتلا به افسردگی شدید که روند درمان آنها پیچیده‌تر است گزینه مناسبی نباشد یا این که نتوان به تنهایی از آن برای درمان کامل بیماران استفاده کرد.

تحریک الکتریکی مغز برای کدام دسته از افراد اصلاً مناسب نیست؟

به طور کلی افراد زیر در زمینه استفاده از این روش درمانی با محدودیت رو به رو هستند:

1. افرادی که در قلب آن ها باتری کار گذاشته شده و یا از دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب استفاده می کنند.
2. افرادی که در پوست سر خود خراشیدگی دارند.

انواع تحریک الکتریکی مغز

شکل‌های متمایز دیگری از تحریک الکتریکی مغز به روش ترانس کرانیال با شدت کم نیز وجود دارد، مانند تحریک الکتریکی متناوب، پالسی یا تصادفی. با این حال، در حال حاضر تحقیقات بالینی با استفاده از جریان مستقیم یعنی tDCS که پیشرفته‌ترین شیوه‌ درمانی است، توسط متخصصان مغز و اعصاب و یا روانپزشکان توانمند انجام می‌شود.

مکانیسم‌های tDCS

طی چندین دهه، مکانیسم‌ها و منطق tDCS مشخص شده است. عبور جریان مستقیم از طریق الکترودهایی که بر روی پوست سر قرار می‌گیرند،  میدان الکتریکی ثابتی را در مغز ایجاد می‌کند که به نوبه‌ خود قطبش پایداری را در غشای نورون‌ها ایجاد می‌کند. عملکردهای عصبی، از جمله پردازش اطلاعات و پلاستیسیته، به تغییرات در قطبش غشاء بسیار حساس هستند. با تأثیرگذاری بر فعالیت مداوم مغز و تسهیل تغییرات درازمدت، مسیر مشخصی برای tDCS جهت تأثیرگذاری بر شناخت و رفتار وجود خواهد داشت. افزایش و بازیابی نوروپلاستیسیتی در بیماران افسرده پس از یک دوره‌ درمان 4 هفته‌ای tDCS مشخص شده است. با این وجود، تغییرات در عملکرد مغز، به دنبال روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال، با توجه به داده‌های بسیار زیاد از مدل‌های حیوانی و تصویربرداری بالینی یا فیزیولوژی عصبی، تعجب‌آور نیست.

نتیجه‌گیری و جمع بندی

tDCS در طیف وسیعی از شرایط روانپزشکی، مانند اختلال وسواس فکری-اجباری، اعتیاد و اختلالات عصبی مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین، علاقه‌ قابل‌توجهی به استفاده از روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال، همراه با آموزش شناختی برای تقویت عملکرد شناختی، با کاربرد بالقوه برای تعدادی از اختلالات عصبی روانی وجود دارد. در حال حاضر، تحقیقات در مورد نقش tDCS به عنوان وسیله‌ای برای درمان اختلالات عصبی و روانپزشکی با کاربردهایی در افسردگی، اسکیزوفرنی، آفازی یا عدم قدرت تکلم، اعتیاد، صرع، درد مزمن، توجه و توانبخشی حرکتی در حال انجام است. کاربردهای احتمالی روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال، در افراد سالم نیز برای پیشرفت‌های شناختی و عصبی در حال بررسی است. همچنین، تحقیقات در تلاش برای درک tDCS و تعاملات آن با مغز در سطوح مختلف در حال انجام است. این امر با پیشرفت قابلیت‌های پردازش کامپیوتری و نرم‌افزار شبیه‌سازی امکانپذیر شده است.

همان طور که در این مطلب به آن اشاره شد تحریک الکتریکی مغز روشی کارآمد به منظور درمان بسیاری از بیماری ها و مشکلات است. این روش بدون هر نوع عارضه جدی است. برای همین شما عزیزان می توانید در صورت نیاز با خیالی راحت این روش را برای درمان خود انتخاب کنید. کلینیک تخصصی رها یکی از بهترین مراکز ارائه دهنده این روش درمانی است. شما می توانید زیر نظر حرفه ای ترین پزشکان درمان خود را با این روش آغاز نمایید. بسته به نوعی بیماری و شدت آن و نیز دیگر شرایط شما عزیزان، پزشکان کلینیک رها تعداد جلسات این روش درمانی را برای شما تعیین خواهند نمود. 

 tdcs در البرز

 tdcs در کرج

 tdcs در فردیس

تی دی سی اس در البرز

تی دی سی اس در کرج

تی دی سی اس در فردیس

توضیحات

نوشته شده توسط مدیر سایت

دسته: دانستنی های روانشناسی

مرکز نوروفیدبک و بایوفیدبک و نقشه مغزی در کرج

 

 

هر آنچه که  باید درباره نوروفیدبک و بیوفیدبک بدانید

نوروفیدبک

در حقیقت، نوروفیدبک راهی برای آموزش دادن به فعالیت مغز است و برای مغز به منزله یک بازخورد (بیوفیدبک) است. برای درک نوروفیدبک تراپی، ابتدا لازم است اطلاعات مختصری درباره امواج مغزی داشته باشیم.  

امواج مغزی، پالس های الکتریکی هستند که در حین برقراری ارتباط بین سلولهای مغز شما با یکدیگر، تولید می شوند. امواج مغزی درباره چگونگی احساسات، اعمال و عادات آموخته شده شما، و نیز در مورد سطح استرس، خلق و خوی پایه و عملکرد کلی مغز شما اطلاعات زیادی فراهم می کنند.

با استفاده از حسگر هایی که روی پوست سر کار گذاشته می شوند، ما می توانیم همه این فعالیت ها را اندازه گرفته، بر آنها نظارت کنیم. همچنین، با استفاده از نرم افزار تجزیه و تحلیل مغز (نقشه مغزی QEEG)، می توانیم مشخص کنیم که چه فعالیت های خاصی در مغز، باعث بروز چه علائمی می شوند.

وقتی که ما درباره زمینه های مشکل ایجاد شده در مغز، اطلاعات کافی داشته باشیم، می توانیم یک برنامه آموزشی تهیه کنیم تا به کمک آن، مغز شما را به یک وضعیت راحت و کارآمد بکشانیم. این همان چیزی است که ما را به سمت نوروفیدبک تراپی می کشاند. اما نوروفیدبک تراپی چیست ؟ نوروفیدبک تراپی به معنی درمان با روش نوروفیدبک است

نوروفیدبک برای درمان چه بیماری هایی کاربرد دارد؟

میخواهیم ببینیم نوروفیدبک چیست و چه کاربردی دارد؟

نوروفیدبک برای درمان بیماریهای مختلفی بکار می رود. معمولا این روش درمان وقتی استفاده میشود که نمیخواهیم به بیمار دارو دهیم (مثلا بخاطر عوارض دارو) و یا بیمار از مصرف دارو نتیجه نگرفته است (یعنی جزو موارد مقاوم به دارو است). در بعضی افراد هم از نوروفیدبک استفاده میکنیم تا نیاز به مصرف دارو کم شود و بتوانیم بتدریج دارو را قطع کنیم.

از جمله بیماریهایی که به روش نوروفیدبک قابل درمان هستند عبارتند از: اختلال نقص توجه و تمرکز (ADHD) ، افسردگی ، اضطراب ، پانیک ، سردرد میگرنی و تنشی ، وسواس فکری ، مشکلات خواب ، کاهش تشنج ، عوارض سکته مغزی ، اتیسم ، آسپرگر.

نوروفیدبک تراپی

طی یک جلسه نوروفیدبک، ما آنچه را که مغز شما واقعا انجام می دهد با آنچه که شما نهایتا دوست دارید انجام دهید، مقایسه می کنیم. وقتی که مغز شما به وضعیت راحت تر نزدیک می شود، شما با پاسخ مثبتی که از صفحه رایانه دریافت می کنید، پاداش می گیرید. معمولا این "بازخورد عصبی" به فرم یک بازی ویدئویی، موسیقی یا فیلم است.

وقتی که فعالیت مغز شما به یک ناحیه موثرتر نزدیک می شود، یا از آن دور می شود، صداها و تصاویر فورا بازخورد آن را به شما می دهند. مثلا در هنگام تماشای فیلم، اگر مغز شما دارد به وضعیت خواسته شده نزدیک می شود فیلم نمایش داده می شود، ولی وقتی که مغز دارد در جهت اشتباه حرکت می کند، فیلم قطع می شود.

درست مانند تمرینات بدنی، که باعث رشد عضلات خاصی می شود، هرچه مغز شما برای رسیدن به یک وضعیت راحت تر و کارآمدتر بیشتر تمرین کند، بهتر به آن می رسد (نوروپلاستیسیتی را ببینید). خیلی ساده بگوییم، مانند یادگیری هر مهارت جدیدی، این کار نیاز به زمان و تکرار دارد.

هزینه نوروفیدبک

روشهای مختلفی برای نوروتراپی وجود دارند که نوروفیدبک یکی از آنها است. نوروفیدبک درمانی است که غالبا بین 30 الی 40 جلسه باید انجام گردد. البته بسته به نوع بیماری ممکن است تعداد کلی جلسات توسط پزشک بیشتر یا کمتر شود. 

بعضی مراکز هزینه هر جلسه را جداگانه اخذ می کنند و بعضی دیگر هزینه کل جلسات را در همان جلسه اول محاسبه و اخذ میکنند. هزینه نوروفیدبک توسط وزارت بهداشت مشخص شده است و مراکز نمیتوانند هزینه دلخواه مطالبه کنند.

هزینه هر جلسه نوروفیدبک در سال 1403 در تهران بین یک میلیون الی دو میلیون تومن بوده است. عوامل مختلفی در این قیمت گذاری دخالت دارد و اینطور نیست که بتوانیم با اطمینان بگوییم که مرکز گرانتر بهتر است یا مرکز ارزانتر ضعیف تر می باشد. 

 

بهترین سن برای نوروفیدبک

نوروفیدبک در هر سنی قابل انجام است. چون در این روش لازم است درمانجو بتواند جلوی مانیتور روی صندلی به آرامی بنشیند، معمولا نوروفیدبک برای کودکان 5 سال به بالا قابل انجام است. این روش درمانی برای افراد مُسن هم بخوبی قابل انجام است و از نظر سنی محدودیت ندارد.

هر چقدر درمانجو جوانتر باشد، مغز پاسخ بهتری به نوروفیدبک میدهد. پس میتوانیم بگوییم بهترین سن برای نوروفیدبک ، سن کودکی و نوجوانی است. جوانان هم پاسخ بسیار خوبی به درمان نوروفیدبک میدهند.

تعداد جلسات نوروفیدبک

پاسخ این سوال بستگی به نوع اختلال دارد. بصورت میانگین ، درمان نوروفیدبک نیاز به 40 جلسه درمانی دارد. در اختلالاتی که مزمن تر باشد، نیاز به جلسات بیشتری است و درمان اختلالاتی که تازه شروع شده و خفیفتر هستند، نیاز به جلسات کمتری دارند.

همچنین اختلالاتی که از بدو تولد وجود داشته اند (مثل اتیسم و نقص توجه و تمرکز کودکان ) نیاز به درمان طولانی تری دارند و اختلالاتی که بعدها ایجاد گردیده اند ( مثل افسردگی و اضطراب) با جلسات کمتر قابل درمان هستند.

 انواع روشهای نوروفیدبک

درمانهای نوروفیدبک با روشهای متعددی قابل انجام است و کاربردهای آنها مختصری با هم تفاوت دارند. رایجترین روش نوروفیدبک که در ایران هم پرکاربردترین محسوب میگردد، نوروفیدبک کلاسیک است که سابقه تاریخی قدیمی تری دارد و بیشترین پژوهش های نوروفیدبک در این زمینه انجام شده است.

 نوروفیدبک کلاسیک روی پنج باند اصلی امواج مغزی درمان را انجام میدهد. اما اگر قرار باشد روی امواج بسیار آهسته مغزی کار بشود، از دو روش دیگر نوروفیدبک به نام SCP و ILF استفاده میگردد که تجهیزات متفاوتی دارند.

 همچنین در نوروفیدبک کلاسیک درمان هر لحظه روی یک یا دو نقطه مغزی انجام میگردد. اگر لازم باشد درمان همزمان روی نقاط بیشتری از مغز انجام گردد از روشهای دیگر نوروفیدبک به نامهای Z-score NF و LORETA NF استفاده میشود.

روشهای دیگری هم برای نوروفیدبک وجود دارد که به دلیل دسترسی کمتر در ایران، در موردش صحبت نکردیم

 لورتا نوروفیدبک

یکی از روشهای معروف و پرکاربرد نوروفیدبک، لورتا نوروفیدبک نام دارد. این روش به دلیل اثربخشی سریعتر و نیاز به تعداد جلسات کمتر، در دنیا و ایران مورد استقبال قرار گرفته است. لورتا نوعی نوروفیدبک است که تجهیزات آن با نوروفیدبک کلاسیک تفاوتهایی دارد

در لورتا نوروفیدبک از کلاه حاوی 19 الکترود استفاده میشود تا پزشک بتواند همزمان روی نقاط بیشتر و همچنین شبکه های مغزی کار کند. همچنین در روش لورتا نرم افزار مخصوص هر لحظه عملکرد مغز شما را با افراد سالم مقایسه میکند تا کارکرد مغزی به حالت نرمال نزدیکتر گردد

هزینه لورتا نوروفیدبک به دلیل تجهیزات مفصل تر این دستگاه، معمولا بیشتر از هزینه نوروفیدبک کلاسیک است.

دستگاه نوروفیدبک

این دستگاه برای درمان به روش نوروفیدبک استفاده میشود. تجهیزات این دستگاه شامل یک سیستم کامپیوتر، مانیتور و آمپلی فایر است. آمپلی فایر هر لحظه امواج مغزی را ثبت کرده و به کامپیوتر منتقل می کند. کامپیوتر این امواج را تحلیل کرده و بر حسب آن ویدیویی را به کاربر نشان می دهد.

دستگاه نوروفیدبک هیچگونه موج یا اشعه ای تولید نمیکند و به همین دلیل فاقد هر نوع عارضه ای است. نوع آمپلی فایر در دستگاههای مختلف متفاوت است و میتواند تولید شرکت های آمریکایی-کانادایی، اروپایی، چینی و ایرانی باشد. کیفیت این دستگاهها با هم متفاوت است و در نوع ثبت صحیح امواج مغزی و قیمت دستگاه ایجاد تفاوت میکند.

فواید نوروفیدبک

در پاسخ به این سوال مهم، بصورت خلاصه میتوان این موارد را نام برد

1. درمان نوروفیدبک بدون عارضه است

2. اثرات نوروفیدبک ماندگار و طولانی مدت است

3. نوروفیدبک به مغز یاد میدهد که خودش را تنظیم کند

4. درمان نوروفیدبک نیاز به دارو را کم کرده یا قطع می کند

5. دوره درمان نوروفیدبک طی 4 ماه تمام میشود و طولانی نیست

6. نوروفیدبک کارکرد مغز را به حالت نرمال می رساند

7. نوروفیدبک باعث ارتقای توانمندی افراد شده و آنها را به بهترین حالت می رساند

8. در نوروفیدبک میتوان همزمان چند مشکل را درمان کرد

9. هزینه نوروفیدبک کمتر از سالها مصرف قرص است

عوارض نوروفیدبک

بصورت کلی نوروفیدبک عارضه ندارد. حین جلسات نوروفیدبک چون مغز به فعالیت می پردازد، ممکن است در جلسات اول فرد احساس خستگی یا سردرد خفیف کند. ولی این حالات گذرا است و در جلسات بعدی معمولا تکرار نمی شود.

چون نوروفیدبک موج یا اشعه ای ندارد، عارضه ای برای آن مطرح نمیشود. نباید این روش را با روشهای تحریک مغزی، مثل rTMS و tDCS مقایسه کرد.

 

نوروتراپی

اصطلاح نوروتراپی تعریف های متفاوت دارد. نورو به معنی عصب است و تراپی به معنی درمان می باشد. پس ترجمه نوروتراپی را میتوان عصب درمانی دانست. اما از نظر اصطلاح پزشک نوروتراپی معانی مختلفی دارد. بعضی ها نوروتراپی را معادل درمان به روش نوروفیدبک می دانند. برخی دیگر برای این کلمه معنای گسترده تری قائل هستند و آنرا به معنی کلیه درمانهای حوزه نوروساینس برای رفع مشکلات کارکردی مغزی می دانند.

نوروفیدبک در  کودکان

شایعترین کاربرد نوروفیدبک برای درمان کودکان است. به همین دلیل نوروفیدبک کودکان مبحث مفصلی است. بیشترین و بهترین پاسخدهی به نوروفیدبک در کودکان اتفاق می افتد. علتش این است که مغز کودک بالاترین توان یادگیری و اصلاح را دارد و اگر تحت درمان قرار بگیرد، بهترین پاسخ را می دهد.

یکی از رایجترین کاربردهای نوروفیدبک کودکان برای درمان اختلال نقص توجه یا تمرکز (ADHD) است. این اختلال رایج است و مزاحم درس خواندن و یادگیری کودک می شود. از نظر گایدلاین انجمن اختلالات نورولوژیک کودکان در آمریکا درمان نوروفیدبک برای اختلال نقص توجه کودک بالاترین سطح شواهد را دارد و جایگزین مناسب درمان دارویی است

در درمان نوروفیدبک کودکان معمولا درمانگر کارتونهای مورد علاقه کودک را در مانیتور پخش میکند تا کودک با اشتیاق بیشتری در درمان مشارکت نماید.

کدام بیماری ها و اختلالات با نوروفیدبک قابل درمان است؟

لیست مفصلی از بیماریها وجود دارد که با نوروفیدبک قابل درمان است. البته این لیست شامل بیماریهای عملکردی مغز است و نباید با بیماریهای ساختاری پیشرونده اشتباه گردد. مثلا تومور مغزی یا بیماری مولتیپل اسکلروز جزو بیماریهای ساختاری پیشرونده مغز هستند و ربطی به درمان نوروفیدبک ندارند.

در مورد سکته مغزی و ضربه مغزی هم که نوروفیدبک کاربرد بسیار خوبی دارد، باید توجه داشت که این بیماریها پیشرونده نیستند. بلکه اختلال ناگهانی در مغز اتفاق افتاده و متوقف شده و حالا میخواهیم با نوروفیدبک عوارض پیش آمده را به حداقل برسانیم.

از جمله بیماریهایی که به روش نوروفیدبک قابل درمان هستند عبارتند از: اختلال نقص توجه و تمرکز (ADHD) ، افسردگی ، اضطراب ، پانیک ، سردرد میگرنی و تنشی ، وسواس فکری ، مشکلات خواب ، کاهش تشنج ، عوارض سکته مغزی ، عوارض ضربه مغزی ، اتیسم ، آسپرگر.

درمان اضطراب با نوروفیدبک

اضطراب یکی از رایجترین مشکلات مربوط به عملکرد مغز است. شیوع این مشکل در دوران کرونا بیشتر هم شده است. مقالات متعدد نشان داده اند که عملکرد افراد مضطرب با افراد سالم متفاوت است. مثلا فعالیت آمیگدال در اضطراب افزایش می یابد و هر خطر کوچکی را به مغز گوشزد میکند. به کمک نوروفیدبک میتوان عملکرد مغز افراد مضطرب را کنترل کرده و به حالت عادی رساند. این تغییر و اصلاح مغز در نقشه مغزی بخوبی قابل نمایش است.

نوروفیدبک و افسردگی

مطالعات زیادی نشان داده است که عملکرد نیمکره های مغزی با هم متفاوت است. معمولا آسیب نیمکره چپ مغز باعث افسردگی میگردد. ولی آسیب نبمکره راست غالبا افسردگی ایجاد نکرده و حتی ممکن است فرد دچار سرخوشی بی مورد گردد (شیدایی). تنظیم ارتباط دو نیمکره مغزی توسط نوروفیدبک مقدور است. این کار به درمان افسردگی منجر میگردد. درمان افسردگی به کمک نوروفیدبک یک روش درمانی بدون دارو و بدون عارضه است.

نوروفیدبک و اختلالات یادگیری

اختلالات یادگیری در کوردکان بسیار رایج است. معمولا این مشکل باعث ضعف در یادگیری بعضی دروس میشود. مثلا کودک دچار اختلال یادگیری ممکن است در درس ریاضی یا زبان ضعیف باشد. این اختلال را نباید با اختلال نقص توجه اشتباه کرد. انجام نقشه مغزی (QEEG) می تواند بخوبی به افتراق اختلالا یادگیری از اختلال نقص توجه کمک کند. بهترین درمان برای اختلال یادگیری در کودکان، درمان به روش نوروفیدبک است. در این روش میتوان بصورت اختصاصی روی عملکرد مغزی ناحیه مربوط به یادگیری تاثیر گذاشت و قدرت یادگیری مغز را افزایش داد. 

نوروفیدبک و بیش فعالی

اختلال نقص توجه و بیشفعالی را میتوان شایعترین اختلال عملکردی مغز دانست. این مساله بقدری رایج است که در هر کلاس درسی سی نفره احتمالا 3-4 کودک دچار آن هستند! درمان اختلال بیشفعالی و نقص توجه به دو روش مقدور است. روش اول دارودرمانی است و روش دوم نوروفیدبک است. در دارودرمانی باید از داروهای محرک مغز (مثل ریتالین) استفاده کرد. ولی اثر این داروها موقتی است و به محض قطع دارو، اثرش از بین میرود. ولی درمان نوروفیدبک تاثیرات ماندگار دارد و روند درمان هم بدون عارضه است.

نوروفیدبک و درمان وسواس

وسواس فکری و عملی یکی از مشکلاتی است که به سختی قابل درمان است! به همین دلیل بهتر است از روشهای درمانی مختلف در کنار هم استفاده کرد تا اثربخشی سریعتر و بهتری داشته باشد. دارو درمانی، روان درمانی و نوروفیدبک جزو روشهای درمان وسواس است. در نوروفیدبک میتوانیم ارتباطات اضافی بین قسمتهای مختلف مغز را اصلاح کنیم تا افکار به میزان کمتری در مغز بچرخند و نشخوار فکری کاهش یابد.

درمان پانیک با نوروفیدبک

پانیک جزو اختلالات اضطرابی محسوب می گردد. در این حالت بیمار دچار حملاتی از علائم جسمس میشود که منشا آن اضطراب است.

الگوی کارکرد مغز در اختلال پانیک با سایر بیماریهای اضطرابی متفاوت است. اغلب افرادی که برای درمان پانیک دارو میگیرند، متوجه میشوند که با قطع دارو مجدد علائم عود می نماید. در درمان نوروفیدبک میتوانیم عملکرد مغزی را اصلاح کنیم تا پانیک بصورت ریشه ای درمان گردد و جلوی عود گرفته شود.

نوروفیدبک و اتیسم

علم نشان داده است که مغز افراد اتیستیک با بقیه متفاوت است. به همین دلیل افراد مبتلا به اتیسم دنیا را به گونه دیگری میبینند و درک آنها از محیط با افراد عادی متفاوت است. نقشه مغزی (QEEG) افراد مبتلا به اتیسم هم با افراد نرمال متفاوت است. در درمان اتیسم به روش نوروفیدبک سعی میکنیم عملکرد مغزی این افراد را به افراد سالم نزدیکتر کنیم و ارتباط بین قسمتهای مختلف مغز را اصلاح نماییم. درمان اتیسم به روش نوروفیدبک به جلسات متعدد نیاز دارد. اما والدین به خوبی متوجه میشوند که حین درمان حال کودکشان بهتر میشود.

نوروفیدبک و ضربه مغزی

افرادی که دچار ضربه مغزی شده اند، قسمتی از توانمندی هایشان را از دست می دهند. حتی یک ضربه خفیف به مغز هم ممکن است باعث اختلال حافظه، اختلال تمرکز و کاهش قدرت کنترل خشم شود. در ضربات خفیف مغزی معمولا بررسی مغز با ام آر آی نرمال است و برای تشخیص دقیقتر باید نقشه مغزی (QEEG) انجام گیرد. مشکلاتی که در نقشه مغزی این افراد دیده میشود پاسخ بسیار خوبی به درمان نوروفیدبک میدهد. در این افراد درمان نوروفیدبک بسیار موثر تر از درمان دارویی است.

نوروفیدبک و سکته مغزی

در سکته مغزی خونرسانی به قسمتی از مغز مختل میشود و ایجاد آسیب میکند. برای بازتوانی عملکرد مغزی این افراد روش درمان نوروفیدبک بهترین روش است. درمان نوروفیدبک باعث میشود که سرعت بهبود بیمار افزایش قابل توجه پیدا کند و تاثیرات این درمان هم مادگار است. در درمان سکته مغزی به روش نوروفیدبک هرچقدر درمان را سریعتر شروع نمائیم، نتیجه بهتری خواهیم گرفت.

 

 

بیـوفیــدبــک چیــست؟

بیوفیدبک یک روش درمانی است که به افراد کمک می‌کند تا کنترل بیشتری بر عملکردهای فیزیولوژیکی بدن خود داشته باشند. این روش از دستگاه‌های الکترونیکی برای اندازه‌گیری و نمایش اطلاعات مربوط به عملکردهای بدن مانند ضربان قلب، تنفس، دمای پوست، و فعالیت عضلانی استفاده می‌کند. هدف اصلی بیوفیدبک این است که افراد بتوانند با مشاهده این اطلاعات و تمرین‌های خاص، یاد بگیرند که چگونه این عملکردها را بهبود بخشند و کنترل کنند.

در بیوفیدبک، فرد به دستگاه‌های حسگر متصل می‌شود که اطلاعات فیزیولوژیکی را به صورت بصری یا شنیداری نمایش می‌دهند. این اطلاعات به فرد کمک می‌کند تا تغییرات کوچکی در بدن خود ایجاد کند که می‌تواند به بهبود وضعیت‌های مختلف مانند استرس، اضطراب، سردردهای میگرنی، و فشار خون بالا کمک کند. به عنوان مثال، فرد ممکن است یاد بگیرد که چگونه با تمرین‌های تنفسی و آرام‌سازی عضلات، ضربان قلب خود را کاهش دهد و استرس را مدیریت کند.

بیوفیدبک به عنوان یک روش غیرتهاجمی و بدون دارو شناخته می‌شود که می‌تواند به عنوان یک مکمل یا جایگزین برای درمان‌های دارویی مورد استفاده قرار گیرد. این روش به ویژه برای افرادی که به دنبال راه‌های طبیعی و خودکنترلی برای بهبود سلامت خود هستند، جذاب است.

بیوفیدبک را می توان نتیجه ترکیب دو اصطلاح پایه ای، یعنی فیدبک و شرطی سازی عاملی دانست. بنابراین به منظور درک مفهوم بیوفیدبک، ابتدا باید شناخت درستی از این دو اصطلاح پایه ای داشته باشیم:

فیدبک: طبق نظریه عمومی سیستم ها ، هر سیستم دارای حداقل دو جز است که این اجزا با یکدیگر در حال تبادل اطلاعات هستند. بخشی از سیستم در حال دادن اطلاعات است که به آن فیدفوروارد Feedforward گفته می شود و بخشی از سیستم اطلاعات را به سیستم بازمیگرداند که به آن فیدبک می گویند. اگر در یک سیستم این فیدبک (پسخوراند) و فیدفوروارد ( پیش خوراند) به طور مکرر رخ بدهد یک حلقه به وجود می آید که به آن چرخه ی فیدبک و فیدفوروارد(feedback/feedforward loop )می گوییم. در تمام سیستم ها نتیجه این حلقه، خود تنظیمی یا self-regulation می باشد. یعنی سیستم می تواند خود را تنظیم کند. مغز و در نتیجه بدن ما نیز به عنوان یک سیستم بسیار پیچیده بر همین مبنا فعالیت دارد .

شرطی سازی عاملی: اصطلاح پایه ای دوم شرطی سازی عاملی است که نوعی از شرطی سازیست که در آن اگر سیستم عملکرد مطلوبی داشته باشد پاداش می گیرد  و اگر رفتار نامطلوبی داشته باشد تنبیه می گیرد. بدین ترتیب می توان گفت بیوفیدبک نوعی شرطی سازی عاملی است که در آن اگر فرد پاسخ زیستی مطلوب را از خود بروز دهد پاداش (فیدبک) میگیرد و در نتیجه تکرار مکرر آن سیستم خود را تنظیم می کند . مثلا در فردی که دارای اختلال رینود (سرد شدن نوک انگشتان دست)  است اگر دمای نوک انگشت فرد افزایش یابد فیلمی (به عنوان پاداش) برای فرد پخش می شود. این که چگونه این افزایش انجام پذیرد را فرد نمی داند ولی مغز بر اساس اصل لذت مشتاق دیدن فیلم است در نتیجه در خود به دنبال عامل پخش فیلم می گردد و به طریقی که ما نمی دانیم چگونه ، آن را می یابد و نتیجتا پاسخ مطلوب را از خود بروز می دهد.

تاریخچه بیوفیدبک

بیوفیدبک به عنوان یک روش درمانی در دهه ۱۹۶۰ میلادی توسعه یافت، اما ریشه‌های آن به تحقیقات علمی در اوایل قرن بیستم بازمی‌گردد. در این دوره، دانشمندان شروع به بررسی ارتباط بین ذهن و بدن و تأثیرات روانی بر عملکردهای فیزیولوژیکی کردند.

یکی از پیشگامان این حوزه، دکتر نیل میلر، روانشناس و عصب‌شناس آمریکایی بود که در دهه ۱۹۶۰ میلادی تحقیقات گسترده‌ای در زمینه کنترل ارادی عملکردهای فیزیولوژیکی انجام داد. او نشان داد که حیوانات می‌توانند با استفاده از بازخوردهای الکترونیکی، عملکردهای فیزیولوژیکی خود را کنترل کنند. این تحقیقات پایه‌گذار توسعه بیوفیدبک به عنوان یک روش درمانی برای انسان‌ها شد.

در دهه ۱۹۷۰ میلادی، بیوفیدبک به عنوان یک روش درمانی رسمی شناخته شد و تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام گرفت. در این دوره، دستگاه‌های بیوفیدبک پیشرفته‌تری توسعه یافتند که امکان اندازه‌گیری دقیق‌تر و نمایش اطلاعات فیزیولوژیکی را فراهم می‌کردند. این دستگاه‌ها به افراد کمک می‌کردند تا با مشاهده و تحلیل اطلاعات فیزیولوژیکی خود، تغییرات لازم را در بدن خود ایجاد کنند.

در دهه‌های بعدی، بیوفیدبک به عنوان یک روش درمانی موثر برای مدیریت استرس، اضطراب، سردردهای میگرنی، و مشکلات دیگر شناخته شد. تحقیقات نشان داد که بیوفیدبک می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند و به عنوان یک روش مکمل یا جایگزین برای درمان‌های دارویی مورد استفاده قرار گیرد.

امروزه، بیوفیدبک به عنوان یک روش درمانی معتبر و موثر در بسیاری از مراکز درمانی و کلینیک‌ها استفاده می‌شود. این روش به ویژه برای افرادی که به دنبال راه‌های طبیعی و خودکنترلی برای بهبود سلامت خود هستند، جذاب است. با پیشرفت تکنولوژی، دستگاه‌های بیوفیدبک نیز پیشرفته‌تر و دقیق‌تر شده‌اند و امکان استفاده از این روش در خانه نیز فراهم شده است.

انواع روش‌های بیوفیدبک

بیوفیدبک انواع مختلفی دارد که بسته به اینکه هدف آن بهبود یا ارتقای کدام عملکرد در بدن است از نوع خاصی از بیوفیدبک برای ثبت اطلاعات بدن استفاده می شود. این درمانگر است که تشخیص می دهد از کدام نوع از بیوفیدبک باید استفاده شود.

انواع بیوفیدبک شامل فعالیت‌های امواج مغزی EEG BFB Neurofeedback، تغییرات نرخ قلبی HRV BFB، انقباضات عضلانی EMG BFB، تنفس Respiration BFB، هدایت پوستی EDA BFB و یا دما Temperature BFB و… می شود.

1. بیوفیدبک الکترومیوگرافی (EMG): این روش فعالیت عضلانی را اندازه‌گیری می‌کند و به افراد کمک می‌کند تا تنش عضلانی را کاهش دهند. این نوع بیوفیدبک معمولاً برای درمان دردهای عضلانی و اختلالات مرتبط با تنش عضلانی استفاده می‌شود.
2. بیوفیدبک دما: این روش دمای پوست را اندازه‌گیری می‌کند و به افراد کمک می‌کند تا با تمرین‌های آرام‌سازی، جریان خون را بهبود بخشند. این نوع بیوفیدبک معمولاً برای درمان سردردهای میگرنی و مشکلات گردش خون استفاده می‌شود.
3. بیوفیدبک تنفسی: این روش الگوهای تنفسی را اندازه‌گیری می‌کند و به افراد کمک می‌کند تا تنفس عمیق و آرام را تمرین کنند. این نوع بیوفیدبک معمولاً برای کاهش استرس و اضطراب استفاده می‌شود.
4. بیوفیدبک ضربان قلب (HRV): این روش ضربان قلب را اندازه‌گیری می‌کند و به افراد کمک می‌کند تا با تمرین‌های آرام‌سازی، ضربان قلب خود را کنترل کنند. این نوع بیوفیدبک معمولاً برای مدیریت استرس و اضطراب استفاده می‌شود.
5. بیوفیدبک تعریق پوست (SC, EDA): در این روش از بیوفیدبک میزان تعریق پوست که شاخصی از میزان بزانگیختگی فرد است اندازه گیری می شود. از این روش برای درمان مشکلات اضطرابی استفاده می‌شود.
6. بیوفیدبک امواج مغزی (نوروفیدبک): این روش فعالیت الکتریکی مغز را اندازه‌گیری می‌کند و به افراد کمک می‌کند تا الگوهای امواج مغزی خود را تغییر دهند. این نوع بیوفیدبک معمولاً برای درمان اختلالات توجه، اضطراب، افسردگی، و مشکلات خواب استفاده می‌شود.

مکانیزم عمل بیوفیدبک و چگونگی تاثیرگذاری آن بر مغز

بیوفیدبک با استفاده از دستگاه‌های حسگر، اطلاعات فیزیولوژیکی بدن را اندازه‌گیری و نمایش می‌دهد. این اطلاعات به فرد کمک می‌کند تا تغییرات کوچکی در بدن خود ایجاد کند که می‌تواند به بهبود وضعیت‌های مختلف کمک کند. مکانیزم عمل بیوفیدبک به این صورت است که فرد با مشاهده و تحلیل اطلاعات فیزیولوژیکی خود، یاد می‌گیرد که چگونه این عملکردها را بهبود بخشد و کنترل کند.

یکی از مفاهیم کلیدی در بیوفیدبک، نوروپلاستیسیتی است. نوروپلاستیسیتی به توانایی مغز برای تغییر و تطبیق با تجربیات جدید اشاره دارد. با استفاده از بیوفیدبک، فرد می‌تواند الگوهای جدیدی در مغز ایجاد کند که به بهبود عملکردهای فیزیولوژیکی کمک می‌کند. به عنوان مثال، با تمرین‌های بیوفیدبک، فرد می‌تواند الگوهای امواج مغزی خود را تغییر دهد و بهبود یابد.

خود تنظیمی نیز یکی دیگر از مفاهیم مهم در بیوفیدبک است. خود تنظیمی به توانایی فرد برای کنترل و مدیریت عملکردهای فیزیولوژیکی خود اشاره دارد. با استفاده از بیوفیدبک، فرد می‌تواند یاد بگیرد که چگونه با تمرین‌های خاص، عملکردهای فیزیولوژیکی خود را بهبود بخشد و کنترل کند. این توانایی به فرد کمک می‌کند تا استرس، اضطراب، و مشکلات دیگر را مدیریت کند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد.

 

بیوفیدبک چه کاربردهایی دارد؟

بیوفیدبک به عنوان یک روش درمانی موثر برای مدیریت و بهبود بسیاری از مشکلات فیزیولوژیکی و روانی شناخته شده است. برخی از کاربردهای اصلی بیوفیدبک عبارتند از:

1. مدیریت استرس و اضطراب: بیوفیدبک به افراد کمک می‌کند تا با مشاهده و تحلیل اطلاعات فیزیولوژیکی خود، تکنیک‌های آرام‌سازی و تنفس عمیق را تمرین کنند و استرس و اضطراب خود را کاهش دهند.
2. درمان سردردهای میگرنی: تحقیقات نشان داده است که بیوفیدبک می‌تواند به کاهش شدت و تعداد سردردهای میگرنی کمک کند. این روش به افراد کمک می‌کند تا با تمرین‌های آرام‌سازی و کنترل دمای پوست، سردردهای خود را مدیریت کنند.
3. بهبود اختلالات خواب: بیوفیدبک می‌تواند به افراد کمک کند تا الگوهای خواب خود را بهبود بخشند و مشکلات خواب مانند بی‌خوابی را کاهش دهند. این روش به افراد کمک می‌کند تا با تمرین‌های آرام‌سازی و کنترل امواج مغزی، خواب بهتری داشته باشند.
4. مدیریت دردهای مزمن: بیوفیدبک می‌تواند به افراد کمک کند تا دردهای مزمن خود را مدیریت کنند. این روش به افراد کمک می‌کند تا با تمرین‌های آرام‌سازی و کنترل فعالیت عضلانی، دردهای خود را کاهش دهند. به عنوان مثال، بیوفیدبک الکترومیوگرافی (EMG) می‌تواند به کاهش تنش عضلانی و دردهای مرتبط با آن کمک کند.
5. بهبود عملکرد ورزشی: ورزشکاران می‌توانند از بیوفیدبک برای بهبود عملکرد خود استفاده کنند. این روش به آنها کمک می‌کند تا با کنترل بهتر ضربان قلب، تنفس، و فعالیت عضلانی، عملکرد ورزشی خود را بهبود بخشند و از آسیب‌های ورزشی جلوگیری کنند.
6. درمان اختلالات توجه و تمرکز: بیوفیدبک امواج مغزی (نوروفیدبک) می‌تواند به بهبود اختلالات توجه و تمرکز مانند اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) کمک کند. این روش به افراد کمک می‌کند تا با تغییر الگوهای امواج مغزی خود، تمرکز و توجه خود را بهبود بخشند.
7. بهبود عملکرد شناختی: بیوفیدبک می‌تواند به بهبود عملکرد شناختی مانند حافظه، توجه، و تصمیم‌گیری کمک کند. این روش به افراد کمک می‌کند تا با تمرین‌های خاص، عملکرد مغزی خود را بهبود بخشند و توانایی‌های شناختی خود را تقویت کنند.
8. درمان اختلالات روانی: بیوفیدبک می‌تواند به درمان اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، و اختلالات استرس پس از سانحه (PTSD) کمک کند. این روش به افراد کمک می‌کند تا با کنترل بهتر عملکردهای فیزیولوژیکی خود، علائم این اختلالات را کاهش دهند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.

 

در یک جلسه درمانی از بیوفیدبک چه می گذرد؟

در یک جلسه درمانی بیوفیدبک، فرد به دستگاه‌های حسگر متصل می‌شود که اطلاعات فیزیولوژیکی بدن او را اندازه‌گیری و نمایش می‌دهند. این اطلاعات می‌تواند شامل ضربان قلب، تنفس، دمای پوست، فعالیت عضلانی، و امواج مغزی باشد. جلسه درمانی معمولاً به صورت زیر پیش می‌رود:

1. آماده‌سازی: در ابتدا، درمانگر با فرد صحبت می‌کند تا مشکلات و اهداف درمانی او را مشخص کند. سپس، حسگرهای مناسب به بدن فرد متصل می‌شوند. این حسگرها ممکن است به پوست، انگشتان، یا سر متصل شوند.
2. اندازه‌گیری و نمایش اطلاعات: حسگرها اطلاعات فیزیولوژیکی بدن فرد را اندازه‌گیری و به دستگاه بیوفیدبک ارسال می‌کنند. این دستگاه اطلاعات را به صورت بصری یا شنیداری نمایش می‌دهد. به عنوان مثال، ممکن است نمودارهایی از ضربان قلب یا امواج مغزی بر روی صفحه نمایش داده شود.

1. تمرین‌ها و تکنیک‌ها: درمانگر به فرد آموزش می‌دهد که چگونه با استفاده از اطلاعات نمایش داده شده، تمرین‌های خاصی را انجام دهد. این تمرین‌ها ممکن است شامل تکنیک‌های آرام‌سازی، تنفس عمیق، و تمرین‌های ذهنی باشد. هدف این تمرین‌ها این است که فرد یاد بگیرد چگونه عملکردهای فیزیولوژیکی خود را کنترل و بهبود بخشد.
2. بازخورد و تحلیل: در طول جلسه، فرد بازخورد فوری از دستگاه بیوفیدبک دریافت می‌کند. این بازخورد به او کمک می‌کند تا تغییرات لازم را در بدن خود ایجاد کند و تکنیک‌های آموزش داده شده را بهبود بخشد. درمانگر نیز اطلاعات جمع‌آوری شده را تحلیل می‌کند و به فرد کمک می‌کند تا پیشرفت خود را مشاهده کند.
3. پایان جلسه و برنامه‌ریزی برای جلسات آینده: در پایان جلسه، درمانگر با فرد درباره پیشرفت‌های او صحبت می‌کند و برنامه‌ریزی برای جلسات آینده را انجام می‌دهد. ممکن است تمرین‌های خانگی نیز به فرد داده شود تا بین جلسات درمانی انجام دهد.

تعداد مقالات کار شده با بیوفیدبک

بر اساس جستجوی دقیق در پایگاه‌های داده علمی مانند PubMed و سایر منابع معتبر علمی تعداد مقالات انجام شده با بیوفیدبک از سال 2014 تا 2023 به قرار تصویر روبرو می‌باشد:

آینده بیوفیدبک چگونه است؟

آینده بیوفیدبک بسیار روشن و امیدوارکننده به نظر می‌رسد. با پیشرفت‌های تکنولوژیکی و افزایش آگاهی عمومی درباره مزایای این روش درمانی، انتظار می‌رود که بیوفیدبک به یکی از روش‌های اصلی درمانی در بسیاری از حوزه‌ها تبدیل شود. برخی از جنبه‌های مهم آینده بیوفیدبک عبارتند از:

1. پیشرفت‌های تکنولوژیکی: با توسعه دستگاه‌های بیوفیدبک پیشرفته‌تر و دقیق‌تر، امکان اندازه‌گیری و نمایش اطلاعات فیزیولوژیکی با دقت بیشتری فراهم خواهد شد. این پیشرفت‌ها به افراد کمک می‌کند تا کنترل بهتری بر عملکردهای بدن خود داشته باشند و نتایج درمانی بهتری را تجربه کنند.
2. گسترش کاربردها: بیوفیدبک به تدریج در حوزه‌های جدیدی مانند بهبود عملکرد شناختی، درمان اختلالات روانی، و بهبود عملکرد ورزشی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این گسترش کاربردها به افراد بیشتری کمک می‌کند تا از مزایای این روش درمانی بهره‌مند شوند.
3. افزایش آگاهی عمومی: با افزایش آگاهی عمومی درباره مزایای بیوفیدبک، انتظار می‌رود که تعداد بیشتری از افراد به این روش درمانی روی آورند. این افزایش آگاهی می‌تواند به کاهش استفاده از داروهای شیمیایی و افزایش استفاده از روش‌های طبیعی و غیرتهاجمی کمک کند.
4. توسعه برنامه‌های آموزشی: با توسعه برنامه‌های آموزشی برای درمانگران و متخصصان، کیفیت خدمات بیوفیدبک بهبود خواهد یافت. این برنامه‌ها به درمانگران کمک می‌کند تا مهارت‌های لازم برای ارائه خدمات بیوفیدبک را کسب کنند و به افراد کمک کنند تا بهترین نتایج را از این روش درمانی بگیرند.
5. تحقیقات بیشتر: با انجام تحقیقات بیشتر در زمینه بیوفیدبک، اطلاعات بیشتری درباره مکانیزم‌های عمل و کاربردهای این روش درمانی به دست خواهد آمد. این تحقیقات به بهبود روش‌های درمانی و توسعه دستگاه‌های جدید کمک خواهد کرد.

در کل، آینده بیوفیدبک بسیار امیدوارکننده به نظر می‌رسد و انتظار می‌رود که این روش درمانی به یکی از روش‌های اصلی و موثر در مدیریت و بهبود مشکلات فیزیولوژیکی و روانی تبدیل شود.

 

دستگاه نورو/بیوفیدبک بایولاین (Bioline Neuro/Biofeedback)

دستگاه نوروفیدبک/بیوفیدبک بایولاین (Bioline) یکی از کاملترین، بروزترین و پرکاربردترین دستگاه های موجود برای انجام نوروفیدبک و بیوفیدبک است. به لطف سنسورهای متنوع آن و داشتن نرم افزاری جامع و کامل، شما می توانید به آسانی از انواع پروتکل های تشخیصی و درمانی در زمینه نوروفیدبک و بیوفیدبک استفاده نمایید.
از بایولاین می توانید به عنوان یک ابزار پژوهشی دقیق در زمینه مطالعه مغز و واسط مغز و کامپیوتر نیز بهره مند شوید.

 

جلسه درمانی بیوفیدبک چه مقدار طول می‌کشد؟

جلسه بیوفیدبک اغلب بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. طول مدت درمان و تعداد جلسات مود نیاز به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله اینکه شما چقدر به به تمرین‌ها واکنش نشان می‌دهید، شرایطی که روی آن‌ها تمرکز کردید و همچنین اهداف شما برای درمان.

یک دوره معمولی از درمان معمولا بین ۴ تا ۶ جلسه است، اما تعداد جلسات بین ۸ تا ۱۰ جلسه هم غیرمعمول نیست.

هزینه های مربوط به بیوفیدبک

هزینه‌ جلسه‌های بیوفیدبک بر اساس تعرفه خدمات تشخیصی و درمانی توسط نظام پزشکی مشخص می‌گردد. هزینه‌ها بسته به آموزش، صلاحیت و تجربه‌های درمانگر بیوفیدبک، متغیر می‌باشد.

دستگاه بیوفیدبک

دستگاه بیوفیدبک که برای اهداف کلینیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد، توسط سازمان غذا و دارو ایالت متحده تنظیم می‌شود. دستگاه‌های بیوفیدبک اغلب از طریق مطب درمانگر بیوفیدبک یا متخصص سلامت در دسترس قرار دارد.

تعدادی دستگاه بیوفیدبک نیز وجود دارد که می‌توانید برای مصارف شخصی و خانگی استفاده کنید. چنین دستگاه‌هایی اغلب شامل پوشیدن سنسورهایی هستند که اطلاعات را ضبط می‌کنند و قابلیت اتصال به رایانه‌ دارند. سایر دستگاه‌های پوشیدنی  به واسطه حسگرهای موجود در آن اطلاعات را از طریق یک برنامه در گوشی همراه ارائه می‌دهد.

از جمله دستگاه‌های خانگی موجود در بازار ایران می‌توان به دستگاه بیوفیدک پلویک، محصول شرکت مرکز روان اشاره کرد که برای تقویت عضلات کف لگن (مخصوص بانوان) کاربرد بسیار دارد.

ارزیابی کوتاهی از دستگاه‌های بیوفیدبک به صورت آنلاین از طریق سایت‌هایی مانند آمازون وجود دارد که تعدادی دستگاه‌های پوشیدنی از حسگرهای عضلانی گرفته تا یونیت‌های واکنش پوست و مانیتورهای امواج مغز را نشان می‌دهد.

چنین دستگاه‌هایی خواسته‌های متنوعی را پاسخ میدهد و تعدادی از بیماری‌های مختلف مانند میگرن، ضعف دهانه رحم، خروپف، افسردگی، بیش فعالی، اوتیسم، اختلال خواب و دیگر موارد را مورد هدف قرار می‌دهد.

قبل از تهیه کردن هر مدل از دستگاه‌های بیوفیدبک شخصی، مدتی را صرف بررسی مشخصات دستگاه کنید. بسیاری از این دستگاه‌ها مدعی  طرح‌های بسیار مبالغه‌آمیز هستند و از طرف محققان توصیه نمی‌شوند.

 

چرا از بیوفیدبک استفاده کنیم

مانند سایر روش‌های درمانی، بیوفیدبک نیز مجموعه‌ای از جنبه‌های خوب و بد است. ممکن است برای همۀ افراد مناسب نباشد، به همین منظور، با درنظرگرفتن خطرات و مزایای آن، بهترین مورد را برای وضعیت خود انتخاب کنید.

برخی از دلایلی که موجب استفاده شما از بیوفیدبک می‌شود چیست؟

• می‌تواند شیوه جدید یا جایگزین روش‌های درمان باشد.

استفاده از بیوفیدبک ممکن است در شرایطی که روش‌های درمانی دیگر تأثیرگذار نیستند یا افراد توانایی استفاده از داروها را ندارند، کارساز باشد. از آنجایی که بیوفیدبک غیرتهاجمی است، امکان اینکه بیمار این روش را به درمان تهاجمی یا مختل کننده ترجیح دهد، وجود دارد.

آموزش بیوفیدبک همچنین می‌تواند به عنوان بخشی از یک روش درمانی باشد. افراد معمولا برای بهترشدن سایر روش‌های درمانی از بیوفیدبک استفاده می‌کنند.

• قصد شما مدیریت بهتر استرس است.

بیوفیدبک همچنین به افراد می‌آموزد که چگونه در موقعیت‌های استرس‌زا عکس‌العمل خود را کنترل کنند، که می‌تواند به افراد حس در دست داشتن اوضاع را منتقل کند. این موضوع به افراد کمک می‌کند تا استرس روزمره خود در زندگی را بهتر مدیریت کنند که نتیجۀ آن کنار آمدن با اضطراب یا مدیریت کردن استرس است که موجب سلامت اطرافیان نیز می‌شود.

• سایر مزایای سلامت روانی بیوفیدبک

علاوه بر کمک به افراد برای بهبود مدیریت استرس و دیگر شرایط، بیوفیدبک همچنین می‌تواند مزایای سلامت روان دیگران را همراه داشته باشد. روند آموزش می‌تواند به افراد کمک کند تا تکنیک‌های جدیدی را برای مدیریت اضطراب و پاسخ‌های عاطفی خود یاد بگیرند. چنین آموزش‌هایی می‌تواند به افراد برای به عهده گرفتن مسئولیت سلامتی‌شان کمک کند تا احساس قدرت و کنترل بیشتری داشته باشند.

 

عوارض ناشی از بیوفیدبک

بیوفیدبک معمولا یک روش ایمن به شمار می‌آید، اما شما باید قبل از شروع با روان‌پزشک و درمانگر خود دربارۀ گزینه‌های موجود صحبت کنید. بیوفیدبک لزوما برای همۀ افراد ضروری نیست و ممکن است روش‌های دیگر برای وضعیت بخصوص هر فرد وجود داشته باشد که بهتر عمل می‌کنند.

اگر به این نتیجه رسیدید که بیوفیدبک برای شما مناسب است، از تمامی روش‌های درمانی حرفه‌ای که به شما آموزش داده می‌شود و از مقدار هزینۀ احتمالی تمرین‌های بیوفیدبک از جمله هزینه هر جلسه و هزینه‌های مربوط به دستگاه‌هایی که ممکن است خریداری کنید آگاه باشید.

سخنی از محققان مرکز روان

بیوفیدبک یکی از گزینه‌هایی است که به شما کمک می‌کند کنترل بیشتری روی پاسخ‌ها و رفتارهای بدنی خود داشته باشید. قبل از تصمیم گیری در مورد اینکه آیا بیوفیدبک برای شما مناسب است مزایا، خطرات و هزینه‌های احتمالی مرتبط با این نوع آموزش را در نظر بگیرید.