<link href="/modules/mod_accordeonmenuck/themes/default/css.php?cssid=accordeonck454" rel="stylesheet"/>

انجمن بیماران شدید روانی

انجمن رسمی حمایت از بیماران شدید روانی ایران

طرح جامع تأسیس انجمن بیماران شدید روانی ایران

mental Association0

 

فهرست  :

1. مقدمه و ضرورت تأسیس انجمن

2. تعریف بیماری‌های شدید روانی

3. بررسی وضعیت فعلی بیماران روانی در ایران

4. اهداف اصلی و فرعی انجمن

5. اساسنامه پیشنهادی انجمن (چشم‌انداز، مأموریت، ارکان)

6. ساختار سازمانی و تشکیلاتی

7. خدمات قابل ارائه توسط انجمن

8. امکانات و زیرساخت‌های مورد نیاز

9. برنامه‌های حمایتی (برای بیماران و خانواده‌ها)

10. فعالیت‌های آموزشی و آگاه‌سازی جامعه

11. مطالعات و تحقیقات موردنیاز و قابل اجرا

12. همکاری‌های ملی و بین‌المللی

13. برنامه‌های توسعه‌ای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت

14. نقش داوطلبان، روان‌پزشکان، مددکاران و مشاوران

15. راهکارهای جذب منابع مالی (خیریه، دولتی، مردمی)

16. برنامه‌های پیشگیرانه برای کاهش شدت بیماری‌ها

17. نحوه مستندسازی و گزارش‌دهی دستاوردها

18. مطالبات قانونی و حقوقی انجمن از دولت و جامعه

19. تجربیات موفق جهانی و الگوبرداری

20. جمع‌بندی و فراخوان مشارکت

 

 

مقدمه و ضرورت تأسیس انجمن بیماران شدید روانی در ایران

در دنیای امروز، سلامت روانی به اندازه سلامت جسمانی اهمیت یافته است، اما متأسفانه همچنان بخش بزرگی از بیماران روانی به‌خصوص کسانی که از اختلالات شدید روانی رنج می‌برند، در حاشیه نظام سلامت و حمایت‌های اجتماعی باقی مانده‌اند. بیماری‌های شدید روانی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، افسردگی‌های مقاوم، سایکوز و ... نه تنها زندگی شخصی بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه اثرات گسترده‌ای بر خانواده، جامعه و نظام سلامت دارد.

با وجود پیشرفت‌های قابل توجه در علوم روان‌پزشکی و روان‌شناسی، متأسفانه در ایران هنوز ساختار جامعی برای رسیدگی به نیازهای بیماران شدید روانی، حمایت از خانواده‌های آن‌ها، آموزش جامعه و تدوین برنامه‌های ملی برای پیشگیری، درمان و توانبخشی این افراد وجود ندارد. در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، انجمن‌های مدنی، غیرانتفاعی و تخصصی در این حوزه تأسیس شده‌اند که نقش کلیدی در ایجاد تغییرات مثبت داشته‌اند.

ایده تأسیس «انجمن بیماران شدید روانی ایران» بر پایه همین نیاز ضروری شکل گرفته است. این انجمن قرار است فضایی باشد برای دیده شدن، شنیده شدن و حمایت مؤثر از افرادی که تا امروز کمتر مورد توجه بوده‌اند.

 

 

تعریف بیماری‌های شدید روانی

بیماری‌های شدید روانی (Serious Mental Illness - SMI) دسته‌ای از اختلالات روانی هستند که موجب اختلال چشمگیر در عملکرد زندگی فرد می‌شوند و معمولاً نیازمند درمان طولانی‌مدت، تخصصی و چندبعدی هستند. این بیماری‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

  • اسکیزوفرنی و سایر اختلالات سایکوتیک
  • اختلال دوقطبی نوع I و II
  • افسردگی اساسی مقاوم به درمان
  • اختلال اسکیزوافکتیو
  • اختلال شخصیت مرزی در فرم‌های شدید
  • سایر اختلالاتی که با روان‌پریشی، هذیان یا رفتارهای خطرناک همراه باشند

این بیماری‌ها معمولاً نیاز به مداخلات پزشکی، روان‌درمانی، حمایت اجتماعی، و در برخی موارد توانبخشی اجتماعی-شغلی دارند.

 

بررسی وضعیت فعلی بیماران روانی در ایران

در ایران، علیرغم تلاش‌های انجام‌شده توسط وزارت بهداشت، مراکز روان‌پزشکی و برخی سازمان‌های خیریه، بیماران شدید روانی و خانواده‌هایشان با چالش‌های زیادی روبرو هستند:

  • کمبود مراکز تخصصی برای درمان و نگهداری بیماران شدید روانی
  • انگ اجتماعی شدید نسبت به این بیماری‌ها
  • هزینه‌های سنگین درمان و داروهای تخصصی
  • نبود حمایت‌های قانونی برای خانواده‌ها
  • فقدان آموزش عمومی و اطلاع‌رسانی در سطح جامعه
  • نبود سازوکار رسمی برای مشارکت خانواده‌ها در درمان و توانبخشی

 

 

اهداف انجمن بیماران شدید روانی ایران

اهداف کلان:

 

  • 1. ترویج سلامت روان و کاهش انگ اجتماعی
  • 2. حمایت مادی، معنوی و روانی از بیماران و خانواده‌های آنان
  • 3. ایجاد شبکه‌ای از متخصصان، داوطلبان، و نهادها برای توانمندسازی بیماران
  • 4. تدوین سیاست‌ها و مشارکت در برنامه‌های ملی سلامت روان
  • 5. توسعه خدمات درمانی، توانبخشی، آموزشی و حمایتی در سراسر کشور

 

اهداف اجرایی و جزئی:

  • راه‌اندازی مراکز شبانه‌روزی، مراقبتی، مشاوره‌ای و حمایتی
  • تدوین برنامه‌های آموزشی برای خانواده‌ها
  • توسعه کمپین‌های اطلاع‌رسانی و زدودن باورهای غلط
  • ایجاد بانک اطلاعاتی از بیماران برای پیگیری درمان
  • ارائه خدمات رایگان یا کم‌هزینه با همکاری وزارت بهداشت
  • حمایت قانونی و حقوقی از بیماران درگیر با دادگاه، زندان یا بی‌سرپناهی

 

 

اساسنامه  انجمن (چشم‌انداز، مأموریت، ارکان)

چشم‌انداز:

ساختن جامعه‌ای که در آن بیماران شدید روانی از حقوق برابر، درمان کامل، و زندگی باکرامت برخوردار باشند.

مأموریت:

ایجاد بستری پایدار برای درمان، حمایت، آگاه‌سازی و توانمندسازی بیماران روانی شدید، و ارتقاء جایگاه آنان در جامعه از طریق فعالیت‌های تخصصی، مدنی و حمایتی.

ارکان انجمن:

  • مجمع عمومی: شامل اعضای رسمی، خانواده‌ها، متخصصان و داوطلبان
  • هیئت‌مدیره: منتخب مجمع عمومی برای دوره‌ای مشخص (مثلاً ۲ ساله)
  • بازرس: برای نظارت بر عملکرد مالی و اجرایی

 

کمیته‌های تخصصی:

سلامت، آموزش، خانواده، مددکاری، پژوهش، روابط عمومی و...

 

mental Association1

 

 ساختار سازمانی و تشکیلاتی انجمن

الف) بخش‌های اجرایی:

  • دبیرخانه مرکزی: مسئول هماهنگی کل کشور
  • دفتر امور خانواده‌ها: پاسخگویی، مشاوره و حمایت مستقیم
  • بخش درمان و خدمات بالینی: همکاری با روان‌پزشکان و مراکز درمانی
  • بخش آموزش و فرهنگ‌سازی: طراحی دوره‌های عمومی و تخصصی
  • واحد پژوهش و آمار: جمع‌آوری داده و انجام پروژه‌های تحقیقاتی
  • روابط بین‌الملل و جذب منابع خارجی
  • روابط عمومی و رسانه

 

ب) ساختار منابع انسانی:

  • مدیرعامل (با سابقه روان‌پزشکی یا سلامت روان)
  • مشاور ارشد علمی
  • کارمندان تخصصی: روان‌شناس، مددکار، مربی، پرستار روانی، کارشناس اجتماعی
  • داوطلبان متخصص و غیراختصاصی

 

خدمات قابل ارائه توسط انجمن

انجمن بیماران شدید روانی می‌تواند طیف وسیعی از خدمات چندبُعدی را ارائه دهد که به نیازهای مختلف بیماران و خانواده‌های آن‌ها پاسخ می‌دهد. این خدمات شامل موارد زیر است:

الف) خدمات درمانی:

  • ارجاع به روان‌پزشک، روان‌شناس، و مراکز درمانی تخصصی
  • نظارت بر مصرف دارو و درمان پایدار بیماران
  • پیگیری درمان‌های مقاوم به دارو (ECT، داروهای نوین و...)
  • خدمات اورژانس روان‌پزشکی با همکاری اورژانس اجتماعی و بیمارستان‌ها

 

ب) خدمات توانبخشی:

  • کاردرمانی، هنر درمانی، موسیقی‌درمانی و گروه‌درمانی
  • کلاس‌های مهارت‌های زندگی، کنترل خشم، خودمراقبتی
  • برنامه‌های بازگشت به جامعه و اشتغال حمایتی
  • مراکز روزانه (Day Care Centers) برای مراقبت و آموزش روزانه

 

ج) خدمات حمایتی:

  • حمایت مالی در تهیه دارو و خدمات درمانی
  • حمایت حقوقی در صورت نیاز (دادگاه، طلاق، حضانت، زندان و...)
  • خدمات مددکاری خانوادگی، آموزش والدین و مراقبان
  • خدمات تلفنی، آنلاین و حضوری برای مشاوره فوری

 

د) خدمات اجتماعی:

  • تشکیل گروه‌های حمایتی برای بیماران و خانواده‌ها
  • برنامه‌های تفریحی، فرهنگی و اردوهای حمایتی
  • ایجاد سامانه‌ای برای معرفی شغل، پناهگاه یا مرکز درمانی نزدیک
  • ارائه کارت حمایتی برای تخفیف در درمان، حمل‌ونقل و خدمات خاص

 

 

امکانات و زیرساخت‌های مورد نیاز انجمن

برای ارائه خدمات باکیفیت، انجمن نیازمند یکسری امکانات اولیه و پیشرفته است که در سه سطح پایه، میانی و پیشرفته طبقه‌بندی می‌شود:

سطح پایه:

  • دفتر مرکزی و فضای اداری مناسب
  • تلفن مشاوره و سامانه تماس اضطراری
  • تیم ثابت روان‌پزشک، روان‌شناس، مددکار و پرستار روانی
  • امکانات دیجیتال برای ثبت و پیگیری پرونده‌های بیمار

سطح میانی:

  • مرکز خدمات روزانه با فضای کلاس، سالن گروه‌درمانی، اتاق مشاوره
  • کتابخانه سلامت روان برای بیماران، خانواده‌ها و پژوهشگران
  • سامانه آنلاین برای ثبت‌نام، نوبت‌دهی، و خدمات مشاوره اینترنتی
  • بانک دارویی برای حمایت از بیماران کم‌درآمد

سطح پیشرفته:

  • کلینیک تخصصی انجمن با همکاری بیمارستان‌ها
  • مراکز شبانه‌روزی برای نگهداری کوتاه‌مدت و بلندمدت بیماران
  • مرکز پژوهشی سلامت روان (با تجهیزات نرم‌افزاری و آماری)
  • ناوگان حمل‌ونقل حمایتی برای انتقال بیماران و خانواده‌ها

 

برنامه‌های حمایتی ویژه برای خانواده‌ها

خانواده‌ها بیشترین بار مراقبتی و عاطفی بیماران روانی را بر دوش می‌کشند. انجمن باید توجه ویژه‌ای به آن‌ها داشته باشد:

  • دوره‌های آموزشی «مراقبت از بیمار روانی در منزل»
  • جلسات گروهی برای حمایت روانی از والدین، خواهر/برادر یا همسر بیمار
  • خدمات تنفس Caregiver Support (مثلاً چند روز مراقبت جایگزین از بیمار برای استراحت خانواده)
  • حمایت مالی محدود برای خانواده‌های کم‌درآمد
  • مشاوره حقوقی برای حل مشکلات قضایی ناشی از بیماری (حضانت، ارث، طلاق و...)
  • برنامه‌های توانمندسازی مادران و مراقبان اصلی

 

 

 

 فعالیت‌های آموزشی و آگاه‌سازی عمومی

یکی از اصلی‌ترین مأموریت‌های انجمن، تغییر نگرش عمومی جامعه نسبت به بیماران روانی شدید است. فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی باید هم به بیماران کمک کند و هم جامعه را آگاه کند.

اقدامات کلیدی:

  • برگزاری همایش‌ها، وبینارها و کارگاه‌های حضوری/آنلاین
  • آموزش در مدارس، دانشگاه‌ها و محیط‌های کاری در زمینه سلامت روان
  • تولید محتواهای چندرسانه‌ای: فیلم، پادکست، انیمیشن، پوستر
  • مشارکت با صداوسیما و رسانه‌ها برای پخش برنامه‌های آگاهی‌بخش
  • راه‌اندازی کمپین‌های «زدودن انگ روانی» در مناسبت‌هایی مانند هفته سلامت روان
  • انتشار مجله تخصصی انجمن (چاپی و دیجیتال)

 

 

مطالعات و تحقیقات موردنیاز

برای بهبود خدمات و ایجاد استراتژی‌های مؤثر، باید انجمن دارای یک هسته پژوهشی قوی باشد. این واحد می‌تواند با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی فعالیت کند.

محورهای پیشنهادی تحقیقاتی:

  • شیوع و پراکندگی بیماری‌های روانی شدید در ایران
  • اثربخشی روش‌های درمانی و توانبخشی نوین
  • بررسی وضعیت خانواده‌های دارای بیمار شدید روانی
  • تأثیر انگ اجتماعی بر روند درمان
  • نیازسنجی خدمات حمایتی و درمانی در مناطق مختلف
  • سنجش اثربخشی برنامه‌های آموزشی و فرهنگی انجمن
  • توسعه مدل بومی درمان و مراقبت مبتنی بر جامعه (Community-Based Mental Health Care)

 

همکاری‌های ملی و بین‌المللی

انجمن می‌تواند با نهادهای داخلی و بین‌المللی همکاری داشته باشد تا هم از تجربه جهانی بهره ببرد، هم منابع بیشتری جذب کند:

همکاری ملی:

  • وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی، قوه قضائیه، شهرداری‌ها
  • دانشگاه‌های علوم پزشکی، انجمن‌های علمی
  • سازمان‌های خیریه و نهادهای مذهبی
  • کلینیک‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز ترک اعتیاد

همکاری بین‌المللی:

  • سازمان جهانی بهداشت (WHO)
  • فدراسیون جهانی سلامت روان (WFMH)
  • مؤسسات روان‌پزشکی در کشورهای پیشرفته
  • دریافت کمک‌های بشردوستانه و آموزشی از NGOها و سفارتخانه‌ها

 

 

برنامه‌های توسعه‌ای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت

برای پیشرفت پایدار، انجمن باید برنامه‌ریزی مرحله‌ای داشته باشد:

کوتاه‌مدت (۶ تا ۱۲ ماه):

  • ثبت رسمی انجمن
  • راه‌اندازی دفتر مرکزی و سایت اینترنتی
  • جذب اعضای داوطلب و تدوین برنامه‌های اولیه
  • تشکیل تیم متخصص و جلسات مشاوره‌ای اولیه
  • اجرای اولین کمپین آگاهی‌رسانی

میان‌مدت (۱ تا ۳ سال):

  • ایجاد مراکز خدمات روزانه در تهران و چند شهر بزرگ
  • اجرای دوره‌های آموزش خانواده‌ها
  • عقد قرارداد با مراکز درمانی
  • راه‌اندازی سامانه نوبت‌دهی و ثبت اطلاعات
  • اجرای پژوهش‌های میدانی اولیه و تهیه گزارش کشوری

بلندمدت (۳ تا ۵ سال و بیشتر):

  • ساخت مراکز نگهداری شبانه‌روزی
  • تأسیس مرکز توانبخشی جامع
  • ایجاد پایگاه داده ملی بیماران شدید روانی
  • توسعه مراکز استانی
  • پیوستن به نهادهای بین‌المللی و اثرگذاری در سیاست‌گذاری ملی

 

نقش داوطلبان، روان‌پزشکان، مددکاران و مشاوران

نیروی انسانی متخصص و داوطلب قلب تپنده این انجمن است:

  • روان‌پزشکان: درمان، نظارت بر مصرف دارو، طراحی پروتکل‌های درمانی
  • روان‌شناسان و مشاوران: اجرای جلسات درمانی فردی و گروهی
  • مددکاران اجتماعی: پیگیری وضعیت خانوادگی، مالی و قانونی بیمار
  • داوطلبان: برگزاری رویدادها، همراهی بیماران، آموزش عمومی، پشتیبانی در مراکز
  • کاردرمان‌ها و مربیان مهارت زندگی: بازتوانی بیماران برای برگشت به جامعه
  • وکلای داوطلب: کمک حقوقی به بیماران درگیر با مسائل قانونی

 

راهکارهای جذب منابع مالی

برای پایداری و گسترش فعالیت‌های انجمن، تأمین مالی اهمیت زیادی دارد. چند منبع مالی قابل‌توجه:

منابع خیریه:

  • جلب حمایت افراد خیر، واقفین، و مؤسسات خیریه
  • راه‌اندازی کمپین‌های مردمی برای کمک‌های کوچک اما مستمر
  • امکان دریافت نذورات و صدقات خاص سلامت روان

منابع دولتی:

  • گرفتن مجوز برای دریافت بودجه از وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی
  • شرکت در طرح‌های پژوهشی و حمایتی دولتی
  • پیگیری ردیف بودجه برای انجمن در مجلس

منابع درآمدزای مستقل:

  • فروش محصولات آموزشی، فرهنگی یا صنایع دستی بیماران
  • برگزاری همایش‌ها، کارگاه‌ها و دوره‌های تخصصی با شهریه
  • قرارداد با بخش خصوصی برای ارائه خدمات مشاوره‌ای یا آموزشی

منابع بین‌المللی:

  • دریافت کمک‌های سازمان ملل، WHO یا NGOهای بین‌المللی
  • جذب بورسیه و پروژه‌های تحقیقاتی مشترک
  • امکان ثبت انجمن به عنوان NGO بین‌المللی

 

برنامه‌های پیشگیرانه و آگاهی‌بخش

پیشگیری هم‌پایه درمان باید در مرکز توجه باشد:

  • آموزش مهارت‌های زندگی به نوجوانان و جوانان
  • مداخلات زودهنگام در مدارس و دانشگاه‌ها
  • شناسایی زودهنگام علائم اولیه بیماری
  • ایجاد شبکه‌ای از داوطلبان آموزش‌دیده برای غربالگری روانی
  • همکاری با کلینیک‌ها برای برنامه‌های کاهش بازگشت مجدد بیماری
  • حمایت ویژه از گروه‌های در معرض خطر (مثلاً بی‌خانمان‌ها، زندانیان، کودکان آسیب‌دیده)

 

 مستندسازی، ارزیابی و گزارش‌دهی

  • شفافیت، پاسخ‌گویی و مستندسازی، پایه‌های اعتبار هر انجمن‌اند:
  • ثبت کامل پرونده‌ها و خدمات ارائه‌شده
  • ارزیابی منظم اثربخشی فعالیت‌ها و کمپین‌ها
  • ارائه گزارش سالانه به اعضا، دولت و مردم
  • استفاده از سیستم‌های دیجیتال برای تحلیل آماری و داده‌محور
  • انتشار فصل‌نامه یا سالنامه عملکرد انجمن

 

مطالبات قانونی و حقوقی

بیماران روانی شدید نیاز به حمایت‌های قانونی خاص دارند. انجمن می‌تواند نماینده‌ای برای این مطالبات باشد:

  • تدوین پیش‌نویس لوایح و اصلاح مقررات مرتبط با سلامت روان
  • پیشنهاد به قوه قضائیه برای ایجاد بخش خاص بیماران روانی در زندان‌ها
  • ارائه مشاوره به دولت برای سیاست‌گذاری سلامت روان جامعه
  • تلاش برای ثبت حقوق قانونی بیماران در حوزه‌های اشتغال، درمان و سرپناه
  • حمایت قضایی از خانواده‌هایی که قربانی مشکلات ناشی از بیماری‌اند

 

الگوبرداری از تجربیات جهانی موفق

الگوگیری از کشورهایی که در این زمینه تجربه و موفقیت داشته‌اند بسیار مفید است:

  • باشگاه‌های سلامت روان در هند (The Fountain House model)
  • برنامه Assertive Community Treatment در آمریکا
  • سیستم حمایت متمرکز در کانادا و استرالیا
  • برنامه مراقبت‌های خانگی و مشارکت اجتماعی در کشورهای اسکاندیناوی
  • شراکت بین دولت، انجمن‌های مردمی و مراکز علمی در آلمان و هلند

 

جمع‌بندی و فراخوان مشارکت

انجمن بیماران شدید روانی ایران، طرحی نو و ضروری برای ساختن جامعه‌ای مهربان‌تر، آگاه‌تر و مسئول‌تر است. این انجمن تنها با مشارکت مردمی، حمایت نهادهای دولتی، همکاری داوطلبان متخصص، و اعتماد خانواده‌ها می‌تواند به اهداف خود برسد.

ما به دنبال ایجاد تغییری اساسی هستیم. تغییری که از دل درد، رنج و سکوت، به سمت صدا، دیده‌شدن و شفا حرکت کند.

فراخوان:

اگر روان‌پزشک، روان‌شناس یا مددکار اجتماعی هستید، به ما بپیوندید.

اگر خانواده‌ای درگیر این مسئله‌اید، همراه ما باشید.

اگر نهاد، رسانه، دانشگاه یا خیّری هستید، با ما همکاری کنید.

و اگر فقط دلتان می‌خواهد انسانی باشید که تفاوتی ایجاد می‌کند، در کنار ما بایستید.

 

 

 

انجمن بیماران روانی

انجمن حمایت از بیماران روانی

انجمن بیماران اعصاب و روان

انجمن حمایت از بیماران اعصاب و روان

انجمن بیماران شدید روانی

انجمن حمایت از بیماران شدید روانی

انجمن بیماران روانی ایران

انجمن حمایت از بیماران روانی ایران

انجمن بیماران اعصاب و روان ایران

انجمن حمایت از بیماران اعصاب و روان ایران

انجمن بیماران شدید روانی ایران

انجمن حمایت از بیماران شدید روانی ایران

انجمن حمایت از بیماران اسکیزوفرنی ایران
انجمن حمایت از بیماران دوقطبی ایران
انجمن حمایت از بیماران اسکیزوفرنی
انجمن حمایت از بیماران دوقطبی

 

کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)

کمیسیون پزشکی بهزیستی

ICF

کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)

commission main

مقدمه

کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)، برای ارزیابی و تعیین میزان شدت معلولیت افراد تحت نظر وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی تشکیل می‌شود. این کمیسیون با استفاده از معیارهای بین‌المللی و بر اساس استانداردهای جهانی، معلولیت افراد را بررسی و شدت آن را ارزیابی می‌کند. این ارزیابی می‌تواند تأثیر زیادی بر دریافت خدمات و حمایت‌های مختلف اجتماعی و مالی افراد معلول داشته باشد.

کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی

اعضای کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت

اعضای کمیسیون پزشکی که مسئول ارزیابی شدت معلولیت هستند، معمولاً شامل متخصصان و پزشکان از رشته‌های مختلف می‌باشند. این افراد باید تخصص‌های خاصی داشته باشند تا بتوانند به‌درستی وضعیت فرد معلول را ارزیابی کنند. به‌طور معمول، اعضای کمیسیون شامل موارد زیر هستند:

  • 1. پزشک متخصص:
    پزشکانی که معمولاً در زمینه‌های مختلف پزشکی، مثل نورولوژی، ارتوپدی، روانپزشکی و غیره تخصص دارند.
  • 2. روان‌شناس:
    روان‌شناسان برای ارزیابی جنبه‌های روانی و شناختی معلولیت مورد نیاز هستند.
  • 3. کار درمانگر:
    برای بررسی قابلیت‌های حرکتی و توانمندی‌های فیزیکی فرد.
  • 4. مشاور اجتماعی:
    برای تحلیل شرایط اجتماعی و اقتصادی فرد معلول.
  • 5. فیزیوتراپ:
    برای بررسی توانایی‌های حرکتی و فیزیکی فرد در صورت نیاز.

 

 

چه کسانی به کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF) مراجعه می‌کنند ؟

افرادی که به این کمیسیون مراجعه می‌کنند، عمدتاً کسانی هستند که به دلیل آسیب یا بیماری‌های مختلف، قادر به انجام فعالیت‌های روزمره و کارهای معمول خود نبوده و به خدمات و پشتیبانی ویژه نیاز دارند. این افراد ممکن است شامل کسانی باشند که دارای معلولیت‌های جسمی، ذهنی، یا ترکیبی از این‌ها هستند. گروه‌های مختلفی که به این کمیسیون مراجعه می‌کنند شامل:

1. افراد با معلولیت‌های جسمی و حرکتی: مانند کسانی که از ناتوانی در حرکت، آسیب‌های استخوانی، نقص‌های مادرزادی و غیره رنج می‌برند.

2. افراد با معلولیت‌های ذهنی و روانی: مثل افرادی که از اختلالات روانی، اضطراب، افسردگی یا اختلالات شناختی رنج می‌برند.

3. افراد دارای نقص حسی: مانند کسانی که مشکل در بینایی یا شنوایی دارند.

4. کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه: این گروه به‌طور خاص نیاز به بررسی‌های دقیق‌تری دارند.

 

 

مدارک مورد نیاز برای کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)

برای بررسی و ارزیابی شدت معلولیت، افراد باید مدارک و مستندات خاصی را به کمیسیون ارائه دهند. این مدارک معمولاً شامل:

  • 1. گزارش‌های پزشکی: شامل مدارک پزشکی و تاریخچه درمانی که نشان‌دهنده نوع معلولیت و شدت آن است.
  • 2. آزمایش‌ها و تصاویر پزشکی: از جمله آزمایش‌های آزمایشگاهی، تصاویر رادیولوژی یا MRI که وضعیت سلامت فرد را ثابت می‌کند.
  • 3. برگه‌های ارزیابی توانمندی‌های جسمی و روانی: ارزیابی‌های انجام‌شده توسط پزشکان متخصص در زمینه‌های مختلف.
  • 4. گزارش‌های مشاور اجتماعی و روان‌شناسان: گزارش‌های مربوط به وضعیت اجتماعی و روانی فرد برای بررسی تأثیرات معلولیت بر زندگی اجتماعی وی.
  • 5. مدارک هویتی: شناسنامه، کارت ملی یا سایر مدارک شناسایی.

 

 

فرآیند و مدت زمان ارزیابی در کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)

پس از ارائه مدارک، فرآیند ارزیابی به‌صورت مرحله‌ای انجام می‌شود. ابتدا فرد باید درخواست خود را به سازمان بهزیستی یا مراکز مربوطه ارائه دهد. سپس مدارک و مستندات توسط کمیسیون پزشکی مورد بررسی قرار می‌گیرد. ارزیابی‌ها معمولاً در چند جلسه انجام می‌شود که هر جلسه ممکن است بین 30 دقیقه تا یک ساعت طول بکشد.

مدت زمان نهایی برای دریافت نتیجه کمیسیون ممکن است بین چند روز تا چند هفته  بسته به وضعیت هر فرد و سرعت انجام ارزیابی‌ها متغیر باشد. به‌طور معمول، این فرآیند در حدود 1 تا 3 ماه طول می‌کشد.

 

اثرات دریافت برگه کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)

دریافت برگه تأسیس کمیسیون و ارزیابی معلولیت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا این برگه می‌تواند اثرات قابل توجهی در زندگی فرد معلول داشته باشد. برخی از اثرات مهم آن شامل:

1. دریافت خدمات بهزیستی: برگه کمیسیون به فرد این امکان را می‌دهد که از خدمات بهزیستی مانند آموزش‌های ویژه، درمان‌های فیزیوتراپی، و دیگر خدمات حمایت اجتماعی بهره‌مند شود.

2. دریافت حقوق و مزایای مالی: با داشتن این برگه، فرد می‌تواند برای دریافت مزایای مختلف اجتماعی از جمله مستمری‌های دولتی، معافیت‌های مالیاتی و یارانه‌های مخصوص به معلولان درخواست دهد.

3. معافیت‌ها و تسهیلات ویژه: افراد دارای برگه تعیین شدت معلولیت می‌توانند از معافیت‌های خاصی در زمینه‌های مختلف مانند تحصیل، اشتغال و حمل‌ونقل استفاده کنند.
4. دریافت تسهیلات درمانی و دارویی: در برخی موارد، افراد معلول می‌توانند از تخفیف‌های ویژه در هزینه‌های دارویی و درمانی بهره‌مند شوند.

5. حمایت‌های اجتماعی: دریافت برگه کمیسیون به افراد کمک می‌کند تا در جامعه پذیرش بهتری داشته باشند و از حمایت‌های اجتماعی بیشتری برخوردار شوند.

 

نتیجه‌گیری

  • کمیسیون پزشکی تشخیص معلولیت صرفا در  اختیار سازمان  بهزیستی  نبوده  و  وزارت بهداشت نیز میتواند نسبت به  برگزاری چنین کمیسیونی  اقدام نماید 
  • معمولا افراد حاضر در  کمیسیون بهزیستی  ، افراد متخصص  و  داری سواد  بسیار بالا و قدرت تشخیص دقیق  نیستند  و نگاه ایشان  به  انجام  معاینات  و  بررسی  مستندات بیمار  بشدت  تشریفاتی  ست. بطوری که گاها مشاهده  شده است  که  در یک جلسه  کمیسیون  بیش از ده ها  نفر معلول  یا بیمار مورد  ارزیابی قرار میگیرند که  قطعا  این  نوع  رسیدگی  نواقص و ایرادات  بسیاری را نیز به  همراه  دارد .لذا  چنانچه صدور  این  برگه  محدودیت هایی را برای  زندگی اجتماعی  شما ایجاد نمود  میتوانید به  نظر  کمیسیون  بهزیستی  اعتراض نموده  تا  موارد  مجددا  .رد  بحث و بررسی قرار گیرد.
  • سازمان  بهزیستی  تقریبا  تمامی  خدمات  خود  را در  موضوع  توانبخشی به  بخش غیر دولتی  واگذار نموده است  .  لذا  تعجبی هم  ندارد  که  در  خصوص شناسایی و تشخیص دقیق معلولیت ها  با  چالش هایی روبرو  باشد

 

سخن پایانی

کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی نقش بسیار مهمی در زندگی افراد معلول دارد. این فرآیند به آن‌ها این امکان را می‌دهد که از خدمات اجتماعی و حمایتی لازم بهره‌مند شوند. اعضای کمیسیون پزشکی با استفاده از معیارهای دقیق و علمی، شدت معلولیت را ارزیابی کرده و بر اساس آن، اقدامات حمایتی مختلفی را ارائه می‌دهند. در نتیجه، این برگه تأسیس نه‌تنها بر وضعیت اجتماعی فرد تأثیرگذار است، بلکه به او امکان می‌دهد تا از حمایت‌های مختلف دولتی و اجتماعی بهره‌مند گردد.

 

 

کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)

کمیسیون پزشکی  بهزیستی

کمیسیون پزشکی آی سی اف

کمیسیون پزشکی (ICF)

کمیسیون تعیین شدت معلولیت در بهزیستی

کمیسیون معلولیت بهزیستی

برگه تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)

برگه تشخیص شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)

تعیین شدت معلولیت بهزیستی

تشخیص شدت معلولیت بهزیستی

روش اجرایی تشکیل کمیسیون پزشکی و تعیین سطح معلولیت و معرفی مشمولین معافیت و بررسی مجدد تقاضای معترضین

1) هدف:
بهره مندی متقاضیان واجد شرایط حمایت از خدمات بهزیستی و ماده 6 قانون جامع حمایت از معلولین موضوع معافیت مشمولین، پیشگیری از تضییع حقوقی معترضین به کمیسیون های اولیه و معافیت
2) دامنه عملکرد:
بهزیستی شهرستان- معاونت توانبخشی- اعضاء کمیسیون ها، مدیریت سازمان (پلیس 10 و حوزه نظام وظیفه)
3) تعاریف معلول و انواع معلولیت:
معلول: به کسی اطلاق می گردد که به تشخیص کمیسیون پزشکی سازمان بهزیستی و بر اثر ضایعه جسمی، ذهنی، روانی، یاتوام اختلال مستمر و قابل توجهی در سلامت و کارآیی عمومی وی ایجاد گردد. بطوریکه موجب کاهش استقلال فرد در زمینه اجتماعی و اقتصادی شود. انواع معلولیت شامل جسمی- حرکتی، ذهنی، بینایی، شنوایی، گفتاری، اعصاب و روان می شود.
ماده 6-
الف) یکی از فرزندان اولیایی که خود ناتوان و معلول بوده و یا حداقل دو نفر از فرزندان آنها ناتوان و معلول باشد از انجام خدمت وظیفه عمومی معاف می گردد.
ب) همسرانی که زن ناتوان و معلول خود را سرپرستی می نمایند. مادامی که سرپرستی همسر ناتوان و معلول را بر عهده داشته باشند از انجام خدمت و وظیفه عمومی معاف می گردند.
کمیسیون پزشکی:
اعضاء این کمیسیون کارشناسان مجرب سازمان و پزشک معتمد و پزشک متخصص ضمن ویزیت متقاضی و بررسی مدارک پزشکی سطح معلولیت را تعیین و اعلام می نمایند.
4) شرح فعالیت:
مدارک کلیه افراد متقاضي حمایت مالی، مشمولین متقاضی معافیت و افراد معترض به کمیسیون های اولیه و معافیت در این کمیسیون ها و بررسی و سپس توانخواه توسط پزشکان و کارشناسان عضو کمیسیون ویزیت شده و به استناد دستورالعمل های توانبخشی سطح معلولیت تعیین می گردد و بعد از آن طبق درخواست فرد به منظور پیگیری مراحل ارائه خدمات کارشناس مربوطه مدارک مورد نظر را به واحد مربوطه ارسال می نمایند.

مراجع، ضمائم و پیوست ها:
– کلیه مدارک و دستورالعمل و فرم های مرتبط برای تکمیل در اینجا ذکر شود.
– دستورالعمل شماره ((کتاب جامع دستورالعمل های توانبخشی )) جهت تعیین سطح معلولیت
– فرم کمیسیون تجدید نظر
– فرم ارجاع به پزشک متخصص در خارج از سازمان
– دستورالعمل ماده 6 قانون جامع حمایت از معلولین
– فرم کمیسیون معافیت سربازی

 

کمیسیون پزشکی یا  ICF ، راه ورود به چرخه خدمات بهزیستی

در این کمیسیون، معلولیت ها در ۶ گروه عمده و شایع از جمله اختلالات جسمی، حرکتی، ذهنی، بینایی، شنوایی گفتاری، اعصاب و روان و چند معلولیتی طبقه بندی می شوند و شدت معلولیت هر گروه در چهار سطح، خفیف، متوسط، شدید و خیلی شدید تعیین می‌شود.

پس از ثبت درخواست اولیه، مدارک متقاضیان تشکیل پرونده توانبخشی به  کمیسیون پزشکی بهزیستی ارسال شده و پس از بررسی معلولیت فرد درخواست کننده به همراه مدارک و مستندات پزشکی در کمیسیون پزشکی توانبخشی تعیین نوع و شدت معلولیت، نظریه کمیسیون در سامانه کمیسیون پزشکی (سامانه ارمغان)، ثبت شده و در صورت تایید معلولیت، تشکیل پرونده توانبخشی در سامانه ارمغان صورت خواهد گرفت.

 

 

تحریک الکتریکی مغز tdcs

تقویت رفتارها و فرآیندهای شناختی انسان، مدت‌هاست که مورد توجه محققان بوده است و روش درمانی موثر و محبوبی هم برای آن تعریف شده است. در واقع، برای کاهش تحریک‌ پذیری قشر مغز و ایجاد اثرات تسهیل‌کننده یا بازدارنده بر انواع رفتارها، از روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال (tDCS) استفاده می‌شود. محبوبیت این روش درمانی، در دهه‌ گذشته افزایش یافته و به عنوان ابزاری امیدوار کننده برای تعدیل مهارت‌های شناختی و حرکتی مطرح شده است. در این مقاله، قصد داریم به معرفی این روش درمانی تحریک الکتریکی مغز و کاربرد آن در زمینه‌های مختلف بپردازیم.

تحریک الکتریکی مغز یا Transcranial Electrical Stimulation (tES) یک روش غیرتهاجمی است که برای تحریک فعالیت‌های عصبی در مغز از جریان‌های الکتریکی ضعیف استفاده می‌کند. این روش شامل اعمال جریان الکتریکی مستقیم یا متناوب به پوست سر از طریق الکترودها است. tES به عنوان یک ابزار تحقیقاتی و درمانی در علوم اعصاب و روانشناسی استفاده می‌شود و به منظور بهبود عملکرد شناختی، کاهش علائم افسردگی، و درمان اختلالات عصبی مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.

tES شامل چندین تکنیک مختلف است که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. از جمله این تکنیک‌ها می‌توان به تحریک الکتریکی مستقیم مغز (tDCS)، تحریک الکتریکی متناوب مغز (tACS)، و تحریک الکتریکی تصادفی مغز (tRNS) اشاره کرد. هر یک از این روش‌ها با استفاده از جریان‌های الکتریکی با فرکانس‌ها و شدت‌های مختلف، تاثیرات متفاوتی بر فعالیت‌های عصبی دارند.

تحقیقات نشان داده‌اند که tES می‌تواند نوروپلاستیسیتی (توانایی مغز برای تغییر و تطبیق) را تقویت کند و به خود تنظیمی مغز کمک کند. این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که tES به عنوان یک روش امیدوارکننده در درمان اختلالات عصبی و روانی مورد توجه قرار گیرد.

tdcs0

تحریک الکتریکی مغز tdcs چیست ؟

جریان مستقیم ترانس کرانیال (tDCS) یک نوع تحریک الکتریکی مغز با شدت کم و به روش غیرتهاجمی است که توسط دستگاه قابل حمل کوچکی که معمولاً با باتری کار می‌کند، انجام می‌شود. از این روش درمانی، برای بهبود عملکردهای شناختی مانند حافظه، زبان و توجه، استفاده می‌شود. tDCS می‌تواند عملکرد شناختی را در افراد سالم که در سن سالخوردگی قرار دارند و یا بیماران مبتلا به اختلالات عصبی که معمولاً در سنین بالا به بیماری‌هایی از جمله آلزایمر ، زوال عقل فرونتوتمپورال و بیماری پارکینسون مبتلا می‌شوند، افزایش دهد. اگرچه اثربخشی بالینی tDCS هنوز نیازمند تایید دقیق آن با انجام مطالعات بالینی جامع و کنترل‌شده‌ تصادفی است، اما نتایج آن برای مدیریت اختلالات شناختی مرتبط با اختلالات عصبی در سالمندان امیدوارکننده به نظر می‌رسد.

تی دی سی اس (tDCS) یا تحریک الکتریکی مغز چیست؟

تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال یا به اختصار TDCS یک تکنیک تحریک قابل حمل و پوشیدنی مغز است که جریان الکتریکی کمی را به پوست سر منتقل می‌کند. در این روش یک جریان ثابت بین ۱ تا ۲ میلی‌آمپر معمولا به مغز اعمال می‌شود. tDCS با اعمال جریان مثبت (آنودال) یا منفی (کاتدال) از طریق الکترودها به یک ناحیه از مغز کار می‌کند.

 tDCS یک تکنیک نورومدولاسیون است که تغییرات فوری و پایدار را در عملکرد مغز ایجاد می‌کند. موقعیت الکترودهای آند و کاتد روی سر برای تنظیم چگونگی جریان یا ولتاژ الکتریکی به مناطق خاص مغز استفاده می‌شود. جریان ارائه شده توسط tDCS به اندازه کافی قوی نیست که پتانسیل عمل در یک نورون را تحریک کند. در عوض، «آستانه فرعی» آن، الگوی نورون‌های فعال را تغییر می‌دهد. مغز را فعال در نظر بگیرید که در تلاش برای انجام یا یادگیری چیزی است و tDCS برای تقویت این فعالیت به صورت مداوم همراه مغز است. در سطح سلولی ۲، tDCS شلیک عصبی را تغییر می‌دهد و با تقویت انتقال سیناپسی بین نورون‌ها با افزایش انعطاف‌پذیری سیناپسی که به نوبه خود، پایه سلولی یادگیری است، عمل می‌کند.

 

 

تاریخچه تحریک الکتریکی مغز tdcs

روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم بین جمجمه‌ای (tDCS) بیشتر از آنچه که تصور کنیم، ریشه در تاریخ دارد. از 3000 سال قبل از میلاد، مصریان باستان از خواص الکتریکی گربه ماهی آگاه شدند. 300 تا 400 سال قبل از میلاد، افلاطون و ارسطو توانایی ماهی اژدر را در ایجاد اثرات درمانی آن با استفاده از تخلیه الکتریکی مشاهده و ثبت کردند. 43 سال بعد از میلاد، پزشک رومی، به نام اسکریبونیوس لارگوس، از ماهی اژدر برای درمان سردرد استفاده کرد. در قرن یازدهم، پزشک مسلمان ایرانی، ابن سیده، استفاده از ماهی اژدر را در درمان صرع پیشنهاد کرد و سپس فیلسوف ایرانی ابن سینا از آن به عنوان وسیله‌ای برای تسکین سردرد و درد مفاصل استفاده نمود. بعد از آن، این تحقیقات، توسط محققان مختلف ادامه یافت تا اینکه در سال 1773 جان هانتر، آناتومیست، مکانیسم تسکین درد و بی‌حسی ناشی از ماهی اژدر را مورد مطالعه و توضیح قرار داد.

در سال 1801 جووانی آلدینی، از دستگاه tDCS ساده، برای بهبود خلق و خوی فردی که احتمالاً از افسردگی ناشی از شیزوفرنی رنج می‌برد، استفاده کرد. در سال‌های 1940-1930 درمان تشنج الکتریکی (ECT) به سرعت محبوبیت پیدا کرد و tDCS را تحت‌الشعاع قرار داد. اما به دلیل عدم قطعیت نتایج، عدم درک اصول عملیاتی و طراحی آزمایشات ضعیف، علاقه‌ محققان به tDCS کاهش یافت. تا اینکه 20 سال بعد، نقش این روش در درمان الکترو خواب و الکترو بیهوشی محبوبیت یافت. پس از آن، پیشرفت‌های خوبی در زمینه‌ برق درمانی، تحریک الکتریکی مغز و تکنیک‌های جدید تصویربرداری به دست آمد.

تحریک الکتریکی مغز (tES) به عنوان یک روش درمانی و تحقیقاتی در علوم اعصاب و روانشناسی، تاریخچه‌ای طولانی و پیچیده دارد که به قرن نوزدهم میلادی بازمی‌گردد. اولین تلاش‌ها برای استفاده از جریان الکتریکی به منظور تاثیرگذاری بر مغز به دهه ۱۸۰۰ میلادی بازمی‌گردد، زمانی که دانشمندان و پزشکان شروع به آزمایش با جریان‌های الکتریکی برای درمان اختلالات عصبی کردند.

یکی از اولین پیشگامان در این زمینه، لوئیجی گالوانی، فیزیولوژیست ایتالیایی بود که در اواخر قرن هجدهم میلادی، تاثیرات جریان الکتریکی بر عضلات قورباغه را کشف کرد. این کشف به توسعه نظریه‌های اولیه در مورد الکتریسیته زیستی و تاثیرات آن بر سیستم عصبی منجر شد.

در اوایل قرن بیستم، ولادیمیر بختروف، عصب‌شناس روسی، از جریان‌های الکتریکی برای تحریک مغز بیماران مبتلا به اختلالات روانی استفاده کرد. این تلاش‌ها به تدریج به توسعه تکنیک‌های مدرن‌تر و دقیق‌تر تحریک الکتریکی مغز منجر شد.

در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی، تحقیقات بیشتری در زمینه تحریک الکتریکی مغز انجام شد و تکنیک‌های مختلفی مانند تحریک الکتریکی مستقیم مغز (tDCS) و تحریک الکتریکی متناوب مغز (tACS) توسعه یافتند. این تکنیک‌ها به تدریج به عنوان ابزارهای تحقیقاتی و درمانی مورد استفاده قرار گرفتند.

در دهه‌های اخیر، با پیشرفت‌های فناوری و افزایش دانش ما در مورد عملکرد مغز، tES به عنوان یک روش موثر و غیرتهاجمی برای درمان اختلالات عصبی و روانی مورد توجه قرار گرفته است. تحقیقات نشان داده‌اند که tES می‌تواند نوروپلاستیسیتی را تقویت کند و به بهبود عملکرد شناختی و کاهش علائم اختلالات روانی کمک کند.

 tdcs1

نحوه‌ عملکرد تحریک الکتریکی مغز tdcs

در روش جریان مستقیم ترانس کرانیال، جریان الکتریکی ضعیفی، از طریق قرار دادن دو الکترود به پوست سر برقرار می‌شود. به طور معمول، ۲ الکترودِ یک‌بار مصرف، روی سر قرار می‌گیرد و جریان کمی بین این الکترودها عبور داده می‌شود تا مغز را از طریق جمجمه تحریک کند. یک الکترود به عنوان الکترود هدف و دیگری به عنوان الکترود مرجع شناخته می‌شود. در برخی از دستگاه‌ها، الکترود مرجع در خارج سر، مثلاً روی بازو قرار می‌گیرد. در طول تحریک الکتریکی مغز ، جریان بین دو الکترود برقرار و از مغز عبور می‌کند تا مدار کامل شود. معمولاً از جریان با شدت کم ۱ تا ۲ میلی‌آمپر استفاده می‌شود که این جریان به طور مداوم برای حدود ۳۰ دقیقه به فرد اعمال می‌گردد.

 

در روش جریان مستقیم ترانس کرانیال، از جریان پیوسته استفاده می‌شود که در یک جهت از الکترود آند به سمت الکترود کاتد به صورت مستقیم، جریان دارد. مکان‌هایی که الکترودها در آن قرار می‌گیرند، باید مشخص و تعیین شود. قبل از اتصال الکترودها به پوست سر، آزمایشگر باید اطمینان حاصل کند که پوست فرد سالم است. از خمیر رسانا یا ژل EEG برای چسباندن الکترودها به پوست سر استفاده می‌شود که می‌توانند توزیع جریان را به طور موثری کنترل کنند. سپس، الکترودها با استفاده از سیم‌های متصل به پورت‌های آندی/کاتدی مربوطه به محرک متصل می‌شوند. هنگامی که الکترود روی ناحیه‌ موردنظر قرار می‌گیرد، باید به خوبی محکم شود. پس از اتصال الکترودها، مدت زمان تحریک الکتریکی مغز، شدت جریان و زمان‌های افزایش یا کاهش آن باید برنامه‌ریزی شود.

چند نکته‌ مهم

  • نظارت آزمون‌گر بر بیمار، در طول تحریک الکتریکی مغز بسیار مهم است.
  • کاربرد مطمئن و مداوم tDCS نیاز به تماس خوب الکترودها با پوست سر دارد تا رسانایی در مدار برقرار باشد.
  • نحوه‌ قرارگیری الکترودها، بر جریان موثر است. لذا، آزمون‌گر باید توانایی و شناخت لازم با این روش درمانی را به طور کامل داشته باشد.
  • بهتر است این روش درمانی توسط روانپزشک و یا متخصص مغز و اعصاب که علم و توانایی لازم در این زمینه را دارند، انجام شود.

چرا از tDCS استفاده می‌شود؟

همانطور که گفته شد، tDCS، تحریک الکتریکی مغز به روشی غیرتهاجمی است که امکان اعتدال برگشت‌پذیر فعالیت را در مناطق خاصی از مغز فراهم می‌کند. این ابزار ارزشمند، روابط مغزی-رفتاری در حوزه‌های مختلف شناختی، حرکتی، اجتماعی و عاطفی را بهبود می‌بخشد و مشخص شده است که در جمعیت‌های سالم، رفتارهایی از جمله: سرعت بخشیدن به یادگیری و افزایش عملکرد وظیفه را به طور موقت اصلاح می‌کند. به طورکلی، از این شیوه‌ درمانی، در درمان افسردگی، اضطراب، علائم شناختی، گفتاری یا حرکتی مربوط به شرایطی مانند سکته مغزی ، مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس ، بیماری پارکینسون و سایر بیماری‌ها استفاده می‌شود.

مزایای tDCSچیست؟

مزایای استفاده از روش تحریک الکتریکی مغز TDCS

یکی از برجسته ترین و مهم ترین مزایای این روش درمانی تأثیرگذاری آن است. این روش همچنین نیازی به بیهوشی نخواهد داشت که این ویژگی بسیار مفید است. علاوه بر آن در این روش درمانی جمجمه شکاف داده نمی شود.

این روش با جریان بسیار ضعیفی که داشته به راحتی بر روی کودکان و بزرگسالان قابل اجرا می شود. و به طور کلی عارضه ای جدی به همراه نخواهد داشت.

از نظر عملی، تجهیزاتی که در تحریک الکتریکی مغز به روش tDCS، مورد استفاده قرار می‌گیرند، قابلیت استفاده‌ مجدد دارند و به نسبت ارزان هستند. همچنین، در صورت فرسودگی یا آسیب تجهیزات، به راحتی امکان جایگزین کردن آنها وجود دارد. این مزیت اقتصادی،  به پتانسیل درمانی آن در علوم بالینی کمک می‌کند و انجام آن را برای محققان یا بیماران در خانه آسان می‌سازد. این راهکار درمانی می‌تواند در کنار درمان‌های دارویی و جهت بهبود عملکرد حرکتی و شناختی استفاده شود. کاربرد tDCS در اتحادیه اروپا، کانادا، برزیل، استرالیا و سنگاپور، در درمان انواع اختلالات عصبی-روانی تایید شده است. در این روش، تنها کسری از جریان به مغز می‌رسد، جریان از پوست، جمجمه و مایع مغزی نخاعی عبور می‌کند، اما، ویژگی‌های تحریک‌کننده‌ مغز و انعطاف‌پذیری آن باعث می‌شود به سطح پایینی از تحریک جریان مستقیم حساس شود.

 

جالب است بدانید که جریان الکتریکی تزریق‌شده، به خودی خود پتانسیل عمل ایجاد نمی‌کند، اما فعالیت مداوم مغز را تعدیل می‌نماید و بر انتقال سیناپسی تأثیر می‌گذارد. پتانسیلِ ایجاد تغییرات پایدار در عملکرد مغز با tDCS، به ویژه پس از انجام جلسات مکررِ تحریک الکتریکی مغز، مشخص شده است که آزمایشات بالینی در درمان اختلالات روانپزشکی و عصبی موفق عمل کرده است. tDCS حتی در کاهش علائم افسردگی به طور موفقیت‌آمیز عمل کرده است. اگرچه این موضوع، هنوز نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. از طرف دیگر، برخی مطالعات نشان داده است که روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال، موجب کاهش توهمات در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی می‌شود و تا حدی موجب بهبودی در افراد مبتلا به اوتیسم می‌گردد.

این روش درمانی مزیت‌های زیادی دارد که موجب شده از آن برای درمان انواع مختلفی از اختلالات و بیماری‌های روانی استفاده شود. مهم‌ترین مزیت درمان افسردگی با دستگاه TDCS این است که این روش ایمن است و تاکنون در بررسی‌های انجام شده هیچ عارضه جدی برای آن در نظر گرفته نشده است. با این حال قطعاً مهم‌ترین مزیت این روش، آسان بودن آن است. استفاده از این دستگاه روند درمان را تسریع می‌بخشد و می‌توان سریع‌تر به نتایج دلخواه رسید. اکثر افراد مبتلا به افسردگی که از این روش درمانی استفاده کرده‌اند، خیلی زود آثاری از بهبودی را نشان داده‌اند، خصوصاً اگر این روش با دیگر روش‌های درمان افسردگی تکمیل شود.

همین یکی دیگر از مزیت‌های این تکنیک است، چرا که به راحتی می‌توان از آن به عنوان یک درمان مکمل در کنار دیگر روش‌ها استفاده کرد. در برخی از افراد، این روش نیاز به استفاده کردن از داروهای قوی ضدافسردگی را از بین برده و حتی در برخی موارد که این داروها موثر نبوده‌اند، دستگاه TDCS یک روش درمانی موثر جایگزین بوده است. این روش درمانی می‌تواند خلق‌وخوی بیماران را بهبود ببخشد و کیفیت زندگی آنها را بهتر کند.

 

کاربرد تحریک الکتریکی مغز در درمان اختلالات

به طور کلی می توان تحریک مغز را به منظور درمان موارد زیر موثر دانست:

  1. افسردگی
  2. میگرن
  3. بازتوانی بعد از سکته مغزی
  4. وز وز گوش
  5. پارکینسون
  6. ولع اعتیاد
  7. دردهای مزمن
  8. اختلالات اضطرابی
  9. درمان افسردگی در خانم های باردار به دلیل محدویت استفاده از دارو
  10. درمان بیش فعالی کودکان
  11. و…

تحریک الکتریکی مغز TDCS همچنین عملکرد شناختی را بسته به منطقه مورد تحریک افزایش می دهد. مثلاً می توان به عملکرد توانایی گفتاری و ریاضی، گستره توجه، حافظه و … اشاره نمود.

 

 

عوارض جانبی و معایب tDCS چیست؟

tDCS به طورکلی از نظر پروتکل‌ها و دوز الکتریکی انعطاف‌پذیر است. با این وجود، تصمیم‌گیری در مورد مؤثرترین طرح برای یک آزمایشِ مشخص، آسان نیست. این موضوع تا حدودی، به دلیل عدم وجود تحقیقات قابل مقایسه و تنوع زیاد پروتکل‌ها در روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال است. بنابراین، برای محققینی که به تازگی با tDCS آشنا شده‌اند، طراحی یک آزمایش ممکن است فرآیندی زمان‌بر باشد.

 

عوارض جانبی خفیف تحریک الکتریکی مغز با استفاده از tDCS، در طول مدت زمان تحریک، شامل: قرمزی پوست، خارش و احساس سوزش است که در افراد مختلف بسیار شایع است. اگرچه، این اثرات معمولاً به خوبی توسط بیمار تحمل می‌شوند و محدود به مدت زمان انجام جلسات هستند؛ اما، گزارش‌های موردی از القای دوره‌های شیدایی و هیپومانیک ناشی از tDCS در بیماران مبتلا به اختلالات خلقی مشاهده شده است. تاکنون،  هیچ گزارشی از عوارض جانبی جدی، به عنوان مثال، بستری شدن در بیمارستان، تشنج، ایست قلبی و مرگ مرتبط با tDCS وجود نداشته است. مطالعات روی انسان نشان داد که tDCS سطح انولاز خون (نشانگر آسیب مغزی) را افزایش نمی‌دهد و به خوبی توسط بیماران تحمل می‌شود. بنابراین، در کل، به عنوان تکنیکی ایمن محسوب می‌شود.

 

 

بررسی عوارض تحریک الکتریکی مغز با روش TDCS

خیلی از افراد از عوارض این روش درمانی می ترسند و برای همین از انجام آن خودداری می کنند. حال آن که این روش جریانی خفیف داشته و با بافت مغز تماس مستقیم نخواهد داشت. برای همین می توان آن را روشی غیرتهاجمی و بدون عارضه ای جدی به شمار آورد.

تنها عوارضی که ممکن است این روش با خود به همراه داشته باشد می توان به خارش در محل اتصال الکترود و نیز قرمزی پوست در این محل بعد از پشت سر گذاشتن چندین جلسه اشاره نمود. از دیگر عوارض احتمالی این روش می توان سردرد، سرگیجه و حالت تهوع را نام برد. البته با رعایت پروتکل های صحیح و جانب احتیاط به خوبی می توان از بروز این عوارض جلوگیری کرد.

نکات مراقبتی قابل ذکر در زمینه استفاده از TDCS

  1. همان طور که قبلاً نیز گفتیم در افراد سالم استفاده از روش درمانی تحریک الکتریکی مغز منجر به ایجاد مشکلاتی مثل حمله تشنج نخواهد شد. اما با این حال این مشکل ممکن است در افراد مبتلا به صرع اتفاق بیفتد.
  2. این روش برای افرادی که در وضعیتی ناپایدار هستند یا نزدیک محل الکترود دارای جسمی فلزی هستند نیز توصیه نمی شود.

عوارض درمان افسردگی با دستگاه TDCS

به صورت کلی درمان افسردگی با دستگاه TDCS یکی از ایمن‌ترین روش‌های درمانی است و تاکنون عوارض جانبی جدی و خاصی برای آن در نظر گرفته نشده است. از آن جایی که میزان جریان الکتریکی وارد شده به مغز بسیار کم و محدود است، خطری افراد را تهدید نمی‌کند. با این حال هنوز هم در خصوص عوارض جانبی استفاده از این روش تحقیقات زیادی در حال انجام‌شدن است.

بیشترین عارضه جانبی مشاهده شده در استفاده از این روش، حساسیت پوست سر و قرمزی و خارش در ناحیه‌ای است که الکترودها در آنجا قرار می‌گیرند. البته برخی از افراد هم آثاری از سردرد، سرگیجه یا حتی حالت تهوع را داشته‌اند. با وجود ایمن بودن این روش، مهم است که چه کسی آن را انجام می‌دهد و میزان عوارض و تاثیرات منفی به صورت مستقیم به مهارت فرد انجام‌دهنده این تکنیک هم مربوط می‌شود؛ بنابراین حتماً باید درمان افسردگی با دستگاه TDCS توسط یک فرد متخصص و ماهر انجام شود تا خطری فرد را تهدید نکند و مشکلی به وجود نیاید.

tdcs3

عوامل موثر بر کارایی tDCS

پروتکل‌های اولیه تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال، نشان می‌دهد که الکترودهای آند و کاتد می‌توانند به ترتیب اثرات تحریکی یا مهاری را در قشر زیرین القا کنند. مطالعات نشان داده است که تأثیرات این روش،  به پارامترهای دیگری مانند شدت جریان، مدت جلسه، وضعیت مغز و بسیاری موارد دیگر بستگی دارد. شدت جریان و مدت زمان برای تنظیم درجه‌ تعدیل عصبی تولیدشده، مهم هستند. وضعیت بیمار، از جمله هرگونه درمان همزمان با tDCS، مهم تلقی می‌شود، زیرا اثرات tDCS بر روی مغز به وضعیت مغز بستگی دارد. برای مثال، مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که وقتی شکل‌پذیری سیناپسی آغاز می‌شود، تحریک همزمان انعطاف‌پذیری افزایش می‌یابد. شرایط بیمار نیز به دلایل مشابه دارای اهمیت است. به عنوان مثال، مصرف برخی از داروهای خاص، ممکن است بر نتایج tDCS تأثیر بگذارد.

تصمیمات کلیدی در مورد کاربرد tDCS عبارتند از: دوز تحریک که شامل موقعیت الکترود، جریان تحریک و مدت زمان است. وضعیت بیمار در طول تحریک از جمله استفاده از هرگونه مداخله‌ حاد کمکی مانند درمان شناختی رفتاری و تجویز یا منع مصرف برخی داروها بسیار مهم است. دوز تحریک از این جهت اهمیت دارد که قطبیت و موقعیت الکترودها تعیین می‌کند که کدام مناطق مغز تحت تأثیر tDCS قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، در درمان افسردگی، الکترود مثبت (آند) روی قشر جلوی پیشانی پشتی سمت چپ قرار می‌گیرد. با این حال، روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال به شیوه‌ معمول و با استفاده از 2 الکترود می‌تواند مناطق اضافی مغز را بین الکترودها تحریک کند. tDCS با وضوح بالا از آرایه‌هایی از الکترودهای کوچک‌تر برای متمرکز کردن جریان به مناطق موردنظر مغز استفاده می‌کند.

 

در مورد درمان افسردگی با دستگاه TDCS چه می‌دانید؟ بدون شک در بین مشکلات و بیماری‌های مختلف روان‌شناسی، افسردگی یکی از رایج‌ترین اختلالاتی است که ممکن است برای هر فردی، در سن و موقعیتی ایجاد شود. شرایط مختلف و حوادث و اتفاقات تلخ می‌توانند همگی زمینه‌ساز بروز افسردگی شوند. حتی خود اختلال افسردگی هم چندین حالت مختلف را در بر می‌گیرد. به همین دلیل تمرکز زیادی روی شیوه‌های مختلف درمان این اختلال صورت گرفته و تکنیک‌های متفاوتی برای درمان استفاده می‌شود. یکی از شیوه‌های نوین درمانی، درمان افسردگی با دستگاه TDCS است. با کمک این روش می‌توان انواع مختلفی از اختلالات افسردگی را درمان کرد و معمولا نتایجی موثر و طولانی‌مدت با این تکنیک به دست می‌آید. در این مقاله از دکترتو بیشتر با این شیوه درمانی نوین و تخصصی و نحوه اثرگذاری آن آشنا می‌شویم. شما می‌توانید برای خلاصی از مشکلات روحی خود از روانپزشکان و روانشناسان دکترتو به صورت حضوری و آنلاین کمک بگیرید.

درمان افسردگی با دستگاه TDCS

دستگاه TDCS در واقع مختصر شده عبارت دستگاه تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال است. این روش، یک تکنیک نورومدولاسیون غیرتهاجمی است که شامل تزریق جریان الکتریکی قابل تحمل به مغز می‌شود. بر اساس داده‌هایی که تاکنون به دست آمده، مشخص شده که احتمالاً این روش درمانی می‌تواند علائم اختلالات عصبی روانپزشکی را بهبود ببخشد. درمان افسردگی با دستگاه TDCS را هم می‌توان در خانه و هم در کلینیک‌های تخصصی انجام داد. با این روش درمانی می‌توان مشکلات مختلف ناشی از افسردگی از جمله بی‌خوابی، احساس غم و ناراحتی، احساس گناه، ناامیدی و عدم تمرکز یا سایر نشانه‌های مرتبط با اختلالات افسردگی را درمان کرد. درمان با این دستگاه می‌تواند به صورت موثری علائم افسردگی را بهتر کند و موجب افزایش سطح انرژی و بهبود خلق‌وخوی بیماران شود.

 

هر جلسه درمان افسردگی با دستگاه TDCS چقدر طول می کشد؟

مطالعاتی که tDCS را برای درمان افسردگی بررسی کرده‌اند، به طور متوسط ۱۰ تا ۱۵ جلسه در مجموع انجام دادند و مدت زمان هر جلسه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بود. به هیچ عنوان نباید این جلسه‌ها بیشتر از نیم ساعت باشد، چرا که ممکن است یک سری عوارض منفی را برای بیماران به دنبال داشته باشد.

 

 

نحوه درمان افسردگی با دستگاه TDCS (نحوه کار با دستگاه tdcs)

چندین مطالعه نشان داده‌اند که افسردگی اغلب با فعالیت نامتقارن جمعیت‌های عصبی در قشر جلوی مغز همراه است. در افرادی که انواع اختلالات افسردگی را داشته‌اند، معمولا در نیمکره سمت چپ و در قشر جلوی پیشانی، آنها، کاهش فعالیت عصبی مشاهده شده است.

tDCS می‌تواند این کمبود را با درمان آندال سمت چپ جبران کند؛ بنابراین در درمان افسردگی با دستگاه TDCS، تمرکز اصلی روی نیمکره سمت چپ است. جریان الکتریکی انتقال‌یافته به سر می‌تواند فعالیت این ناحیه از مغز را افزایش دهد و تنبلی و غم و سایر احساسات مربوط به آن را از بین ببرد. به نوعی می‌توان گفت که این روش درمانی یا این دستگاه می‌تواند نوعی ورزش برای مغز باشد و با تحریک سلول‌های این ناحیه، فعالیت آنها را بهبود ببخشد.

 تنها در عرض چند جلسه، عملکرد شناختی با این تکنیک درمانی بهبود می‌یابد. تحقیقات اثرات ضدافسردگی این دستگاه را به‌طورکلی پس از ۲ تا ۳ هفته از درمان نشان می‌دهد. از tDCS می‌توان برای تکمیل سایر درمان‌های مرسوم افسردگی، مانند دارو درمانی یا روان درمانی هم استفاده کرد. در مطالعات مختلف ثابت شده که ترکیب این روش درمانی با داروهای ضد افسردگی مانند سرترالین، میزان موفقیت آمیز بودن درمان را چندین برابر می‌کند.

 

امادگی قبل از درمان افسردگی با TDCS

برای آمادگی جهت انجام درمان افسردگی با دستگاه TDCS، ابتدا یک نورولوژیست باید بیمار را معاینه کند و با تکنیک‌های تخصصی، از سر بیمار یک نقشه مغزی تهیه کند. درمانگر بر اساس این نقشه مغزی مشخص می‌کند که فرد دقیقاً چه نوع اختلالی دارد و درجه افسردگی او چقدر است؛ بنابراین می‌تواند متوجه شود که چند جلسه درمان و چه رویکردهایی برای درمان بیمار موردنظر مناسب است. در واقع نوروتراپیست براساس نقشه مغزی تهیه شده از مغز می‌تواند بخش‌های مختلف مغز و عملکرد آنها را بررسی کند. علاوه بر این، بیماران قبل از درمان با این دستگاه باید یک مشاوره اولیه را هم داشته باشند.

مراقبت های بعد از درمان افسردگی با TDCS

بعد از درمان افسردگی با دستگاه TDCS به مراقبت خاصی نیاز نیست. معمولا به‌محض برداشتن الکترودها خارش و قرمزی ناحیه موردنظر به سرعت برطرف می‌شود. با این حال شاید نیاز باشد برای کنترل سردرد یا سرگیجه با نظر پزشک از مسکن استفاده کرد. استراحت کردن بعد از درمان نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.

 

کاربردهای دستگاه تی دی سی اس

استفاده از این دستگاه به صورت ویژه برای درمان طیف گسترده‌ای از اختلالات روانی است و به‌عنوان یک ابزار کاربردی در علم روان‌شناسی مدرن شناخته می‌شود. برخی از کاربردهای بالینی tDCS که در حال حاضر برای آنها بررسی می‌شود عبارت‌اند از:

  • افسردگی (افسردگی چیست؟)
  • اسکیزوفرنی
  • آفازی
  • اعتیاد
  • صرع
  • درد مزمن (میگرن، فیبرومیالژیا)
  • توجه و توان‌بخشی حرکتی

 tDCS همچنین برای برنامه‌های سلامتی غیرپزشکی، به عنوان مثال یادگیری سریع، تمرکز، آرامش، و مدیتیشن هم استفاده می‌شود. با این حال یکی از زمینه‌های استفاده از این دستگاه، درمان افسردگی با دستگاه TDCS است. انواع مختلف اختلالات افسردگی مانند افسردگی شدید، افسردگی بعد از زایمان، افسردگی دیس تایمیک و افسردگی ناشی از اختلال دوقطبی را درمان کرد. حتی در مواردی برای افرادی که افسردگی مالیخولیایی دارند یا کسانی که مبتلا به اختلال عاطفی فصلی هستند هم این روش درمانی می‌تواند موثر باشد.

 

درمان افسردگی با دستگاه TDCS برای چه کسانی مناسب است؟

درمان افسردگی با دستگاه TDCS برای افرادی که به انواع خفیف تا شدید افسردگی مبتلا هستند و درمان دارویی به تنهایی نمی‌تواند نتایج موثر سریع را ارائه دهد مناسب است. همچنین کسانی که به هر دلیلی امکان دارو درمانی ندارند، می‌توانند از این روش به عنوان یک درمان جایگزین ایمن استفاده کنند. درمان افسردگی با این دستگاه می‌تواند برای انواع اختلالات افسردگی با طیف‌های مختلف، مناسب و موثر باشد.

 

 

درمان افسردگی با دستگاه TDCS برای چه کسانی مناسب نیست؟

ممکن است این روش درمانی برای برخی از بیماران مبتلا به افسردگی شدید که روند درمان آنها پیچیده‌تر است گزینه مناسبی نباشد یا این که نتوان به تنهایی از آن برای درمان کامل بیماران استفاده کرد.

تحریک الکتریکی مغز برای کدام دسته از افراد اصلاً مناسب نیست؟

به طور کلی افراد زیر در زمینه استفاده از این روش درمانی با محدودیت رو به رو هستند:

  1. افرادی که در قلب آن ها باتری کار گذاشته شده و یا از دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب استفاده می کنند.
  2. افرادی که در پوست سر خود خراشیدگی دارند.

 

 

انواع تحریک الکتریکی مغز

شکل‌های متمایز دیگری از تحریک الکتریکی مغز به روش ترانس کرانیال با شدت کم نیز وجود دارد، مانند تحریک الکتریکی متناوب، پالسی یا تصادفی. با این حال، در حال حاضر تحقیقات بالینی با استفاده از جریان مستقیم یعنی tDCS که پیشرفته‌ترین شیوه‌ درمانی است، توسط متخصصان مغز و اعصاب و یا روانپزشکان توانمند انجام می‌شود.

مکانیسم‌های tDCS

طی چندین دهه، مکانیسم‌ها و منطق tDCS مشخص شده است. عبور جریان مستقیم از طریق الکترودهایی که بر روی پوست سر قرار می‌گیرند،  میدان الکتریکی ثابتی را در مغز ایجاد می‌کند که به نوبه‌ خود قطبش پایداری را در غشای نورون‌ها ایجاد می‌کند. عملکردهای عصبی، از جمله پردازش اطلاعات و پلاستیسیته، به تغییرات در قطبش غشاء بسیار حساس هستند. با تأثیرگذاری بر فعالیت مداوم مغز و تسهیل تغییرات درازمدت، مسیر مشخصی برای tDCS جهت تأثیرگذاری بر شناخت و رفتار وجود خواهد داشت. افزایش و بازیابی نوروپلاستیسیتی در بیماران افسرده پس از یک دوره‌ درمان 4 هفته‌ای tDCS مشخص شده است. با این وجود، تغییرات در عملکرد مغز، به دنبال روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال، با توجه به داده‌های بسیار زیاد از مدل‌های حیوانی و تصویربرداری بالینی یا فیزیولوژی عصبی، تعجب‌آور نیست.

 

 

آشنایی با دستگاه TDCS

دستگاه TDCS دستگاهی مربوط به نوروتراپی می باشد. نوروتراپی در واقع روشی درمانی از طریق عصب یا سلول های عصبی است. این وسیله این روزها برای درمان بیماری های مختلفی در بسیاری از کشورهای پیشرفته استفاده می شود.

این دستگاه حتی بر روی افراد سالم نیز قابل استفاده است و به کمک آن امکان درمان بسیاری از مشکلات جسمی- مغزی وجود دارد و حتی این روش را می توان انتخابی موثر در زمینه بهبود عملکرد مغز دانست. این دستگاه از باطری تغذیه می کند و جریان الکتریکی ثابت را به وسیله سیم ها به دو سنسور یا الکترود انتقال می دهد. این الکترودها درون پارچه ای اسفنجی مرطوب شده با محلول آب نمک قرار گرفته و از این رو به خوبی می توانند جریان الکتریکی را هدایت کنند.

هر ناحیه از مغز به لحاظ فیزیولوژیکی عملکرد و وظیفه خاص خود را دارد و بسته به نوع بیماری و نوع درمان مد نظر مشخص خواهد شد که این الکترودها در کجا قرار داده شوند.

این دستگاه حتی برای افراد سالم نیز به منظور افزایش توان عملکرد مغزی، تقویت حافظه و افزایش قدرت قابل استفاده است. علاوه بر آن برای کمک به بهبود و تسریع روند درمان بیماری های نظیر افسردگی، اضطراب، بی خوابی، سردردهای میگرنی و… نیز این دستگاه بسیار کارآمد می باشد. این دستگاه بسته به برنامه درمانی که انتخاب شده در زمان مقرر خود به طور خودکار خاموش خواهد شد و این موضوع را با آلارمی به اطلاع درمانگر می رساند. زمان استفاده از این دستگاه بین 10 تا 30 دقیقه می باشد و این زمان به نوع اختلال بستگی خواهد داشت.

 

عملکرد TDCS در مغز

به طور کلی نمی توان مشخص کرد که در زمان انجام تحریک الکتریکی مغز به روش TDCS ، در مغز چه اتفاقاتی می افتد. اما آزمایشات مختلفی که روی حیوانات و انسان ها انجام شده چیزهایی را در این زمینه نشان می دهند.

در واقع الکترودها از طریق آند به درون مغز راه پیدا می کنند و در نهایت الکتریسیته از طریق کاتد از مغز بیرون می رود. از این رو در زیر کاتد تحریک کننده، باری منفی در زمان تجمع الکترون ها برای ورود الکترودها به وجود می آید.

در این زمینه ابعاد الکترودهای تحریک کننده بسیار حائز اهمیت است. به عنوان نمونه یک الکترود کاتد در ابعاد کوچکتر قادر به انتقال بار کانونی تری به ناحیه مورد نظر در مغز است. در واقع زمان تجمع باری بیشتر در درب خروجی ناحیه ای از مغز که تحت تأثیر قرار داده شده از طریق تغییر اندازه الکترود کاتدی یا با تغییر اندازه یا محل الکترود آندی قابل تغییر اندازه یا کنترل می باشد.

به هر حال مغز بسیار پیچیده تر از آن است که بتوان به صورت روشن و واضح اتفاقات درون آن را شرح داد. به منظور عبور جریان الکتریکی از درون مغز در روش تحریک الکتریکی مغز، بر روی جمجمه الکترودهای مثبت و منفی قرار داده می شود. به طور کلی می توان موارد زیر را در زمینه دستیابی به تأثیر دلخواه موثر دانست:

موارد موثر در تأثیرپذیری از روش تحریک الکتریکی مغز TDCS

به طور کلی درمانگر بسته به نوع بیماری فرد و بسته به شرایط، موارد زیر را تعیین خواهد نمود:

1. شدت جریان

طبیعی است که برای اثرگذاری بیشتر این روش نیاز است که میزان جریان الکتریکی بالاتر برده شود. جریان از الکترود آنود یا قطبی منفی به الکترود کاتد یا قطب مثبت انتقال داده می شود.

2. شکل و سایز الکترود

یکی دیگر از عواملی که تأثیرگذاری این روش را دستخوش تغییر خواهد نمود شکل و اندازه الکترودهاست. این فاکتور را می توان بسیار مهم تر از شدت جریان دانست. میزان جریان عبوری از هر سانتی متر مربع برحسب چگالی یا تراکم جریان محاسبه می شود.

به طور معمول در هر سانتی متر مربع از تراکم 0.029 تا 0.08 میلی آمپر استفاده می شود. برای همین می توان شکل و اندازه الکترود را بسیار مهم و تعیین کننده دانست. در اکثر مطالعات از الکترودهای 25 تا 35 سانتی متر مربعی بهره گرفته می شود.

به منظور برقراری اتصالی مناسب میان دو الکترود و جمجمه، الکترودها با آب معمولی یا محلول NaCl یا کرم های مخصوص خیس و مرطوب خواهند شد. البته در این بین برخی از الکترودها نیازی به مواد اضافی برای اتصال نخواهند داشت.

3. محل قرارگیری الکترودها

اندازه به کار رفته و اصول فنی TDCS باعث شده که زیاد نتوان روی دقت مکانی آن حساب باز کرد. اما در حد قشر حرکتی راست یا چپ یا قشر پره فرونتال راست یا چپ دارای تأثیرگذاری منطقه ای است. طی تحقیقات صورت گرفته الکترود آند سبب افزایش فعالیت نواحی سطحی قشر مغز شده و الکترود کاتد آن را کاهش خواهند داد. به نوعی در استفاده از TDCS در قشر مغز ناحیه ای تحریک شده و ناحیه ای دیگر مهار می گردد.

4. طول برقراری جریان

هر چه طول دوره جریان یا شدت جریان بیشتر شود در TDCS می توان نتایج بیشتری را مشاهده نمود. اما به دلیل گسترش دامنه نواحی تحت تأثیر در اثر افزایش شدت جریان و تحریک نورون های لایه های زیرین و نیز ایجاد اثرات غیرقابل کنترل و ارزیابی به طور معمول به منظور تأثیرگذاری بیشتر افزایش طول دوره اتفاق می افتد.

 

نحوه اجرای روش تحریک الکتریکی مغز به روش TDCS

تحریک الکتریکی مغز به صورت زیر انجام می شود:

  1. ابتدا 2 الکترود با قطب مثبت و منفی به واسطه نوعی پد اسفنجی مرطوب شده با نوعی محلول رسانا روی سر قرار داده می شوند.
  2. این الکترودها جریان درون خود را از نواحی مختلفی مثل پوست سر، جمجه و… عبور خواهند داد و در نهایت به سطح قشر مغزی راه پیدا می کنند.
  3. این جریان سبب باردار شدن نورون ها شده و قطب مثبت و منفی به وجود می آورد. از این رو فعالیت آن ناحیه را تغییر خواهد داد.
  4. این عمل باعث می شود کلسیم به درون سلول وارد شده و فعالیت سلولی را بیشتر کند.
  5. این پروسه همچنین باعث افزایش میزان گلوکز و اکسیژن در آن ناحیه شده و مغز را ترمیم می دهد.در واقع این عمل به واسطه ارتباطی که بین سلول ها یا سلول های آسیب دیده با سلول های سالم ایجاد کرده توان عملکرد در آن ناحیه را بیشتر می کند و سبب بازتوانی، ترمیم و بهبود می شود.

نکات قابل توجه در زمینه تحریک الکتریکی مغز به روش TDCS

پزشکان به طور معمول در این روش برای جلوگیری از ایجاد اختلال هنگام اجرای آن موارد زیر را در نظر خواهند داشت:

  1. مدت و جهت مشخصی را برای شدت جریان الکتریکی در نظر خواهند گرفت.
  2. پدهای اسفنجی با اندازه های مشخصی استفاده می کنند.
  3. برای بیمار برنامه ریزی منظمی خواهند داشت تا جلسات به صورت مرتب و در زمانی مشخص انجام شوند.

آشنایی با انواع تحریک پذیری الکتریکی در مغز

به طور کلی تحریک پذیری الکتریکی در مغز به سه شکل اتفاق می افتد:

  1. تحریک مثبت
  2. تحریک منفی
  3. تحریک ساختگی

در تحریک پذیری مثبت (anodal) تحریک پذیری عصبی درست در نقطه ای که مورد نظر ماست بیشتر می شود. حال آن که در تحریک منفی (cathedral) این کار به صورت عکس اتفاق خواهد افتاد. در سومین حالت برای افراد گروه کنترل قابل مطالعه است. در واقع در این روش تحریکی کوتاه صورت گرفته و سپس متوقف خواهد شد.

در این روش به خوبی می توان به تغییراتی که در قشر مغز صورت گرفته دست پیدا کرد. مدت تحریک و شدت تحریک دو عامل تعیین کننده مدت زمان این تغییرات هستند. به طور کلی این روش به درمان اختلالات بسیاری کمک خواهد نمود.

انواع روشهای tES

تحریک الکتریکی مغز (tES) شامل چندین تکنیک مختلف است که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. این تکنیک‌ها عبارتند از:

نتیجه‌گیری و جمع بندی

tDCS در طیف وسیعی از شرایط روانپزشکی، مانند اختلال وسواس فکری-اجباری، اعتیاد و اختلالات عصبی مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین، علاقه‌ قابل‌توجهی به استفاده از روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال، همراه با آموزش شناختی برای تقویت عملکرد شناختی، با کاربرد بالقوه برای تعدادی از اختلالات عصبی روانی وجود دارد. در حال حاضر، تحقیقات در مورد نقش tDCS به عنوان وسیله‌ای برای درمان اختلالات عصبی و روانپزشکی با کاربردهایی در افسردگی، اسکیزوفرنی، آفازی یا عدم قدرت تکلم، اعتیاد، صرع، درد مزمن، توجه و توانبخشی حرکتی در حال انجام است. کاربردهای احتمالی روش درمانی تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم ترانس کرانیال، در افراد سالم نیز برای پیشرفت‌های شناختی و عصبی در حال بررسی است. همچنین، تحقیقات در تلاش برای درک tDCS و تعاملات آن با مغز در سطوح مختلف در حال انجام است. این امر با پیشرفت قابلیت‌های پردازش کامپیوتری و نرم‌افزار شبیه‌سازی امکانپذیر شده است.

همان طور که در این مطلب به آن اشاره شد تحریک الکتریکی مغز روشی کارآمد به منظور درمان بسیاری از بیماری ها و مشکلات است. این روش بدون هر نوع عارضه جدی است. برای همین شما عزیزان می توانید در صورت نیاز با خیالی راحت این روش را برای درمان خود انتخاب کنید. کلینیک تخصصی رها یکی از بهترین مراکز ارائه دهنده این روش درمانی است. شما می توانید زیر نظر حرفه ای ترین پزشکان درمان خود را با این روش آغاز نمایید. بسته به نوعی بیماری و شدت آن و نیز دیگر شرایط شما عزیزان، پزشکان کلینیک رها تعداد جلسات این روش درمانی را برای شما تعیین خواهند نمود. 

 

 tdcs در البرز

 tdcs در کرج

 tdcs در فردیس

تی دی سی اس در البرز

تی دی سی اس در کرج

تی دی سی اس در فردیس

دستگاه‌ تحریک مغناطیسی (rTMS/TMS) چیست؟

تحریک مغناطیسی مغز یا تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (Transcranial Magnetic Stimulation) که به‌صورت مخفف با عنوان تی ام اس (TMS) یاد می‌شود. نوعی درمان غیرتهاجمی است که از یک کویل (سیم‌پیچ) مغناطیسی برای تحریک سلول‌های عصبی و تأثیرگذاری بر فعالیت الکتریکی طبیعی مغز استفاده می‌کند.

RTMS0

این روش در سال 1985 ابداع شد و امروزه به‌صورت گسترده برای بهبود انواع مشکلات سلامت روان و بیماری‌های مرتبط با مغز مانند افسردگی، اختلال وسواس فکری، اسکیزوفرنی و غیره انجام می‌شود. اصولاً این روش زمانی تجویز می‌شود که سایر درمان‌ها موثر نباشند.

تحریک مغناطیسی مغز یک روش نوین و غیرتهاجمی برای تحریک نواحی خاص مغز است که از تکانه‌ها یا پالس‌های مغناطیسی کوتاه برای تحریک نورون‌ها در نواحی خاص مغز استفاده می‌کند. این پالس‌ها می‌توانند به فعال کردن بخش‌های خاموش مغز یا آرام کردن بخش‌های بیش فعال کمک کنند. این روش به دو شکل اصلی tms (مخفف Transcranial Magnetic Stimulation) و rtms انجام می‌شود.

در روش TMS، پالس‌های مغناطیسی به طور موقت فعالیت‌های مغز را تحریک می‌کنند، در حالیکه دستگاه آر تی ام اس نوعی از TMS است که تکانه‌های الکتریکی مکرر و با فرکانس‌های خاص به یک ناحیه خاص از مغز اعمال می‌شود. در این مقاله به این می‌پردازیم که دستگاه rtms چه کاربردی دارد و برای چه افرادی مناسب است

 RTMS2

تحریک مغناطیسی مغز چیست؟

مخفف تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال است. این یک تکنیک غیرتهاجمی است که از میدان های مغناطیسی برای تحریک فعالیت الکتریکی مغز در مناطق خاصی استفاده می‌کند. در هدف قرار دادن نواحی مختلف مغز، فوق تخصص مغز و اعصاب ممکن است بتواند مزایای بالقوه‌ای را برای شرایط مختلف ارائه دهد. محققان نشان داده‌اند که پزشکان می‌توانند از TMS در درمان چندین بیماری روانی مانند افسردگی و OCD و سایر بیماری‌های مرتبط با مغز مانند میگرن استفاده کنند.

تصور کنید مغز شما مانند یک ارکستر بزرگ است. هر بخش از مغز مانند یک نوازنده است که وظیفه‌ای خاص را بر عهده دارد. گاهی اوقات، برخی از نوازندگان (بخش‌های مغز) به درستی کار نمی‌کنند و این می‌تواند منجر به مشکلاتی شود. دستگاه TMS مانند یک مترونوم است که می‌تواند به نوازندگان (بخش‌های مغز) کمک کند تا دوباره باهم هماهنگ شوند.

پس تحریک مغناطیسی مغز  (Transcranial magnetic stimulation)  به زبان ساده یعنی استفاده از میدان‌های مغناطیسی برای تغییر فعالیت مغز. این میدان‌ها، از طریق یک دستگاه خاص به مغز فرستاده شده و باعث تحریک یا تغییر در فعالیت‌های عصبی می‌شوند. به عبارت ساده‌تر، این روش از طریق امواج می‌تواند به مغز کمک کند تا بهبود یابد یا مشکلاتش رفع شود، بدون اینکه نیاز به جراحی یا داروهای خاصی باشد.

درمان با دستگاه آر تی ام اس در واقع یک روشی غیرتهاجمی است که در آن از میدان مغناطیسی برای تحریک سلول‌های عصبی مغز استفاده می‌شود. TMS بر ناحیه قشر پیشانی مغز که وظیفه کنترل خلق‌وخو را بر عهده دارند تاثیر می‌گذارد. زمانی که فرد دچار افسردگی اساسی می‌شود فعالیت این قسمت از مغز کاهش می‌یابد؛ اما می‌توان با استفاده از پالس‌های مغناطیسی متمرکز، سلول‌های عصبی موجود در این ناحیه را تحریک کرد تا مجددا عملکرد طبیعی خود را به دست آورند. با این روش علائم افسردگی به‌مرور کاهش می‌یابد. مهم‌ترین کاربرد تحریک مغناطیسی مغز درمان افسردگی‌های مقاوم به درمان است.

تحریک مغناطیسی مغز tms

 

آشنایی با دستگاه tms

دستگاه TMS یک وسیله پزشکی است که برای اعمال میدان‌های مغناطیسی به مغز انسان استفاده می‌شود. این دستگاه، با تولید پالس‌های مغناطیسی، می‌تواند مناطق خاصی از مغز را تحریک کند. در واقع تحریک مغناطیسی مغز tms یک روش غیرتهاجمی است که از پالس‌های مغناطیسی برای تحریک سلول‌های عصبی در مغز استفاده می‌کند، به این معنی که نیازی به جراحی یا دارو ندارد. این دستگاه از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

  • یک سیم‌پیچ الکترومغناطیسی که به دور سر بیمار قرار می‌گیرد و پالس‌های مغناطیسی را برای تحریک مغز تولید می‌کند.
  • کنسول (نوعی کامپیوتر) که برای کنترل سیم پیچ و تنظیم فرکانس، شدت و طول پالس‌های مغناطیسی استفاده می‌شود.

در این روش، فرد بدون نیاز به بیهوش شدن بر روی صندلی نشسته و هنگامی که سیم پیچ روشن می‌شود، یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند. این میدان مغناطیسی از جمجمه عبور می‌کند و سلول‌های عصبی را در مغز تحریک می‌کند. تحریک سلول‌های عصبی می‌تواند فعالیت الکتریکی مغز را تغییر دهد.

جلسات درمان معمولاً 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد و ممکن است به مدت 4 تا 6 هفته و 5 روز در هفته تکرار شود. البته پزشک ممکن است بر اساس تغییراتی که در علائم شما مشاهده می‌شود، تغییراتی در برنامه درمانی اعمال کند.

 

RTMS1

تفاوت دستگاه rtms و tms

TMS اصطلاح کلی برای روشی است که از پالس‌های مغناطیسی کوتاه برای تحریک سلول‌های عصبی در مغز استفاده می‌کند. دستگاه آر تی ام اس هم نوع خاصی از TMS است. تفاوت اصلی بین این دو در نحوه اعمال این پالس‌های مغناطیسی است:

  • تحریک مغناطیسی tms مغز: می‌تواند شامل اعمال یک پالس منفرد یا تعداد کمی از پالس‌های مغناطیسی باشد. این نوع از TMS بیشتر برای اهداف تحقیقاتی و نقشه‌ برداری مغز مورد استفاده قرار می‌گیرد تا برای درمان
  • تحریک مغناطیسی مغز rtms: شامل اعمال پالس‌های مکرر با فرکانس و شدت خاص به یک ناحیه خاص از مغز می‌شود. این روش درمانی معمولا برای شرایطی مانند افسردگی، اضطراب و درد مزمن به کار می‌رود

 

تحریک مغناطیسی مغز چه چیزی را نشان می دهد؟

دستگاه آر تی ام اس ابزاری قدرتمند برای بررسی و تعدیل فعالیت مغز است. این روش می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد عملکرد مغز ارائه دهد و نشان می‌دهد که مغناطیس به عنوان یک روش غیرتهاجمی برای تحریک مستقیم و غیرمستقیم سلول‌های عصبی مغز به کار می‌رود. این روش به ما امکان می‌دهد تا فعالیت مغزی را به طور موقت تغییر دهیم، اطلاعات بیشتری در مورد عملکرد مغز به دست آوریم و همچنین برخی اختلالات عصبی و روانی را درمان کنیم.

با تحریک مناطق خاص مغز و مشاهده پاسخ‌های رفتاری و فیزیولوژیکی، می‌توان به نقشه‌های دقیق‌تر از عملکرد مغز و تعیین نقش آنها در عملکردهای مختلف مانند حرکت، حس، حافظه و زبان دست یافت. همچنین با تحریک یک منطقه خاص از مغز و مشاهده تغییرات فعالیت در مناطق دیگر، می‌توان به درک بهتر نحوه ارتباط و همکاری بخش‌های مختلف مغز پرداخت.

علاوه بر این با بررسی تفاوت‌های فعالیت مغزی در افراد مبتلا به اختلالات عصبی و روانپزشکی مانند افسردگی، اضطراب، اسکیزوفرنی و آلزایمر و افراد سالم، می‌توان به درک بهتر علل و مکانیسم‌های این بیماری‌ها دست پیدا کرد.

 RTMS3

تحریک مغناطیسی مغز به عنوان یک روش درمانی غیرتهاجمی، معمولاً در مواردی که سایر گزینه‌های درمانی موثر نبوده‌اند، استفاده می‌شود و می‌تواند جایگزینی برای الکتروشوک درمانی نیز محسوب شود.

با اینکه تحقیقات در مورد تحریک مغز rtms و tms هنوز در مراحل اولیه است، اما دستگاه rtms و  tms توانسته برای درمان افسردگی و اضطراب، وسواس فکری-عملی (OCD)، سردرد میگرنی و ترک سیگار، تاییدیه سازمان غذا و دارو آمریکا را دریافت کند. این روش عمدتاً برای درمان افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد، به‌خصوص در افرادی که به داروهای ضدافسردگی و روان‌درمانی پاسخ نمی‌دهند.

به طور کلی مطالعات بیشتری برای تعیین اثربخشی و عوارض جانبی این روش در درمان طیف وسیع‌تری از اختلالات عصبی و روانپزشکی از جمله پارکینسون، آلزایمر، روان‌گسیختگی یا اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی و انواع اعتیاد مورد نیاز است.

همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که این روش ممکن است در بهبود بیماری‌های دیگری مانند اختلال شخصیت مرزی، درد مزمن، اختلالات خوردن، فیبرومیالژیا، استرس پس از سانحه، عوارض سکته مغزی، وزوز گوش، آسیب تروماتیک مغز و دیگر بیماری‌ها و مشکلات عصبی و روانی و سایر بیماری‌ های مغز و اعصاب مؤثر باشد.

 

چه کسی کاندیدای مناسب برای TMS است؟

به نظر می‌رسد مطالعات نشان می‌دهد که TMS ممکن است برای افرادی که با افسردگی دوقطبی زندگی می‌کنند مفید باشد. یک بررسی در سال 2019 از مطالعات نشان داد که مطالعاتی که در مورد TMS تکراری برای علائم افسردگی مورد بررسی قرار می‌گیرند، پتانسیل بالقوه را نشان می‌دهند، در حالی که مطالعات در مورد استفاده از آن در دوره‌های شیدایی مختلط بودند.

 این نشان می‌دهد که TMS ممکن است برای افرادی که با علائم افسردگی BD زندگی می‌کنند مناسب باشد. محققان همچنین خاطر نشان کردند که این روش ممکن است برای افرادی که به مداخلات روان‌شناختی یا دارویی برای این اختلال پاسخ نداده‌اند، کارساز باشد.  در مطالعه ای در سال 2020، محققان 44 نفر را مشاهده کردند که با علائم افسردگی BD  زندگی می‌کردند و تحت TMS قرار گرفتند. آنها هیچ سوژه‌ای نداشتند که با معیارهای شیدایی مطابقت داشته باشد. آنها به نتایج زیر اشاره کردند:

  • 77٪ معیارهای پاسخ خود را برآورده کردند.
  • 41 درصد از کسانی که حداقل 25 درمان داشتند معیارهای بهبودی را داشتند

از بین افرادی که مطالعه را آغاز کردند، چهار نفر (به نمایندگی از 10٪ از شرکت کنندگان در مطالعه) استفاده از درمان را به دلیل نگرانی در مورد فعال کردن شیدایی متوقف کردند.

 

 

 

تحریک مغناطیسی مغز برای چه بیماری‌هایی کاربرد دارد؟

سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA)، اثرگذاری این روش را برای بهبود موارد زیر تایید کرده است.  

  • افسردگی
  • اختلال وسواس فکری اجباری
  • میگرن
  • ترک سیگار

RTMS4

البته هنوز تحقیقات در مورد سایر کاربردهای بالقوه آن برای درمان بیماری‌های زیرر ادامه دارد:

  • صرع
  • اضطراب مزمن
  • اختلال استرس پس از سانحه
  • عوارض سکته مغزی
  • اسکیزوفرنی
  • پارکینسون
  • آلزایمر
  • ام اس
  • درد مزمن
  • اختلال دوقطبی
  • اختلالات اشتها
  • فیبرومیالژیا
  • آسیب تروماتیک مغز
 

تحریک مغناطیسی مغز برای درمان افسردگی

تحریک مغناطیسی مغز برای افسردگی یکی از روش‌های رایج درمانی است. این روش، به ویژه در مواردی که داروهای ضدافسردگی و روان‌درمانی به اندازه کافی موثر نباشند، به عنوان یک گزینه درمانی جایگزین درنظر گرفته می‌شود.

نحوه عملکرد TMS در درمان افسردگی به این صورت است که TMS با تحریک نواحی خاص مغز که در تنظیم خلق و خو نقش دارند، به افزایش فعالیت نورون‌ها در این مناطق کمک می‌کند. این افزایش فعالیت می‌تواند به کاهش علائم افسردگی مانند غم، ناامیدی، بی‌انگیزگی و اختلال در خواب و اشتها کمک کند.

 RTMS5

BD یا اختلال دو قطبی

یک اختلال سلامت روان است که با دوره‌های شیدایی (بالا بودن شدید) و دوره‌های افسردگی یا خلق افسرده همراه است. در حالی که گزینه‌های درمانی وجود دارند که می‌توانند کمک کنند، اما همیشه مؤثر نیستند، که محققان را به جستجوی گزینه‌های دیگر سوق داده است.  TMSیک گزینه درمانی است که در درمان افسردگی و اختلال وسواس فکری- جبری (OCD) موفق بوده است. برخی از مطالعات همچنین دریافته‌اند که آن را در درمان BD موثر است. این باعث شده است که بسیاری بر این باور باشند که می‌تواند در آینده‌ای نزدیک یک گزینه درمانی مناسب برای افراد مبتلا به BD باشد.

 

آیا  TMS می‌تواند BD را درمان کند؟

BDیک اختلال سلامت روان است. ممکن است متفاوت ظاهر شود و ممکن است باعث تغییرات غیرعادی در موارد زیر شود:

  • سطوح انرژی
  • حالت تمرکز
  • سطح فعالیت و توانایی کلی برای انجام وظایف

 

سه نوع BD  وجود دارد:

  • اختلال دوقطبی I
  • اختلال دوقطبی II
  • اختلال سیکلوتیمیک

در حالی که هر نوع BD دارای تمایزات مهمی است، فردی که با هر یک از این سه نوع زندگی می‌کند دوره های افسردگی یا خلق و خوی افسرده و دوره های شیدایی را پشت سر می‌گذارد.  TMS نتایج امیدوارکننده‌ای را در درمان BD نشان داده است.

 

موارد تاثیر تحریک الکتریکی عمیق مغز  ( TMS ) و اثرات درمانی آن بر بی دی

تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال یک رویکرد امیدوارکننده برای درمان بیماران مبتلا به BD است که به درمان دارویی یا روانی اجتماعی پاسخ نداده‌اند. تحقیقات آینده باید با وضوح بیشتری مشخص کند که کدام پروتکل‌های TMS  ممکن است برای یک بیمار دوقطبی معین موثرتر باشد. بسیاری از بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی نمی‌توانند به درمان دارویی کافی پاسخ دهند. تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS) شامل تحریک مغناطیسی مغز است که مطالعات نشان داده است ممکن است به بهبود علائم اختلال دوقطبی (BD) کمک کند. با این حال، سازمان غذا و دارو (FDA) هنوز TMS را به عنوان یک گزینه درمانی برای BD تایید نکرده است.

 

 

 

تحریک مغناطیسی مغز برای چه کسانی مفید است؟

تحریک مغز از نوع مغناطیسی، ممکن است برای افرادی که به داروها یا روش‌های درمانی دیگر پاسخ نمی‌دهند، مفید باشد. همچنین برای افرادی که تردید دارند یا از اثرات جانبی داروها نگران هستند، این روش می‌تواند یک گزینه مناسب باشد. افرادی که با اختلالات روانی و عصبی مانند افسردگی، اختلالات اضطرابی، OCD، اختلال دوقطبی و سایر بیماری‌های مغزی و عصبی دست و پنجه نرم کرده‌اند، می‌توانند از این روش بهره‌مند شوند. تحریک مغناطیسی مغز rtms و tms برای همه افراد مناسب نیست و زنان باردار، افراد مبتلا به صرع، افرادی که از ایمپلنت‌های فلزی در سر خود استفاده می‌کنند و افرادی که سابقه تشنج دارند، نباید از TMS استفاده کنند.

مزایای tms چیست ؟

روش درمانی tms دارای مزایای متفاوتی است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

  • درمان غیر تهاجمی: این روش در دسته روش‌های غیرتهاجمی قرار می‌گیرد و بدون نیاز به جراحی یا برش انجام می‌شود. افرادی که از تحریک مغناطیسی مغز استفاده می‌کنند بعد از هر جلسه می‌توانند فعالیت‌های عادی و روزمره خود را از سر بگیرند؛
  • بدون نیاز به بیهوشی و درمان سرپایی: تداخلی با سایر روش‌های درمانی ندارد. هم‌زمان با این روش جدید، می‌توان از دارودرمانی یا روان‌درمانی استفاده کرد.
  • بدون عوارض و مطمئن: بی‌خطر است. مهم‌ترین عارضه rTMS تشنج است؛ اما این عارضه بسیار نادر است و احتمال وقوع آن کمتر از 0.01 درصد است. سایر عوارض جانبی این روش جدید، خفیف هستند و بعد از چند دقیقه رفع می‌شوند؛
  • اثرگذاری مناسب: موثر است. میزان موفقیت تحریک مغناطیسی متناسب با شرایط افراد است؛ اما تحقیقاتی که تا به امروز انجام شده به‌وضوح نشان می‌دهد این روش قادر به کنترل و درمان انواع اختلالات است؛
  • درمان بدون درد: خوشبختانه در طی فرایند درمان، مشکلی برای بیمار از نظر احساس درد و ناراحتی وجود ندارد.
  • عدم تداخل با سایر روش‌های درمانی: هم‌زمان با این روش جدید، می‌توان از دارودرمانی یا روان‌درمانی استفاده کرد.

 

نکات قبل از تحریک مغناطیسی مغز

قبل از انجام تحریک مغناطیسی مغز rtms، لازم است اقداماتی انجام شود تا اطمینان حاصل شود که این روش برای شما مناسب و ایمن است. این اقدامات شامل معاینه فیزیکی توسط پزشک مغز و اعصاب  یا روانپزشک و احتمالاً انجام آزمایشات آزمایشگاهی یا ارزیابی‌های روانپزشکی می‌شود.

 

موارد مهم قبل از آزمایش تحریک مغناطیسی مغزی

  • هر نوع ایمپلنتی که الکترونیکی یا حاوی فلز مغناطیسی باشد را نباید به همراه داشته باشید. زیرا کویل تحریک مغناطیسی مغز شامل یک آهنربای قوی است که می‌تواند هر فلز مغناطیسی را به سمت خود بکشد. این کشش می‌تواند باعث حرکت دادن ایمپلنت، احساس درد شدید یا حتی بروز جراحات شود. در نتیجه برای افرادی‌که کاشت حلزون، صفحات فلزی روی جمجمه، گیره آنوریسم، محرک عصب واگ و سایر دستگاه‌ها را در مغز دارند؛ خطرناک است.
  • اگر سابقه تشنج، صرع یا سایر شرایطی‌که بر مغز تأثیر می‌گذارند؛ دارید به پزشک خود اطلاع دهید. اگرچه نادر است، اما تحریک مغناطیسی مغز می‌تواند باعث بروز تشنج شود. اگر یک بیماری مرتبط با تشنج دارید یا دارویی مصرف می‌کنید که خطر تشنج را افزایش می‌دهد. ممکن است پزشک توصیه کند که داروهایتان را تغییر دهید یا به طور کلی روش درمانی دیگری را امتحان کنید.
  • برای زنان باردار ممنوع است. زیرا خطر آسیب به جنین وجود دارد.

اگر خطری شما را تهدید نکند. در مرحله بعد پزشک باید بهترین مکان برای قرار دادن کویل روی سر و دوز انرژی مغناطیسی مناسب شما را شناسایی کند.

 

باید مطمئن شوید که وضعیت سلامتی شما مناسب است و هیچ موانعی برای انجام این روش وجود ندارد، از جمله بارداری یا تلاش برای باردار شدن، وجود هر گونه ایمپلنت فلزی آهنی در جمجمه، مصرف داروهای خاص، سابقه تشنج یا سابقه خانوادگی صرع، اختلالات سلامت روان، سابقه آسیب مغزی، سردردهای مکرر یا شدید و تجربه قبلی از این روش. ضمنا قبل از شروع درمان، یک سری محافظ شنوایی به بیمار داده می‌شود تا روی گوش‌های خود قرار داده و از صدای پالس ایجاد شده و امواج مغناطیسی دچار ناراحتی و آسیب شنوایی نشود.

 RTMS6

 

نکات بعد از انجام tms

بعد از انجام تی ام اس چه مراقبت‌هایی لازم است؟

تحریک مغناطیسی مغز تهاجمی نیست، نیازی به بیهوشی ندارد و به‌صورت سرپایی انجام می‌شود. به‌همین‌دلیل، بعد از انجام آن می‌توانید کارهای روزانه خود را از سر بگیرید.

ممکن است برای مدت کوتاهی پس از آن سردرد داشته باشید که جای نگرانی نیست. اصولا اگر TMS برای شما موثر باشد، علائم ممکن است بهبود یابند یا به طور کامل از بین بروند.

البته اگر افسردگی یا سایر مشکلات روانی و ذهنی شما حداقل به مدت 2 تا 3 ماه بهبود یافتند و بعدا دوباره عود کردند. می‌توانید روند درمان را دوباره تکرار کنید. شاید به‌همین‌دلیل است که پزشکان توصیه می‌کنند پس از تکمیل یک سری درمان تی ام اس، دارودرمانی و روان‌درمانی به‌صورت مداوم انجام شوند.

پس از انجام تحریک مغناطیسی مغز rtms و tms، برخی نکات را باید رعایت کنید:

  • بعد از درمان با دستگاه آر تی ام اس استراحت کنید. می‌توانید به خانه بروید و به فعالیت‌های عادی خود ادامه دهید، اما از انجام فعالیت‌های سنگین یا استرس‌زا خودداری کنید
  • بعد از TMS رانندگی نکنید. ممکن است تا چند ساعت پس از آن دچار سرگیجه یا تاری دید شوید
  • اگر پزشک شما دارو تجویز کرده است، آن را طبق دستور مصرف کنید
  • اگر عوارض جانبی شدیدی را تجربه کردید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید
  • توصیه‌های پزشک خود را پیگیری کنید و برنامه درمانی خود را به دقت دنبال کنید، از جمله حضور به موقع در جلسات درمانی

 

نحوه انجام tms

نحوه انجام تحریک مغناطیسی مغز چگونه است؟

در طول هر جلسه تحریک مغناطیسی مغز برای درمان، یک کویل مجهز به آهنربا روی پوست سر شما قرار می‌گیرد. کویل، پالس‌های مغناطیسی را ارسال و سلول‌های عصبی مغز که در کنترل خلق‌و‌خو و افسردگی نقش دارند را تحریک می‌کند. در واقع تصور می‌شود که نواحی از مغز را فعال می‌کند که در طول افسردگی و غیره فعالیتشان کاهش یافته است.

البته ازآنجایی‌که برای درمان افسردگی این روند شامل ارسال پالس‌های مغناطیسی مکرر است؛ از آن با عنوان TMS تکراری (Repetitive TMS) یا rTMS یاد می‌شود.

کویل الکترومغناطیسی به طور مکرر خاموش و روشن می‌شود تا پالس‌های تحریک‌کننده تولید کند. این مسئله منجر به احساس ضربه زدن روی سر و شنیدن صدای کلیک‌مانند و به‌دنبال آن مکث می‌شود. به‌همین‌دلیل، گوش‌گیرهایی به شما داده می‌شوند تا در طول عمل استفاده کنید.

معمولا اولین جلسه درمانی حدود 1 ساعت طول می‌کشد. اما جلسات بعدی کوتاه‌تر هستند و حدود 20 دقیقه طول می‌کشند.

همچنین برای درمان مشکلات شدیدتر مانند اختلال وسواس فکری اجباری و ترک سیگار از تحریک مغناطیسی عمیق (deep TMS) استفاده می‌شود. تفاوت بین rTMS و تی ام اس عمیق در نوع کویل مورداستفاده است. کویل مختص تی ام اس عمیق، نواحی عمیق‌تر و وسیع‌تری از مغز را تحریک می‌کند.

ابتدا تمامی اشیا حساس به مغناطیس مانند جواهرات از بیمار گرفته می‌شود. سپس روی صندلی مخصوص می‌نشیند و پدهای مخصوص برای گوش، به او داده می‌شود. سپس محل دقیق قرارگیری کویل روی سر بیمار توسط اپراتور مشخص می‌شود. سپس آستانه حرکتی بیمار یا حداقل قدرت مغناطیسی برای ایجاد انقباض با توجه به شرایط بیمار تعیین می‌شود و براساس آن برنامه درمانی مشخصی برای بیمار تعیین می‌گردد.

در تمام طول درمان اپراتور در کنار بیمار بوده و وضعیت او را بررسی می‌کند و بیمار فقط صدای ناشی از امواج مغناطیسی را حس می‌کند. مدت زمان هر جلسه و تعداد جلسات در هفته با توجه به شرایط بیمار متغیر خواهد بود ولی به طور کلی هر جلسه حدود 20-40 دقیقه زمان می‌برد.

 

هزینه تحریک مغناطیسی مغز

هزینه تحریک مغناطیسی مغز متغیر است و ممکن است بسته به مکان، تخصص پزشک، تعداد جلسات درمانی و نوع دستگاه TMS و نوع بیمه متفاوت باشد. به طور متوسط، هر جلسه درمان با تحریک مغناطیسی مغز rtms و tms در ایران، بین 1 تا 3 میلیون تومان است. اما برخی بیماری‌ها و شرایط ممکن است نیاز به جلسات تکراری داشته باشند که می‌تواند هزینه کل را افزایش دهد. همچنین برخی بیمه‌ها ممکن است هزینه این روش درمانی را بصورت جزئی یا کامل پوشش دهند.

 

 

 

 

آیا تی ام اس برای مغز مضر است؟

عوارض تحریک مغناطیسی مغز  چیست؟

تحریک مغناطیسی rtms و tms به طور کلی یک روش ایمن و غیرتهاجمی است، اما ممکن است برخی از افراد نسبت به آن حساسیت نشان دهند یا عوارضی از جمله سردرد، درد در محل تحریک، سرگیجه، بی‌خوابی، اسپاسم عضلانی، وزوز موقت گوش یا تغییرات در بینایی و شنوایی (هایپراکوزیس) را تجربه کنند. این عوارض خفیف و گذرا هستند.

همچنین در برخی موارد نادر ممکن است عوارض جدی‌تری مانند تشنج، از دست دادن قدرت شنوایی، شیدایی (به ویژه در افرادی که از اختلال دو قطبی رنج می برند) رخ دهد، اما این اتفاقات بسیار نادر هستند.

تا به الان، کارشناسان ده‌ها مطالعه تحقیقاتی در مورد این روش انجام داده‌اند. هیچ یک از این مطالعات اثری از خطرات مغزی ناشی از آن مانند از دست دادن حافظه پیدا نکرده‌اند.

به طور کلی، تحریک مغناطیسی مغز ایمن و قابل تحمل در نظر گرفته می‌شود. با این حال، در موارد نادر برخی عوارض جانبی به همراه دارد.

از عوارض tms می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • تشنج
  • شیدایی به‌ویژه در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی
  • از دست دادن شنوایی، به‌خصوص اگر گوش‌ها در طول درمان به خوبی محافظت نشده باشند.

تحریک مغناطیسی مغز را در کدام مرکز انجام دهیم؟

اگر به دستور پزشک قصد انجام این روش را دارید، پیشنها ما به شما مراجعه به مرکز روان ایران است. مطمئنا در این شرایط نگران بروز هرگونه عوارض جانبی احتمالی نخواهید بود و بهترین نتایج را دریافت خواهید کرد.

 

تحریک مغناطیسی مغز در البرز

تحریک مغناطیسی مغز در کرج

تحریک مغناطیسی مغز در فردیس

تحریک مغناطیسی در البرز

تحریک مغناطیسی در کرج

تحریک مغناطیسی در فردیس

 

 

 rTMS در البرز

 rTMS در کرج

 rTMS در فردیس

 TMS در البرز

 TMS در کرج

 TMS در فردیس

آر تی ام اس در البرز

آر تی ام اس در کرج

آر تی ام اس در فردیس

سالمند روان

سالمند روان یا بیماراعصاب و روان پیر و سالخورده

دوران سالمندی و پیری و بیماری های اعصاب و روان

خطر بروز بیماری های اعصاب و روان در هر برهه از زندگی وجود دارد اما میزان آسیب پذیری افراد سالمند بیش از جوان ترها است. علت این امر افزایش تنش های روحی و جسمی در این سنین است. برای مثال، سالمندان معمولا درگیر بیماری های مختلف جسمانی شده و ناچار به تحمل دردها و یا ناتوانی های ناشی از آن بیماری ها می باشند. ممکن است همسر و عزیزان خود را از دست داده باشند و یا به دلیل زندگی پر دغدغه امروزی ناچار به تحمل دوری فرزندان خود باشند. از این رو، روحیه ایشان حساس تر بوده و در معرض ابتلا به اختلالات روانی قرار دارند.

سلامت روانی سالمندان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و نباید توجه به سلامت جسمانی، ما را از بیماری های اعصاب و روان دوران سالمندی غافل کند. به خاطر داشته باشید که الزاما پیری موجب بروز این بیماری ها نیست. به عبارت دیگر، نباید بیماری های شدید مربوط به اعصاب و روان در کهنسالی را امری طبیعی قلمداد کرد. بلکه باید عوامل ابتلا به این بیماری ها را شناخته و حداکثر تلاش خود را جهت پیشگیری از آنها انجام دهید. در ادامه برخی از این اختلالات و بیماری ها را به شما معرفی می کنیم.

چقدر با اختلالات روانی در پیری آشنایی دارید؟ آیا می‌دانید کدام بیماری‌های روانی در کمین سالمندان هستند؟ آیا می‌دانید با سالمندان افسرده چگونه باید رفتار کنید و برای درمان اختلالات روانی در پیری چه اقداماتی باید انجام دهید؟ در این مطلب از مجله مرکز روان قصد داریم بیماری روانی (Mental illness) در سالمندان و علائم و نشانه‌های آن را بررسی کنیم. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم اگر در اطراف خود فرد سالمندی دارید تا انتها با این مطلب همراه باشید. زیرا در انتهای این مقاله علاوه‌بر این که با رایج‌ترین اختلالات روانی در پیری آشنا شده‌اید، روش‌های پیش‌گیری و درمان آن‌ها را نیز می‌دانید.

شایع‌ترین اختلالات روانی در پیری و علت بروز آن‌ها

افزایش سن، از دست دادن استقلال، فوت همسر و عزیزان، دور بودن از فرزندان، استفاده از داروهای خاص، سبک زندگی غیرفعال، تحمل کردن دردها و اختلالات جسمانی مانند بیماری‌های کلیوی و… مواردی هستند که می‌توانند باعث بروز بیماری‌های روانی در سالمندان شوند. بروز این بیماری‌ها ربطی به سن و سال ندارد و نباید علائم و نشانه‌ها را نادیده بگیرید و تصور کنید افزایش سن موجب بهانه گیری یا بی حوصلگی فرد شده است. در بیش‌تر مواقع این علائم گویای حضور مهمان ناخوانده‌ای هستند که قرار است برای فرد سالمند، مراقبان و همراهان او دردسر آفرین باشد. از شایع‌ترین اختلالات روانی در پیری می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

  • افسردگی
  • زوال عقل
  • اختلالات اضطرابی
  • دلیریوم یا حالت گیجی و هذیان
  • اختلالات اشتها (پر خوری یا بی اشتهایی)
  • اختلال اضطراب اجتماعی، هراس و وسواس
  • اختلال دو قطبی

 

افسردگی در سالمندان

 

از جمله علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • حالت غم و اندوه زیاد و طولانی مدت
  • از دست دادن روحیه و بی تفاوت بودن نسبت به کارهای مورد علاقه
  • کاهش فعالیت بدنی و نادیده گرفتن امور روزمره
  • کم حرف شدن
  • کاهش یا افزایش بی دلیل اشتها
  • به هم ریختن نظم خواب
  • گوشه گیر شدن و گریز از قرار گرفتن در اجتماع
  • احساس یأس و نا امیدی
  • فکر کردن به خودکشی
 

انسان ها با ورود به دوران پیری چیزهای زیادی را از دست می دهند. آنها ممکن است سلامتی جسمی، شغل، درآمد و حتی عزیزی را از دست بدهند. اما با این وجود نباید تصور کنیم که افسردگی در پیری یک امر طبیعی است و نیازی به درمان ندارد. بلکه هر چه زودتر باید آن را درمان کنید. بدیهی است که همکاری خود بیمار نیز ضروری است. خوددرمانی یکی از بهترین راه های درمان افسردگی است. سالمند باید تلاش کند روحیه از دست رفته خود را باز گرداند.

 برای این منظور می توانید او را تشویق به حضور در جمع کنید. او را در باشگاه نام نویسی کنید. بیرون بیرید. با افراد هم و سن و سال خود که در گروه های خاصی فعالیت دارند آشنا کنید. به مسافرت بروید. با او به خرید بروید. در صورت نیاز با یک متخصص روانشناسی هم مشورت کنید و از او کمک بگیرید.

بیمار اعصاب و روان
 

سالمندان و آلزایمر

دومین اختلال روانی شایع در پیری، زوال عقل است. در پی این عارضه توانایی‌های ذهنی فرد به قدری کم می‌شود که امور روزمره زندگی را هم نمی‌تواند به درستی انجام دهد. سلول‌های مغزی این بیماران با سرعت بیش‌تری نسبت به افراد عادی از بین می‌روند و باعث بروز تغییر در عملکرد فکری و کاری بیمار می‌شوند. علائم شایع زوال عقل عبارتند از:

  • حافظه کوتاه مدت ضعیف
  • فراموش کردن جای وسایل
  • ناتوان در درک زمان و موقعیت
  • ناتوان در به خاطر سپردن نام‌ها و یادآوری آن‌ها
  • پرسیدن سوالات مشابه به صورت مکرر و پی در پی
  • بروز سرگردانی و تحریک پذیری (واکنش‌های احساسی ناگهانی)
  • بروز تغییر در شخصیت و عملکرد فرد نسبت به افراد خانواده و نزدیکان

بیماری فراموشی یا همان آلزایمر نیز از جمله مشکلاتی است که با افزایش سن و ورود به دوران کهنسالی بروز پیدا می کند. به همین دلیل از جمله بیماری های اعصاب و روان سالمندان به شمار می رود. این بیماری با کمرنگ شدن حافظه کوتاه مدت آغاز می شود. اما به مرور زمان پیشرفت کرده و موجب از بین رفتن حافظه طولانی مدت فرد نیز می گردد تا جایی که فرد توانایی تشخیص زمان و مکان را از دست می دهد. چهره ها و تصاویر را به یاد نمی آورد. 

ممکن است دیگر قدرت کنترل اعمال ارادی همچون ادرار و مدفوع را از دست دهد. در مراحل خیلی حاد حتی مغز توانایی ارسال دستور برای انجام کارهای غیر ارادی همچون نفس کشیدن، تپش قلب و… را نیز از دست می دهد که چنانچه شخص به این مرحله از آلزایمر برسد این بیماری منجر به مرگ او خواهد شد

سالمندان مبتلا به آلزایمر برای آنکه بتوانند روند طبیعی زندگی را طی کنند نیاز به مراقبت دارند. هر چند که آلزایمر درمانی ندارد اما با کمک گرفتن از دکتر متخصص، پرستار سالمند و همچنین همکاری اعضای خانواده می توانید کمک شایانی به کاهش سرعت پیشرفت بیماری کنید. به سالمند احساس امنیت و آرامش دهید. در انجام کارهای روزمره او را یاری دهید. با کتاب خواندن، خاطره گویی، پرسش کردن از سالمند، نظرخواهی از او و… به او کمک کنید تا تمرکز حواس خود را تقویت کند. البته به خاطر داشته باشید که نباید با او بحث و مجادله کنید یا او را وادار به انجام کاری که علاقه ای به آن ندارد بکنید.

 

اضطراب و نارضایتی از زندگی

سومین اختلال روانی شایع در پیری، اضطراب است که با احساس نارضایتی و عدم کفایت آغاز می‌شود. کم شدن محدوده حرکتی، ترس از تنهایی، احساس نیاز به افراد و خانواده، از دست دادن عزیزان، بیماری‌های سخت و… از عوامل بروز اضطراب در سالمندان هستند. سالمندان مضطرب درمورد موضوعات مختلفی ابراز نگرانی می‌کنند؛ مواردی مانند امور مالی، امور اجتماعی، سلامتی و… مهم‌ترین نشانه‌های این اختلال هم عبارتند از:

  • بی قراری
  • بی خوابی
  • عدم تمرکز
  • تنش عضلانی
  • خستگی مفرط
  • اختلالات وسواسی
  • منفی نگر و خیال باف
  • بروز بیماری‌های گوارشی مانند یبوست
  • تحریک پذیری (بروز خشم یا غم ناگهانی)

 

 

دلیریوم و هذیان گویی

دلیریوم نوع دیگری از اختلالات روانی در پیری است که در پی آن فرد برای مدت کوتاهی تسلط و کنترل عواطف، احساسات و حافظه خود را از دست می‌دهد. این بیماری فقط مختص سالمندان نیست و گاهی در جوانان نیز بروز پیدا می‌کند شایع‌ترین علل بروز دلیریوم عبارتند از: داشتن سکته مغزی و قلبی، بی‌ خوابی، کم آب شدن بدن، بیماری‌هایی چون سرطان، بیماری‌های کلیوی، افسردگی و… این بیماری معمولا با علائم زیر ظاهر می‌شود:

  • هذیان گویی و خیال بافی
  • خواب آلودگی و بروز اختلال در خواب
  • ناتوان در تصمیم گیری و پاسخ به سوال
  • گوشه گیری و سکوت یکباره و بی مقدمه
  • ناتوان در ابراز احساس و نشان دادن واکنش سریع به محرک‌ها
  • بروز سردرگمی، عدم توانایی در کنترل ادراک و عدم تمرکز در ساعاتی از روز  

 

اختلال در اشتها یا بی اشتهایی عصبی

ناتوانی در بلع و هضم غذا، مصرف داروهای مختلف و بروز تغییر در حواس چشایی و بویایی، مسائل روانشناختی درمان نشده، افسردگی، تلاش برای جلب توجه، بیماری‌های جسمانی و… می‌توانند باعث بروز اختلال در اشتهای سالمندان ‌شوند. معمولا افراد دیرتر از سایر بیماری‌ها متوجه این اختلال می‌شوند. زیرا اغلب تصور می‌کنند که فرد سالمند به خاطر از دست دادن دندان نمی‌تواند خوب غذا بخورد یا برخی می‌گویند این پرخوری به‌خاطر مصرف دارو است. اما خوب است بدانید پرخوری و کم‌خوری در هر صورت توجیه منطقی ندارد و اگر با علائم زیر مواجه شدید باید احتمال وجود یک اختلال روانی را در نظر بگیرید.

  • سرگیجه مزمن
  • افسردگی و ناراحتی مداوم
  • بروز مشکلات گوارشی
  • کم خونی و ضعف عضلانی
  • زخم‌هایی که دیر خوب می‌شوند
  • تجمع غذا در یخچال و استفاده نکردن آن‌ها
  • کاهش وزن یا افزایش وزن ناگهانی و غیر منطقی

 

اختلال اضطراب اجتماعی، هراس و وسواس

نوع دیگری از اختلالات روانی در پیری اضطراب اجتماعی، بروز ترس و وسواس است. این اختلال باعث می‌شود فرد به خاطر ترس از قضاوت شدن، خجالت یا طرد شدن از قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی مختلف هراس داشته باشد و از آن‌ها دوری کند. در چنین مواقعی فرد سالمند علائمی چون تپش قلب، لرزش بدن، تعریق شدید، مشکل در تنفس و… را تجربه می‌کند. از دیگر علائم این نوع اختلال روانی باید به موارد زیر اشاره کنیم:

  • عصبانیت
  • تحریک پذیری
  • بروز حمله‌های عصبی
  • پرهیز از مکان‌های اجتماعی شلوغ
  • مشکل در برقراری ارتباط‌های جدید
  • بروز اضطراب در مواجه با افراد و غریبه‌ها
  • تکلم سخت در مواجه با گروه‌های مختلف اجتماعی
  • داشتن رفتارهای وسواس گونه مانند شستن مکرر دست‌ها

اختلال دو قطبی یا افسردگی شیدایی

یکی دیگر از اختلالات روانی در پیری بیماری دو قطبی نام دارد که تشخیص و درمان آن با موارد قبلی فرق دارد و کمی مشکل است. زیرا علائم این بیماری در پیری علائم با آلزایمر و زوال عقل مشابهت زیادی دارد و برخلاف دو قطبی در جوانان با اعتماد به نفس و رفتارهای مخاطره آمیز همراه نیست. بیماری دو قطبی در پیری معمولا با نشانه‌های زیر ظاهر می‌شود:

  • تحریک پذیری بالا
  • روان پریشی و هذیان گویی
  • بیش فعالی و غیر قابل کنترل
  • بروز گیجی و رفتارهای نامتعادل
  • بروز مشکلات حافظه و از دست دادن قوه قضاوت و ادراک

تا این‌جا برخی از مهم‌ترین بیماری‌های روانی در پیری را معرفی و علائم آن‌ها را بررسی کردیم. برخی دیگر از انواع بیماری روانی در سالمندی عبارتند از: پارکینسون، اختلالات خواب، اختلالات شناختی و اسکیزوفرنی و اختلالات نسیانی و تغییر در عملکردهای دیداری-فضایی.

اکثر این بیماری‌ها بین جوانان و سالمندان مشترک هستند و همان طور که پیش‌تر هم اشاره شد، افزایش سن عامل موثقی در بروز بیماری روانی نیست. بنابراین شاید بتوان با انجام برخی کارها و رعایت نکاتی خاص از بروز انواع بیماری روانی در پیری جلوگیری کرد.

 

پارکینسون تهدیدی برای سالمندان

 

پارکینسون یک اختلال عصبی است که بر سلول های قسمت مشخصی از مغز اثر می گذارد و موجب مختل شدن حرکات اعضای مختلف بدن می شود. این بیماری ممکن است موروثی باشد و یا در اثر عوامل محیطی همچون ضربه به جمجمه سر، مصرف برخی داروهای شیمیایی یا بیماری هایی همچون بیماری قلبی و عروقی به وجود آید. (بیماری پارکینسون با بیماری ام اس علائم مشترکی دارند). از جمله علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

رعشه:

  • رعشه یا لرزش در قسمت های مختلف بدن مانند انگشتان دست ها، سر و گردن از جمله نشانه های پارکینسون است که در اثر عواملی چون استرس، خشم و یا اضطراب تشدید می شود.

سفتی عضلات

  • خشکی و سفتی عضلات در هر قسمتی از بدن ایجاد شده و ممکن است با درد همراه باشد.

خم شدن مفاصل:

  •  پارکینسون همچنین خمیده شدن پشت و سایر مفاصل مانند آرنج ها را نیز در پی دارد.

کند شدن حرکات:

  •  فرد مبتلا به پارکینسون اعمال عادی همچون راه رفتن، برخاستن و نشستن را به آهستگی و با سرعت بسیار کم انجام می دهد. گاه در هنگام راه رفتن عضلات پا را بر زمین می کشد.

از دست دادن اعمال خودکار و غیرارادی:

  • حرکت دست ها در هنگام راه رفتن، چشمک زدن ، لبخند زدن و اعمالی از این قبیل که معمولا به صورت ناخودآگاه انجام می شوند در بیمار مبتلا به پارکینسون از بین می روند.

تغییر در حالت سخن گفتن:

  •  سالمند با مکث سخن می گوید. گویی در کلامش تردید دارد و همچنین هیچ گونه احساسی در چهره اش مشخص نیست.
تغییر صدا، تغییر حالت چهره، تغییر در نحوه نوشتار و… نیز از دیگر علائم پارکینسون هستند. این علائم به مرور زمان شدیدتر می شوند تا جایی که امکان دارد فرد توانایی راه رفتن، تکلم و حتی تمرکز حواس خود را از دست دهد. پارکینسون درمان ندارد اما تغییر در شیوه زندگی، تجویز داروهای مؤثر بازدارند و یا اعمال جراحی خاص می تواند از سرعت پیشروی آن بکاهد.
بیمار اعصاب و روان
چگونه از سالمند مبتلا به پارکینسون نگهداری کنیم ؟

اختلالات خواب در سالمندان

 

خواب کافی و البته با کیفیت نیاز هر انسانی است. مغز انسان برای آنکه استراحت کرده و از مواد زاید پاکسازی شود نیاز به خواب دارد و بالعکس، خوب نخوابیدن موجب تحلیل رفتن مغز می گردد. اختلالات خواب که ممکن است به شکل پرخوابی، کم خوابی، بدخوابی و… ظاهر شوند از جمله مشکلات اعصاب و روان هستند و معمولا در بین سالمندان بسیار شایع می باشند.

 سالمندان به ۷ الی ۸ ساعت خواب شبانه نیاز دارند که اگر تأمین نشود به مرور زمان موجب تحلیل مغز و بروز مشکلات عصبی دیگر از جمله افسردگی، پرخاشگری و… می شود. علاوه بر آن، مشکلات جسمانی همچون خستگی و ضعف و سردرد را نیز در پی خواهد داشت. عواملی که موجب ایجاد این اختلال در سالمندان می شود عبارتند از:

عوامل روان شناختی:

  •  بیماری های اعصاب و روان سالمندان رابطه مستقیم با اختلالات خواب دارند. سالمندی که به بیماری هایی همچون افسردگی، آلزایمر و… مبتلاست معمولا نمی تواند خواب باکیفیتی را تجربه کند.

مسائل جسمانی:

  • اکثر سالمندان به دلیل دست و پنجه نرم کردن با بیماری های جسمانی مانند بیماری های عضلانی، بیماری های کلیوی، بیماری های ریوی و… نمی توانند خواب راحتی داشته باشند.

مسائل مربوط به سبک زندگی:

  • سالمندانی که الگوی منظمی برای خواب ندارند دچار اختلالات خواب می شوند. همچنین اگر عادت به مصرف الکل، قهوه و… در شب دارند و یا قبل از خواب غذای سنگین می خورند دچار این عارضه خواهند شد.

عوامل محیطی:

  • محیط اطراف سالمند و مسائل مربوط به آن نیز می توانند موجب بروز اختلالات خواب در سالمند شوند. محیط گرم یا سرد، محیطی با هوای آلوده، سر و صدای زیاد و… از جمله این عوامل هستند.

پس از آنکه بیماری اختلال خواب در سالمندان و همچنین نوع و علت آن شناسایی شد، پزشک متخصص با استفاده از روش های دارویی یا غیر دارویی اقدام به درمان او خواهد کرد

مشکلات نخاعی
مشکلات نخاعی و تاثیر آن در بدن

سالمندان و مشکل استرس

 

از دست دادن استقلال در سالمندان، نگرانی از سربار بودن برای اعضای خانواده، ترس از دست دادن عزیزان، ناتوانی انجام امور روزمره و عواملی از این قبیل می توانند موجب بروز استرس در سالمندان شوند. استرس بیش از حد در سالمندان یک اختلال روانی است که آسیب های جسمی و روحی زیادی به بار می آورد. این حالت می تواند موجب تضعیف سیستم ایمنی شود و تأثیرات ناخوشایندی بر قلب و عروق، بینایی و شنوایی، دستگاه گوارش و حتی دندان ها داشته باشد. اگر سالمند شما مبتلا به این اختلال روانی شده است احتمالا چند نمونه از علائم زیر را در او مشاهده خواهید کرد:

  • اظهار نگرانی های بی مورد
  • تحریک پذیری
  • بی خوابی
  • عدم تمرکز
  • بیماری های گوارشی مانند یبوست و اسهال
  • گریه های زیاد و بدون دلیل
  • منفی نگر شدن

پیش‌گیری از بروز بیماری‌های روانی در پیری

داشتن سبک زندگی سالم و فعال، استفاده از مواد غذایی ارگانیک و دور بودن از محرک‌های عصبی از جمله مواردی هستند که باعث می‌شوند افراد و به ویژه بزرگسالان سالم بمانند. برای پیش‌گیری از بروز بیماری روانی در پیری راه‌های زیادی وجود دارد که اغلب آن‌ها را باید از دوران جوانی در زندگی بگنجانید. نمی‌شود شما کل زندگی را یک جا بنشینید، دائم در معرض خطر و مسائل استرس‌زا باشید سیگار بکشید، فست فود میل کنید، و انتظار داشته باشید جسم و روان‌تان در سالمندی سالم باشد. بنابراین برای پیش‌گیری از بروز بیماری روانی در پیری موارد زیر را مد نظر قرار دهید:

  • تغذیه سالم داشته باشید
  • خواب کافی را فراموش نکنید
  • از اخبار بد و منفی دوری کنید
  • احساسات خود را سرکوب نکنید
  • به صورت روزانه فعالیت بدنی داشته باشید
  • برای پذیرفتن شکست در زندگی آماده باشید و خود را سرزنش نکنید
  • از نوشیدنی‌های طبیعی به جای الکل و نوشیدنی‌های گاز دار استفاده کنید
  • از کار زیاد و بیوقفه بپرهیزید و تفریح و سرگرمی را در برنامه خود لحاظ کنید

 

 

درمان اختلالات روانی در پیری

برای درمان اختلالات روانی در پیری روش‌ها و متدهای زیادی وجود دارد که متناسب با نوع بیماری، شدت بیماری، سن سالمند و سبک زندگی او پزشکان روش مناسب را انتخاب می‌کنند. از رایج‌ترین روش‌های موجود باید به روان درمانی، دارو درمانی و الکتروشوک درمانی اشاره کنیم. البته این روش‌ها بیش‌تر برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند.

  • در روان درمانی روانپزشک ابتدا بررسی می‌کند که عامل بروز بیماری چیست؟ سپس نوع نگاه بیمار به زندگی، جامعه  خودش را بررسی می‌کند؟ پس از کشف نوع نگاه و نگرش بیمار، پزشک سعی می‌کند احساسات و دیدگاه فرد را تغییر دهد.
  • در دارو درمانی با استفاده از تغییر در انتقال دهنده‌های عصبی مغز و ایجاد تغییر در خلق و خو فرد درمان می‌شود.
  • الکتروشوک درمانی روشی است که در موارد حاد مانند اقدام به خودکشی از آن استفاده می‌کنند. این روش در افراد سالمند عوارضی مانند از دست حافظه به صورت کوتاه مدت را به همراه دارد.

به غیر از دارو درمانی روش‌هایی مانند مدیتیشن، ورزش‌های جمعی، کارهای حمایتی و تکنیک‌های تنفس عمیق مواردی هستند که می‌توانند در بهبود برخی بیماری‌ها مانند اضطراب، وسواس و ترس اجتماعی موثر باشند.

 

نکات مواجه با بیمار مبتلا به بیماری روانی

  • احساسات او را نادیده نگیرید.
  • سعی کنید عوامل استرس‌زا را از او دور کنید
  • حامی باشید و اعتماد به نفس بیمار را افزایش دهید.
  • سعی کنید محیطی آرام و دور از تنش را برایشان مهیا کنید.
  • عوامل خطرناک را از اطراف سالمند بیمار بردارید تا به خودش آسیبی نزند.
  • سعی کنید با تداعی کردن خاطرات خوب او را به گذشته و ایام خوش جوانی ببرید
  • کمک کنید سبک زندگی سالمی داشته باشند و برایشان غذاهای مفید آماده کنید.
  • در مواجه با سالمندان صبور و محترم باشید. آن‌ها به انتخاب خودشان بیمار نشده‌اند و خیلی از رفتارهایشان بدون برنامه قبلی انجام می‌شود.

 

افزایش سن و ظهور بیماری‌های روانی

 در این مطلب از مرکز روان برخی از بیماری‌های روانی در پیری را بررسی کردیم. مواردی خیلی با افزایش سن مرتبط نیستند و بیش‌تر تحت تاثیر سبک زندگی، عواطف و احساسات فرد، بیماری‌های زمینه‌ای و گاهی مسائل و شرایط اجتماعی بروز پیدا می‌کنند. این بیماری‌ها برخی قابل درمان و برخی فقط کمی قابل کنترل هستند. مانند زوال عقل و آلزایمر که فقط با دارو کنترل می‌شوند و درمان قطعی برای آن‌ها وجود ندارد.

 

 

زیر مجموعه ها

مرکز روان
Image is not available
Image is not available
Opening Hours
7/24
Call us
9122602410
write us
https://markazeravan.ir
Mrkaz Ravan
previous arrow
previous arrow
next arrow
next arrow