اختلال شخصیت اسکیزوتایپی یا اسکیزوتایپال

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یکی از انواع اختلالات شخصیتی است که فرد مبتلا به آن همواره در روابط و تعاملات اجتماعی اش دچار غم و اندوه است. تحریف واقعیت، تن دادن به خرافات و رفتار های غیر عادی از جمله ویژگی های افراد مبتلا به این اختلال است. روابط این دسته از افراد معمولا به خاطر علائم بیماری مختل می شود.بعبارتی این اختلال یکی از انواع اختلالات شخصیتی است که در دستۀ اختلالات «خوشه A» قرار می گیرد. ویژگی های این خوشه درگیر افکار غیرعادی شدن و رفتار های نامتعارف است. اما اختلالات شخصیتی دقیقا کدامند؟ اختلالات شخصیتی در واقع مشکلاتی هستند که فرد را در دام الگو های رفتاری مزمن، ناکارآمد، انعطاف ناپذیر می اندازند و منجر به مشکلات اجتماعی و پریشانی می شوند.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (Schizotypal Personality Disorder – STPD) یکی از اختلالات شخصیت در دسته‌ی اختلالات خوشه A است که با الگوهای فکری، ادراکی و رفتاری غیرعادی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً ویژگی‌هایی دارند که شبیه اسکیزوفرنی است، اما شدت کمتری دارد.

ویژگی‌های اصلی اختلال اسکیزوتایپال

• باورهای عجیب و غیرعادی (مانند اعتقاد به تله‌پاتی یا پیشگویی)
• تجارب ادراکی غیرعادی (مثل توهمات خفیف یا احساسات غریب)
• افکار و گفتار غیرمعمول (مثلاً صحبت کردن با استعاره‌های عجیب یا جملات نامفهوم)
• رفتار یا ظاهر عجیب‌وغریب (لباس پوشیدن نامتعارف یا رفتارهای غیرعادی)
• مشکلات شدید در روابط اجتماعی (عدم توانایی در ایجاد روابط نزدیک، اضطراب اجتماعی شدید)
• احساس بیگانگی از دیگران (احساس اینکه دیگران قصد آسیب زدن دارند)
• احساسات محدود یا نامناسب (واکنش‌های عاطفی غیرعادی)

افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال معمولا رفتار های غیرعادی از خود نشان می دهند :

• بعضی از افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال بعدا به اسکیزوفرنی نیز مبتلا می شوند.
• گفتارشان عجیب و غریب است و باور های جادویی درباره خود دارند.
• آن ها اغلب متوجه رفتار غیرعادی یا مشکل ساز شان نمی شوند.
• صفات شخصیت بیمارگون افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی در انتهای بسیار ناسازگارانه بعد روان پریش خویی قرار می گیرند. 
• امکان دارد که آنها عقاید عجیب و غریب، عقاید و تجربیات غیرعادی، و مشکل درک و شناخت های دقیق از دنیای خود داشته باشند. 
• آنها عاطفه محدود و گرایش های کناره گیری نیز دارند، که صفت شخصیت بیمارگون جدایی را منعکس می کند. 
• آنها حالت عاطفی منفی را به صورت سوءظن شديد ابراز می کنند.
• آنها سردرگمی که در مورد خودشان و دیگران احساس می کنند، دچار بی اعتمادی شده که باعث می شود در برقراری ارتباط های نزدیک مشکل داشته باشند.
  انزوای اجتماعی، غرابت، ارتباط عجیب و غریب، و سازگاری اجتماعی ضعیف که با اختلال شخصیت اسکیزوتایپی همراه هستند، آن را در طیف اسکیزوفرنی قرار می دهد (کامیسا همکاران، ۲۰۰۵).   

  آیا افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال خطرناک هستند؟

  نه لزوماً! بیشتر افراد اسکیزوتایپال منزوی‌اند و کمتر با دیگران درگیر می‌شوند. اما در برخی شرایط، اگر به سمت اسکیزوفرنی بروند، ممکن است دچار افکار پارانویید شوند.

   بر طبق این دیدگاه، نشانه های اختلال شخصیت اسکیزوتایپی بیانگر نوع نهفته اسکیزوفرنی است، بدین معنی که افراد مبتلا به نشانه های اسکیزوتایپی، اگر در معرض شرایط زندگی دشوار قرار بگیرند که توانایی آنها را برای حفظ کردن ارتباط با واقعیت به چالش بطلبند، در برابر دچار شدن به روان پریشی تمام عیار آسیب پذیر هستند. پژوهشگران در تأیید این موضع، معلوم کردند که نوجوانان مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی و آنهایی که نقص ژنتیکی خاصی در ارتباط با اسکیزوفرنی دارند، در مقیاس های مجموعه نشانگان مقدماتی مانند نشانه های آشفته، مشکلات در رابطه با توجه متمرکز، و تحمل معیوب استرس، الگوهای عملکرد مشابه نشان دادند درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی شبیه مداخله هایی است که متخصصان بالینی عموما برای درمان اسکیزوفرنی استفاده می کنند. به بیان دقیق تر، داروهایی که بر دوپامین تأثیر می گذارند، بسیار مؤثر هستند و می توانند به برطرف کردن نقایص شناختی در حافظه و عملکرد اجرایی کمک کنند.
  

  ملاک های 5-DSM برای اختلال شخصیت اسکیزوتایپی

  A . الگوی فراگیر کمبودهای اجتماعی و میان فردی که با ناراحتی زیاد از روابط صمیمی و کاهش قابلیت برای آن به علاوہ تحریف های شناختی یا ادراکی و عجیب و غریب بودن  رفتار مشخص می شود که در اوایل بزرگسالی شروع می شود و در زمینه های مختلف وجود دارد، به طوری که با پنج (یا تعداد بیشتری از موارد زیر نمایان می شود:)  1 . از افکار ارجاعی (بدون هذیان های ارجاعی).    2 . عقاید عجیب و غریب با تفکر سحرآمیز که بر رفتار تاثیر می گذارند و با هنجارها هماهنگ نیستند (مثل خرافات، اعتقاد به غیب بینی، تله پاتی، یا «حس ششم»؛ در کودکان  خیالپردازی ها و اشتغال های ذهنی عجیب و غریب).  3 . تجربیات ادراکی غیر عادی، از جمله خطاهای حسی بدنی     4 . تفکر و گفتار عجیب و غریب (مثل مبهم، مشروح، استعاره ای، پر طول و تفصیل، یا قالبی)     5 . سوء ظن یا اندیشه پردازی پارانوئید.  6 . عاطفه نامناسب با مهار شده.     7 . رفتار با ظاهری که عجیب و غریب، نامتعارف، یا غیر عادی است.     8 . فقدان دوستان صمیمی یا محرم اسرار غیر از خویشاوندان درجه اول.   9 . اضطراب اجتماعی بیش از حد که با آشنایی کاهش نمی یابد و با ترس های پارانوئید و نه قضاوت های منفی در مورد خود ارتباط دارد.  B. منحصرا در طول دورة اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی یا اختلال افسردگی همراه با ویژگی های روان پریشی اختلال روان پریشی دیگر، یا اختلال طیف اوتیسم روی نمی دهد.

  تفاوت اختلالات شخصیت اسکیزوئید و اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنی

  اختلال شخصیت اسکیزوئید (ScPD) نوعی اختلال شخصیتی است که در آن بیماران از نظر اجتماعی بسیار منزوی هستند و علاقه ای به روابط اجتماعی ندارند. این اختلال با اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تفاوت دارد زیرا افرادی که به این  اختلال مبتلا هستند در روابط اجتماعی خود دچار غم و اندوه می شوند اما این به معنای بی علاقگی به روابط اجتماعی نیست. در اختلال شخصیت اسکیزوئید افراد خود علاقه ای به برقراری رابطه ندارند.

  افراد مبتلا به اختلال اسکیزوتایپال دارای افکار عجیب و غریب مانند تفکر جادویی هستند و رفتار های عجیبی دارند، در حالی که در اختلال اسکیزوئید افراد معمولا اینگونه نیستند. بسیاری از محققان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را  نوعی اسکیزوفرنی می دانند. اسکیزوفرنی اختلال روان پریشی ، اختلال اسکیزوفرنی فرم، اختلال اسکیزوافکتیو و اختلال هذیانی را شامل می شود.با این حال، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال با اسکیزوفرنی فرق دارد، زیرا افراد مبتلا اسکیزوتایپال علائم روان پریشی، از جمله توهم و هذیان را ندارند. در حالی که این از علائم بیماران اسکیزوفرنی است.

  اسکیزوفرنی نسبت به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تأثیر منفی بیشتری روی عملکرد روزانه فرد دارد.افراد مبتلا به اسکیزوتایپال معمولاً توهمات و هذیان‌های شدیدی ندارند، در حالی که در اسکیزوفرنی این موارد شدید و ناتوان‌کننده هستند.این افراد معمولاً از واقعیت کاملاً جدا نمی‌شوند اما طرز فکر و رفتارشان غیرعادی است.

   

  اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چه کسانی را تحت تأثیر قرار می دهد؟

  بیشتر اختلالات شخصیت، از جمله اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، در سال‌ های نوجوانی، که شخصیت افراد شکل می گیرد و به بلوغ می رسند، بروز پیدا می کند.اختلال شخصیت اسکیزوتایپال بر افرادی که در بدو تولد مرد هستند اما هویت جنسی آن ها زن است (AMAB) نسبت به افرادی که در بدو تولد زن هستند اما هویت جنسی مرد دارند (AFAB) بیشتر تأثیر می گذارد.

  اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چقدر شایع است؟

  اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تقریبا نادر است. حدود ۳ تا ۵ درصد از مردم دچار اختلال شخصیت اسکیزوتایپال هستند.

   

  علائم و نشانه های اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

  افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در موقعیت های اجتماعی بسیار ناراحت و پریشان هستند. آن ها در ایجاد روابط نزدیک و حفظ آن مشکلات زیادی دارند که بیشتر به خاطر این است که تفسیر غلطی از تعاملات اجتماعی دارند و رفتار اجتماعی شان عجیب و غریب است.

  فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ویژگی های زیر را دارد:

  • اضطراب اجتماعی شدید و روابط اجتماعی ضعیف دارد.
  • به جز اقوام درجه یک، دوستان نزدیک یا افراد مورد اعتماد ندارد.
  • رفتار ها و ویژگی های اخلاقی خاصی دارد.
  • افکار و گفتار عجیب و غریب دارد، برای مثال از عبارات بیش از حد انتزاعی یا عینی استفاده می کند یا عبارات و کلمات را به روش های غیر معمولی به کار می برد.
  • تجربیات ادراکی غیرعادی و باور های جادویی دارد، برای نمونه معتقد است از قدرت های خارق العاده ای برخوردار است.
  • موقعیت ها یا رویداد های معمولی را اشتباه تفسیر می کنند و معنای خاصی برای آن ها در نظر می گیرد.
  • پارانوئید است و به فصد و غرض دیگران از کار های شان مشکوک است.
  • در پاسخ مناسب به نشانه های اجتماعی، مانند حفظ تماس چشمی، مشکل دارد.
  • در محیط های آموزشی و کاری بی انگیزه و کم کار است.

  فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال عموما به اینکه افکار و رفتار هایش چه تأثیری بر دیگران می گذارد، آگاهی ندارد.

  علل ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

  اختلالات شخصیت، از جمله اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، یکی از ناشناخته ترین انواع اختلالات است. محققان هنوز در تلاش اند تا علت دقیق آن را کشف کنند. اما به طور کلی محققان معتقدند که این اختلال به دلیل وجود چند عامل ایجاد می شود.محققان فکر می کنند علت اختلال شخصیت اسکیزوتایپال عمدتا بیولوژیکی و ژنتیکی است، زیرا در این اختلال تغییراتی که در مغز اتفاق می افتد همان تغییرات مغزی مشخصه اسکیزوفرنی است. اختلال شخصیت اسکیزوتایپال همچنین در میان خویشاوندان زیستی و بیولوژیکی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی خوشه A شایع تر است، که نشان دهنده پیوند ژنتیکی در میان آن ها است.

   

                           ژنتیک : ارتباط قوی با سابقه‌ی خانوادگی اسکیزوفرنی یا اختلالات روان‌پریشی

                           محیط : تجربیات کودکی مانند سوءاستفاده یا محرومیت اجتماعی

                           عوامل عصبی و زیستی : نقص در عملکرد سیستم عصبی و تفاوت در ساختار مغز

  تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

  شخصیت هر فردی در دوران کودکی، نوجوانی و اوایل بزرگسالی رشد می کند. به همین دلیل، کارشناسان مراقبت روان معمولا نمی توانند فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را تا ۱۸ سالگی تشخیص دهند.

  تشخیص اختلالات شخصیت، از جمله اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، دشوار است، زیرا اکثر افراد مبتلا به اختلال شخصیت فکر نمی‌کنند مشکلی در رفتار یا طرز فکر شان وجود دارد و به نظر شان نیازی نیست رفتار شان را تغییر دهند.

  زمانی که این افراد از متخصصان جویای کمک می شوند اغلب به دلیل خود بیماری نیست بلکه به دلیل شرایطی است که همزمان با آن بیماری وجود دارد، مانند اضطراب یا افسردگی. احتمال بروز افسردگی و اضطراب به ویژه در میان افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال بسیار بالا است.

  هنگامی که متخصص سلامت روان، مثلا روانشناس یا روانپزشک، با بیماری مواجه می شود که علائمی مشابه اختلال شخصیت اسکیزوتایپال دارد، اغلب از او سؤالاتی می کند که روشنگر موارد زیر است:

  • پیشینه کودکی
  • روابط
  • سوابق کاری
  • زندگی در واقعیت

  از آن جایی که فرد مشکوک به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال معمولا نسبت به رفتار های خود آگاهی ندارد، متخصصان سلامت روان اغلب با خانواده و دوستان فرد صحبت می کنند تا جزئیات بیشتری در مورد رفتار ها و پیشینه او به دست آورند.

  متخصصان سلامت روان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را بر اساس معیار های این بیماری در دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا تشخیص می دهند.

  درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

                           روان‌درمانی (شناختی-رفتاری برای اصلاح افکار غیرمنطقی و بهبود روابط اجتماعی)

                           دارودرمانی (برخی داروهای ضدافسردگی یا ضدروان‌پریشی در کاهش علائم کمک می‌کنند)

                           حمایت اجتماعی و مهارت‌های زندگی (کمک به برقراری روابط سالم‌تر)

  
  روان درمانی (گفتگودرمانی) و دارو های ضد روان پریشی با دوز پایین گزینه های اصلی درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال هستند.

  دارو های ضد روان پریشی برای این اختلال :دارو های ضد روان پریشی مناسب افرادی هستند که درگیر علائم شدید اسکیزوتایپال اند، اما برای افرادی با علائم خفیف و گذرای روان پریشی نیز خوب است.

  گاهی اوقات کارشناسان مراقبت روانی برای درمان علائم زیر در افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، دارو های آنتی سایکوتیک (نورولپتیک) با دوز پایین تجویز می کنند:

  • مشکلات شناختی
  • کلام عجیب و غریب
  • افسردگی
  • اضطراب
  • تکانشگری

   

  روان درمانی برای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

  روان درمانی (گفتار درمانی) اصطلاحی است برای انواع تکنیک های درمانی که هدف آن کمک به افراد در تشخیص و تغییر احساسات، افکار و رفتار های نگران کننده شان است. وجود متخصص سلامت روان، مانند روانشناس یا روانپزشک، می تواند حمایت، آموزش و راهنمایی را برای فرد و عزیزانش فراهم کند.

  دو نوع از روش های روان درمانی که می توانند برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال مفید باشند عبارتند از:

  • گروه درمانی: نوعی از روان درمانی است که در آن گروهی از افراد برای بیان مشکلات خود زیر نظر درمانگر یا روانشناس گرد هم می آیند. این روش می تواند به فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال کمک کند تا مهارت های اجتماعی خود را توسعه دهد، زیرا در این گروه ها به اضطراب اجتماعی و عجیب و غریب بودن رفتار ها پرداخته می شود. با این حال، افراد با علائم شدیدتر ممکن است در گروه درمانی اختلال ایجاد کنند، به خصوص اگر تفکر و رفتار پارانوئید داشته باشند.
  • رفتار درمانی شناختی (CBT): نوعی درمان نظام مند و هدفمند است که در آن درمانگر یا روانشناس به شخص کمک می کند تا نگاه دقیق تری به افکار و احساسات خود بیندازد و بفهمد افکارش چگونه بر اعمالش تأثیر می گذارد. در افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، درمانگر می تواند روی آزمایش واقعیت و توجه به مرز های بین فردی تمرکز کند. آن ها همچنین می توانند به فرد کمک کنند تا الگو های تفکرات خود را تشخیص دهند. این تفکر های شامل تفکر ارجاعی، پارانوئید یا تفکرات جادویی می شود.

  پیشگیری از اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

  اگرچه به طور کلی برای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال امکان پیشگیری وجود ندارد، افرادی که مستعد ابتلا به این بیماری هستند می توانند با درمان راه های مؤثرتری برای تغییر رفتار ها و افکار مخرب شان پیدا کنند.

  درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

  اختلال شخصیت اسکیزوتایپال نوعی بیماری مزمن است که نیاز به درمان مادام العمر دارد.اگر این اختلال درمان نشود، افراد آینده خوبی نخواهند داشت. این افراد ممکن است با این مشکلات دست و پنجه نرم کنند:

  • اختلال اضطراب اجتماعی
  • افسردگی
  • اختلال وسواس فکری عملی
  • اختلال مصرف مواد

  حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد از افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال دچار افسردگی های می شوند.

  لازم است مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال برای این مشکل حتما تحت درمان قرار گیرند.

   

  خلاصه و جمع بندی مرکز روان

  به خاطر داشته باشید اختلال شخصیت اسکیزوتایپال نوعی اختلال شخصیتی است. اگر افراد به محض ظاهر شدن علائم این اختلال به درمانگر مراجعه کنند و از او کمک بخواهند، احتمالا مشکلات مربوط به این اختلالات در زندگی شان کاهش می یابد. متخصصان سلامت روان می توانند طرح های درمانی ارائه دهند که به شما در مدیریت افکار و رفتار های تان کمک می کند.اعضای خانواده افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال اغلب دچار استرس، افسردگی، اندوه و انزوا هستند. مهم است که این افراد مراقب سلامت روان خود باشند و در صورت مشاهده این علائم از متخصصان کمک بگیرن