اختلال سلوک در کودکان چیست و چه علائمی دارد؟

اختلال سلوک به گروهی از مشکلات رفتاری و عاطفی گفته می‌شود که معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی شروع می‌شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال با رعایت قوانین و رفتار اجتماعی مورد قبول جامعه مشکل دارند. آنها ممکن است رفتارهای تهاجمی، مخرب و فریبکارانه‌ای از خود بروز دهند که می‌تواند حقوق دیگران را پایمال کند. بزرگسالان و سایر کودکان این افراد را بی تربیت یا بزهکار تلقی می‌کنند نه به عنوان یک بیمار روانی.

اگر فرزند شما دارای اختلال رفتاری است، ممکن است جسور و با اعتماد به نفس به نظر برسد. اما در واقعیت، کودکانی که اختلال رفتاری دارند اغلب احساس ناامنی و ترس می‌کنند و به طور نادرست معتقدند که از طرف مردم درخطر هستند و هر عاملی را تهدیدکننده تلقی می‌کنند.

انواع اختلال سلوک

اختلال سلوک بر اساس سنی که علائم اختلال برای اولین بار در افراد ظاهر می‌شود به سه نوع اختلال طبقه‌بندی می‌شوند:

• شروع دوران کودکی: زمانی رخ می‌دهد که علائم اختلال سلوک قبل از ۱۰ سالگی ظاهر شود.
• شروع نوجوانی: زمانی اتفاق می‌افتد که علائم اختلال سلوک در دوران نوجوانی ظاهر می‌شود.
• شروع نامشخص: به این معنی است که مشخص نیست برای اولین بار علائم اختلال سلوک در چه سنی رخ  داده.

برخی از کودکان مبتلا به اختلال سلوک احساسات محدود اجتماعی دارند یعنی معمولاً بی احساس توصیف می‌شوند. پسرانی که اختلال سلوک دارند بیشتر از دختران رفتارهای پرخاشگرانه و مخرب از خود نشان می‌دهند. دختران بیشتر با رفتارهای فریبکارانه قوانین را نقض می‌کنند.

---

علائم اختلال سلوک بر اساس DSM-۵

کنترل کودکانی که اختلال سلوک دارند اغلب سخت است زیرا آن‌ها نمی‌خواهند از قوانین پیروی کنند. آن‌ها بدون در نظر گرفتن عواقب اعمال خود به طور تکانشی عمل می‌کنند. کودکان مبتلا به اختلال سلوک به هیچ وجه احساسات دیگران را در نظر نمی‌گیرند و تا حدود زیادی خودخواهند. اگر کودک شما به طور مداوم یک یا چند مورد از رفتارهای زیر را نشان دهد، ممکن است دچار اختلال سلوک شود:

۱. پرخاشگری نسبت به افراد یا حیوانات

• اغلب قلدری کرده و دیگران را تهدید می‌کند یا می‌ترساند.
• او شروع کننده دعواهای جسمانی و فیزیکی است.
• ممکن است از سلاحی استفاده کند که می‌تواند صدمه جسمانی شدیدی به دیگران وارد کند(مانند چماق، آجر، بطری شکسته، چاقو، تفنگ).
• نسبت به مردم ظلم می‌کند.
• نسبت به حیوانات سنگدلی نشان می‌دهد.
• در عین مواجهه با قربانی دست به دزدی می‌زند.(مانند دزدی همراه با خشونت، کیف قاپی، اخاذی، سرقت مسلحانه)
• فرد دیگری را به زور مجبور به رابطه جنسی می‌کند.

---

۲. تخریب اموال

• عمدا به قصد ایجاد آسیب جدی، دست به آتش افروزی می‌زند.
• از عمد وسایل دیگران یا اموال عمومی را تخریب می‌کند.

---

۳. فریبکاری یا سرقت

• به زور وارد خانه، ساختمان یا ماشین دیگران می‌شود.
• اغلب برای به دست آوردن چیزی یا منافعی و یا فرار از وظایفش دروغ می‌گوید (سر دیگران کلاه می‌گذارد).
• اشیاء بی ارزش را بدون مواجه شدن با قربانی می‌دزد (مثل دزدیدن اجناس از مغازه بدون شکستن و ورود غیر قانونی).

---

۴. نقض جدی مقررات

• بدون اجازه والدین، شب‌ها بیرون از خانه می‌ماند. این حالت پیش از ۱۳ سالگی شروع می‌شود.
• هنگام زندگی با والدین واقعی یا سرپرستش دست کم دوبار شب‌ها از خانه فرار کرده است( یا یک مدت طولانی از خانه فرار کرده است.)
• معمولا از مدرسه می‌گریزد و میلی به تحصیل ندارد.

اختلال سلوک کنترل نشده در بزرگسالی نیز موجب آشفتگی رفتار می‌شود و سبب تخریب چشمگیری در عملکرد تحصیلی، اجتماعی یا شغلی می‌شود. اگر فرد ۱۸ ساله و یا مسن‌تر باشد، ملاک‌های مشخصی برای تشخیص اختلال سلوک وجود ندارد.

 

شدت علائم اختلال سلوک در کودکان بر اساس DSM-۵

علائم اختلال سلوک می‌تواند خفیف، متوسط ​​یا شدید باشد:

• علائم خفیف: اگر فرزند شما علائم خفیفی دارد، به این معنی است که مشکلات رفتاری کمی به عنوان علائم مورد نیاز برای تشخیص اختلال سلوک دارد. مشکلات رفتاری او باعث صدمات نسبتاً جزئی به دیگران می‌شود. مسائل رایج درمورد این دسته از کودکان شامل دروغگویی، ترک تحصیل و بیرون ماندن بعد از تاریکی بدون اجازه والدین است.
• علائم متوسط: اگر کودک شما دارای مشکلات رفتاری متعددی باشد علائم متوسطی دارد. این مشکلات رفتاری ممکن است تأثیر خفیف تا شدیدی بر حقوق دیگران داشته باشد. مشکلات ممکن است شامل خرابکاری‌های متعدد و سرقت باشد.
• علائم شدید: اگر فرزند شما بیشتر علائم مورد نیاز برای تشخیص اختلال سلوک را داشته باشد، درجه آن شدید است. این مشکلات رفتاری صدمات قابل توجهی به دیگران وارد می‌کند. مشکلات ممکن است شامل تجاوز، استفاده از سلاح، یا شکستن و ورود غیرقانونی به خانه یا ماشین افراد باشد.

---

اختلال سلوک بر اساس DSM-۵ چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر کودک شما علائم اختلال سلوک را دارد، باید توسط یک روانشناس یا متخصص روان ارزیابی شود. آن‌ها برای تشخیص از شما و فرزندتان در مورد الگوهای رفتاری‌اش سوال می‌کنند. برای تشخیص اختلال سلوک، فرزندتان باید حداقل سه رفتار رایج در اختلال سلوک را داشته باشد. همچنین او باید حداقل یکی از رفتارها را در شش ماه گذشته از خود بروز داده باشد. مشکلات رفتاری که گزارش می‌کنید باید به طور قابل توجهی از نظر اجتماعی یا مدرسه آسیب رساننده باشد.

۱. با احساسات اجتماعی محدود

 برای واجد شرایط بودن درمورد این فاکتور، فرد باید حداقل دو مورد از ویژگی‌های زیر را به طور مداوم در حداقل ۱۲ ماه گذشته و در روابط و محیط‌های متعدد نشان داده باشد. این ویژگی‌ها باید الگویی باشند که به صورت معمولی فرد در روابط بین فردی و عاطفی اش از خود نشان می‌دهد نه فقط به صورت گاه به گاه در برخی شرایط این رفتارها را بروز دهد.

 بنابراین، برای ارزیابی معیارهای تعیین کننده، منابع اطلاعاتی متعددی لازم است. علاوه بر گزارش خود فرد، لازم است گزارش‌های دیگران را که فرد را به مدت طولانی می‌شناسند (به عنوان مثال، والدین، ​​معلمان، همکاران، اعضای خانواده و فامیل، همسالان و هم‌دوره‌ها یا همکلاسی‌ها) در نظر بگیریم.

---

۲. نداشتن پشیمانی یا احساس گناه

هنگامی که مرتکب اشتباهی می‌شود احساس بدی ندارد و یا احساس گناه نمی‌کند (به استثنای پشیمانی که فقط در هنگام دستگیری و یا مجازات بروز می‌دهد). فرد به طور کلی نسبت به پیامدهای منفی اقدامات خود بی‌توجه است و اهمیتی برای آنچه رخ داده قائل نیست. به عنوان مثال، فرد پس از آسیب رساندن به کسی پشیمان نیست یا به عواقب نقض قوانین اهمیت نمی‌دهد.

---

۳. بی‌احساسی – عدم همدلی

 احساسات دیگران را نادیده می‌گیرد و برایش بی اهمیت است. این فرد سرد و بی توجه توصیف می‌شود. به نظر می‌رسد که بیشتر نگران تأثیرات اعمال خود بر روی خود است، نه تأثیرات آن بر دیگران! حتی زمانی که کارهایش منجر به ضرر قابل توجهی برای دیگران شود.

---

۴. عدم نگرانی در مورد عملکرد

در مورد عملکرد ضعیف‌اش در مدرسه، محل کار یا سایر فعالیت‌های مهم نگرانی نشان نمی‌دهد. فرد تلاش لازم را برای عملکرد خوب انجام نمی‌دهد، حتی زمانی که انتظارات و مسولیت‌هایش کاملا روشن و مشخص است. او معمولاً دیگران را در عملکرد ضعیف خود سرزنش می‌کند.

---

۵. تأثیر عمیق یا ناقص

احساسات را بیان نمی‌کند یا احساسات خود را به دیگران نشان نمی‌دهد، مگر در مواردی که سطحی یا غیر صادقانه به نظر می‌رسند. به عنوان مثال، اقدامات با احساسات نشان داده شده مغایرت دارد؛ می‌تواند احساسات را زمانی که به نفعش است سریعاً روشن یا خاموش کند. او در مواقع احساسی از عبارات برای سودجویی استفاده می‌کند.

چه چیزی باعث اختلال سلوک می‌شود؟ علت شناسی اختلال سلوک

عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است در ایجاد اختلال سلوک نقش داشته باشند.

عوامل ژنتیکی

آسیب به لوب جلویی مغز با اختلال سلوک مرتبط است. لوب پیشانی بخشی از مغز شما است که مهارت‌های شناختی مهمی مانند حل مسئله، حافظه و بیان عاطفی را تنظیم می‌کند. همچنین محل شخصیت شماست. لوب پیشانی در افراد مبتلا به اختلال سلوک ممکن است به درستی کار نکند، که می‌تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:

• عدم کنترل ضربه
• کاهش توانایی برنامه ریزی اقدامات آینده
• کاهش توانایی یادگیری از تجربیات منفی گذشته

اختلال در لوب پیشانی ممکن است ژنتیکی، یا ارثی باشد، یا ممکن است ناشی از آسیب مغزی در اثر ضربه باشد. کودک همچنین ممکن است ویژگی‌های شخصیتی را که معمولاً در اختلال سلوک دیده می‌شود به ارث ببرد.

---

فاکتورهای محیطی

عوامل محیطی مرتبط با اختلال سلوک عبارت‌اند از:

• کودک آزاری: در معرض خشونت طولانی مدت بودن می‌تواند در ایجاد اختلال سلوک نقش داشته باشد.
• ضعف تربیتی: عدم تربیت صحیح فرزند و روش‌های تنبیهی و خشن والدین که می‌تواند یک الگوی تربیتی و تقلیدی نادرست باشد.
• خانواده ناکارامد: والدینی که از مواد مخدر یا الکل سوء استفاده می‌کنند تاثیر مخربی بر شکل گیری شخصیت کودک دارند.
• فقر: محرومیت‌های اقتصادی و اجتماعی، بیکاری، انزوای اجتماعی می‌تواند یکی از بزرگترین عوامل شکل گیری اختلال سلوک باشند. عدم وجود گروه‌های اجتماعی حمایت کننده این مورد را تشدید می‌کند.
• روانشناختی: شرایط آشفته روانی که خشم، ناکامی و غمگینی را برجسته کند نیز در شکل گیری اختلال سلوک نقش دارد و باعث می‌شود حس همدلی در فرد شکل نگیرد.

---

اختلال سلوک چقدر شایع است؟

• شیوع اختلال سلوک در کشورهایی که از نژاد و تبار متفاوتی هستند بیشتر است.
• شیوع این اختلال از کودکی شروع می‌شود و در بین پسران بیشتر از دختران است.
• سن متوسط شروع اختلال سلوک در پسران پایین‌تر از دختران است پسرها اکثرا در فاصله سنی ۱۰ تا ۱۲ سال و دختران ۱۴ تا ۱۶ سال مشمول ملا‌ک‌ها می‌شوند.
• تعداد کمی از پسران مبتلا به این اختلال، درمان دریافت می‌کنند.

---

چه کسانی در معرض اختلال سلوک هستند؟

عوامل زیر ممکن است خطر ابتلا به اختلال سلوک در فرزند شما را افزایش دهد:

• پسران بیشتر از دختران در معرض اختلال سلوک هستند. (این نسبت در پسران ۴ تا ۱۲ برابر است)
• زندگی در محیط شهری
• زندگی در فقر
• سابقه خانوادگی اختلال سلوک(داشتن خواهر یا برادری که سابقه اختلال سلوک دارند)
• سابقه بیماری روانی در خانواده
• اختلالات روانی دیگر
• والدینی که از مواد مخدر یا الکل سوء استفاده می‌کنند.
• محیط ناکارآمد خانه
• سابقه تجربه حوادث آسیب زا
• مورد سوء استفاده قرار گرفتن یا نادیده گرفته شدن
• قلدری یا داشتن دوستانی که رفتارهای منفی را تشویق می‌کنند.

اختلال سلوک چگونه درمان می‌شود؟

درمان اختلال سلوک بسته به سن فرد و علائم آن متفاوت است. اختلال سلوک گاهی اوقات می‌تواند منجر به سایر اختلالات روانی مانند افسردگی و اختلال دوقطبی شود، بنابراین ارزیابی و درمان زودهنگام برای کودکان یک مساله کلیدی است.

درمان ممکن است دشوار باشد زیرا کودکان غالباً با بزرگسالان همکاری نمی‌کنند و به آنها اعتماد ندارند. برای درمان این اختلال، والدین و سایر بزرگسالانی که در زندگی کودک مهم و قابل اعتماد هستند بسیار مهم‌اند. با همکاری این افراد صبور و متعهد به همکاری می‌توان یک تیم پشتیبانی ایجاد کرد.

۱. درمان فردی و خانوادگی

درمان اختلال سلوک معمولاً شامل درمان فردی و خانوادگی است و هدف اصلی درمان این است که به فرد کمک کند تا تعاملات خود را با دیگران بهبود بخشد. گاهی اوقات از درمان رفتاری شناختی برای کمک به فرد در مدیریت رفتارهای تکانشی و مقابله با استرس استفاده می‌شود.

---

۲. گروه درمانی

گاهی اوقات از گروه درمانی که متشکل از همسالان کودک یا نوجوان است برای کمک به آن‌ها در ایجاد مهارت‌ و رفتارهای بین فردی درجهت ایجاد همدلی استفاده می‌شود.

خانواده درمانی می‌تواند به فرد در برقراری ارتباط موثرتر کمک کند و همچنین به والدین کمک می‌کند تا راهکارهای کاهش تنش با کودک خود را بیاموزند. همچنین می‌تواند به کاهش عوامل خطری که منجر به رفتارهای ضد اجتماعی در کودک می‌شود‌، کمک کند.

---

۳. حمایت مدرسه

حمایت مدرسه یکی دیگر از بخش‌های مهم درمان اختلال سلوک است. برای کودکان و نوجوانان در مدرسه، گروهی از افراد گرد هم می‌آیند تا به فرزند شما در اختلال رفتاری کمک کنند. این تیم معمولاً شامل مشاوران مدرسه، روانشناسان مدرسه، مددکاران اجتماعی، مدیران و دیگران است. اگر کودک شما مبتلا به اختلال سلوک تشخیص داده شود، ممکن است واجد شرایط یک برنامه آموزشی فردی باشد، که می‌تواند امکانات لازم را برای اطمینان از موفقیت تحصیلی و اجتماعی در مدرسه فراهم کند.

---

۴. دارو درمانی

معمولاً برای درمان اختلال سلوک از دارو استفاده نمی‌شود، اما افرادی که دارای اختلالات روانی همزمان هستند ممکن است نیاز به دارویی برای درمان علائم سایر بیماری‌ها داشته باشند. معمولاً اگر کودک دارای مشکلات توجه یا افسردگی باشد، دارو تجویز می‌شود.

---

۵. تغییر محل زندگی کودکان بدسرپرست

کودکان مبتلا به اختلال سلوک که در خانه‌های بدسرپرست زندگی می‌کنند ممکن است سرپرستی‌شان از والدین سلب شده و افراد دیگری واگذار شود. مشاور یا روانشناس فرزند شما، از رفتار درمانی یا گفتگو درمانی استفاده می‌کند تا به فرزند شما کمک کند نحوه ابراز یا کنترل احساسات خود را بیاموزد. روانشناس به شما می‌آموزد که چگونه رفتار فرزند خود را مدیریت کنید. اگر فرزند شما دارای اختلال روانی دیگری مانند افسردگی یا ADHD است، روان‌پزشک ممکن است داروهایی برای درمان این بیماری نیز تجویز کند.

از آنجا که ایجاد نگرش‌ها و الگوهای رفتاری جدید زمان می‌برد، کودکان مبتلا به اختلال سلوک معمولاً به درمان طولانی مدت نیاز دارند. با این حال، درمان اولیه ممکن است پیشرفت اختلال را کند کرده یا از شدت رفتارهای منفی بکاهد.

---

پیشگیری از اختلال سلوک

محققان معتقدند که فرزندپروری مثبت و همچنین ایجاد محیطی امن برای کودک می‌تواند خطر اختلال سلوک را کاهش دهد. جامعه می‌تواند با کاهش عوامل خطرساز مانند فقر و سوءاستفاده، احتمال ایجاد اختلال رفتاری را کاهش دهد. اگر کودکی می‌شناسید یا مظنون هستید مورد بی‌توجهی یا آزار قرار گرفته است، می‌توانید این سوءاستفاده را گزارش دهید.

اگر فکر می‌کنید فرزند شما ممکن است دچار اختلال سلوک باشد، با روانپزشک، مشاور مدرسه یا یک روانشناس مشورت کنید. تشخیص و درمان زودهنگام برای جلوگیری از سلامت روان و چالش‌های رفتاری دیگر ضروری است. با حمایت مناسب، کودکان و نوجوانان می‌توانند تعامل مثبت‌تری با همسالان خود و بزرگسالان داشته باشند و اصلاح رفتارهای مضر را بیاموزند.

---

نحوه تنبیه کودک مبتلا به اختلال سلوک

این راهکارها را برای نحوه تربیت کودک مبتلا به اختلال سلوک دنبال کنید:

• قبل از مجازات درمان کنید: هرگز کودک خود را بخاطر اشتباهاتش سرزنش و تنبیه نکنید به جای آن به دنبال درمان رفتارهای مخربش باشید.
• دشمنی را کنار بگذارید: یک تقویت کننده قوی برای مغز ورزش روزانه است. ورزش باعث عملکرد سالم مغز می‌شود و به کودکان در کنترل رفتار کمک می‌کند.
• الگوهای رفتاری فرزند خود را بشناسید: توجه داشته باشید که عصبانیت فرزند شما در کجا و چه زمانی شعله ور می‌شود. اسناد و مدارک ممکن است به شناسایی عوامل محرک کمک کند.
• قوانین و عواقب رفتارهای ناهنجار را روشن کنید: توضیح دهید که چه رفتاری انتظار می‌رود، و دقیقاً چه عواقبی برای نقض قوانین برای فرزند شما پیش خواهد آمد. سپس، به طور مداوم آن قوانین را اجرا کنید.
• خونسرد و تحت کنترل باشید: به جای اینکه بیش از حد واکنش نشان دهید و به فرزند خود بیاموزید که از مادر یا پدرش بترسد، نفس عمیق بکشید و الگویی از نحوه رفتار هنگام عصبانیت و ناراحتی باشید.
• او را تشویق کنید: با توجه کردن به رفتار خوب او و تحسین کردنش، عزت نفس او را افزایش دهید.

در چه صورتی باید به روانشناس مراجعه کنیم؟

در برخی موارد که احساس می‌کنید کنترل اوضاع از دستتان خارج شده، ممکن است برای بازسازی الگوی رفتار مخرب در خانه خود به کمک خارجی نیاز داشته باشید. برای ریشه‌‌یابی علت پرخاشگری و رفتارهای ناهنجار، با یک روانشناس همکاری کنید.

---

اختلال سلوک در بزرگسالان

بزرگسالانی که اختلال رفتاری دارند ممکن است در حفظ شغل یا حفظ روابط با مشکل مواجه شوند و ممکن است مستعد رفتارهای غیرقانونی یا خطرناک شوند. علائم اختلال سلوک در بزرگسالان ممکن است به عنوان اختلال شخصیت ضد اجتماعی بزرگسال تشخیص داده شود. درواقع تقریباً همه بزرگسالان با رفتارهای ضد اجتماعی مزمن در کودکی علائم اختلال سلوک را نشان داده‌اند.

---

اختلالات احتمالی هم‌زمان با اختلال سلوک

• اختلال بیش فعالی همراه با نقص در توجه
• اختلال شخصیت ضد اجتماعی
• اختلالات روانی
• اخلال یادگیری خاص
• اختلالات اضطراب
• اختلال افسردگی و دوقطبی
• اختلال سوء مصرف مواد
• اختلال در پیشرفت تحصیلی بویژه در خواندن، یا یادگیری‌های کلامی
• اختلال ارتباطی
• ناتوانی‌ و مشکلات هوشی.

---

چه اختلالاتی شبیه به اختلال سلوک هستند؟

چندین بیماری روانپزشکی رایج دوران کودکی دارای ویژگی‌هایی شبیه به اختلال سلوک هستند مانند:

• اختلال نافرمانی مقابله‌ای
• اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه
• اختلال افسردگی و اختلال دوقطبی
• اختلال آشفتگی و بی‌نظمی
• اختلال انفجاری دوره‌ای
• اختلال سازگاری.

چشم انداز بلند مدت کودکان مبتلا به اختلال سلوک

چشم انداز بلند مدت اختلال سلوک به شدت و فراوانی مشکلات رفتاری و عاطفی فرزند شما بستگی دارد. کودکانی که به طور مداوم رفتارهای بسیار پرخاشگرانه، فریبکارانه یا مخرب از خود نشان می‌دهند، دیدگاه ضعیف‌تری دارند. در صورت وجود بیماری‌های روانی دیگر، چشم انداز بدتر است. با این حال، تشخیص سریع و دریافت درمان جامع، می‌تواند وضعیت فرزند شما را به میزان قابل توجهی بهبود بخشد. هنگامی که درمان اختلال سلوک و سایر شرایط زمینه‌ای فراهم می‌شود، فرزند شما شانس بسیار بیشتری برای بهبود قابل توجه دارد و به آینده‌ای موفق‌تر امیدوار است.

بدون درمان، کودک یا نوجوان به احتمال زیاد مشکلات مداوم خواهد داشت. آن‌ها ممکن است نتوانند با خواسته‌های بزرگسالی سازگار شوند، که می‌تواند باعث ایجاد مشکل در روابط و حفظ شغل شود. آن‌ها همچنین در معرض خطر سوء مصرف مواد و مشکلات مربوط به اجرای قانون هستند. فرزند شما حتی ممکن است در بزرگسالی دچار اختلال شخصیت مانند اختلال شخصیت ضد اجتماعی شود. به همین دلیل تشخیص و درمان زودهنگام بسیار مهم است. هرچه زودتر فرزند شما تحت درمان قرار گیرد، چشم انداز آینده او بهتر خواهد بود.

---

تفاوت شیطنت با اختلال سلوک چیست؟

اختلال سلوک در کودکان چیزی بیشتر از بدرفتاری و شیطنت است. این اختلال نوعی بیماری سلامت روان است که با الگویی از تجاوز به هنجارهای اجتماعی و حقوق دیگران مشخص می‌شود.

با درنظر گرفتن نسل کنونی کنترل والدین روی فرزندانشان دشوار شده است. تلقین ارزش نظم و انضباط به تازگی به یک کار سخت تبدیل شده. آنچه باعث نگرانی می‌شود این است که رفتار های افراطی کودک را تشخیص دهیم و بتوانیم تشخیص دهیم که کودک به توجه خاصی نیاز دارد. بسیار مهم است که بتوانیم بفهمیم کودک بازیگوش و شیطنت آمیز است یا به صورت غیرطبیعی رفتاری را بی‌نهایت تکرار می‌کند.

برای تشخیص تفاوت بین شیطنت و اختلال سلوک راه‌های زیر مفید خواهد بود:

این کاملا طبیعی است که کودکان فعال و بازیگوش باشند و بسیار کنجکاوی کنند. همه این جنبه‌های رفتاری، بخشی از رشد کودک است و هیچ دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.

موارد زیر نشانه‌های کودکی است که شیطنت‌هایی به روش معمول دارد:

1. عاشق انجام فعالیت‌هایی است که نیاز به حرکت دارد.
2. ترجیح می‌دهد فعالیت‌های خارج از منزل مانند دوچرخه سواری را انجام دهد. از کارهای خلاقانه لذت می‌برد و عمدتا دوست ندارد یک الگوی سفت و سخت را دنبال کند.
3. گاهی سعی می‌کند از بزرگترش مثل والدین و معلمان نافرمانی کند.
4. ممکن است کودک با صدای بلند گریه کند و سعی کند حساسیتش را نسبت به چیزی نشان دهد.
5. حتی اگر شما یک فهرست طولانی از مدرسه دریافت کنید که مقامات مدرسه اظهار داشته‌اند کودک شما رفتار ایده آلی ندارد می‌تواند طبیعی باشد. در این مورد گیج نشوید.

همانطور که قبلا ذکر شد مهم است که والدین رفتارهای کودک را بررسی کنند و تصدیق کنند که کودک کمی بازیگوش یا شیطان است اما وقتی رفتاری به شدت تکرار می‌شود و به حالت هیستریک تبدیل می‌شود باید اقدامات احتیاطی انجام شود.

تفاوت بیش فعالی با اختلال سلوک

برخی اوقات افراد اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) را با اختلال سلوک (CD) اشتباه می‌گیرند. این به احتمال زیاد به این دلیل است که این دو حالت با یکدیگر مرتبط هستند. هر دو تحت محور یک دسته در DSM-IV (راهنمای اختلالات روانی) قرار می‌گیرند. این دو، بخشی از گروه بزرگتری از اختلالات هستند که به طور کلی به عنوان اختلالات رفتاری مخرب گروه‌بندی می‌شوند.

ADHD دارای قسمت‌هایی از تکانشگری، بی توجهی و بیش فعالی است.

از این نظر، کودک به آسانی دچار آشفتگی می‌شود زیرا تمرکز خود را به سرعت از موضوعی به موضوعی دیگر منتقل می‌کند. با انجام چنین کاری، آنها رفته رفته بی‌نظم‌تر می‌شوند. بیش فعالی غالب‌ترین ویژگی این کودکان است. کودک بیش فعال همیشه از بی‌قراری رنج می‌برد و به سختی می‌تواند در محلی ثابت بماند. آنها به دنبال لذت از اقدامات تکراری هستند. مثل: انداختن یک شیء و برداشتن دوباره آن، تکان خوردن به جلو و عقب، ضربه زدن مداوم سر، کوبیدن مداوم دست‌ها و دویدن بی‌هدف.

---

اختلال سلوک شامل چهار رفتار شایع است.

• رفتار پرخاشگرانه (ایجاد آسیب یا تهدیدی برای موجودات زنده از جمله انسان)
• رفتار غیرتهاجمی (در عین حال هنوز منجر به آسیب به چیزی می‌شود)
• سرقت و فریبکاری
• نقض قوانین

---

راهنمای مراجعه به پزشک

کودک یا نوجوان مبتلا به اختلال سلوک در صورت عدم درمان به موقع در معرض خطر ابتلا به سایر اختلالات روانی در بزرگسالی قرار می‌گیرد. این‌ها شامل اختلالات ضداجتماعی و دیگر شخصیت‌ها، اختلالات خلقی یا اضطرابی و اختلالات مصرف مواد است.

اگر احساس می‌کنید فرزندتان علائم اختلال سلوک را دارد نباید در اقدام به تشخیص و درمان تعلل کنید. زیرا با گذشت زمان اصلاح رفتارهای ناهنجار در فرزندتان دشوارتر و می‌شود. اگر از قانون شکنی‌ها و دردسرهایی که اخیرا به وجود اورده خسته شده‌اید و احساس سردرگمی و ناتوانی می‌کنید بهترین راه، مراجعه به روانشناس یا روان پزشک است.