کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)، برای ارزیابی و تعیین میزان شدت معلولیت افراد تحت نظر وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی تشکیل می‌شود. این کمیسیون با استفاده از معیارهای بین‌المللی و بر اساس استانداردهای جهانی، معلولیت افراد را بررسی و شدت آن را ارزیابی می‌کند. این ارزیابی میتواند تأثیر زیادی بر دریافت خدمات و حمایت‌های مختلف اجتماعی و مالی افراد معلول داشته باشد.
کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی
اعضای کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت
اعضای کمیسیون پزشکی که مسئول ارزیابی شدت معلولیت هستند، معمولاً شامل متخصصان و پزشکان از رشته‌های مختلف می‌باشند. این افراد باید تخصص‌های خاصی داشته باشند تا بتوانند به‌درستی وضعیت فرد معلول را ارزیابی کنند. به‌طور معمول، اعضای کمیسیون شامل موارد زیر هستند:
1. پزشک متخصص: پزشکانی که معمولاً در زمینه‌های مختلف پزشکی، مثل نورولوژی، ارتوپدی، روانپزشکی و غیره تخصص دارند.
2. روانشناس: روان‌شناسان برای ارزیابی جنبه‌های روانی و شناختی معلولیت مورد نیاز هستند.
3. کار درمانگر: برای بررسی قابلیت‌های حرکتی و توانمندی‌های فیزیکی فرد.
4. مشاور اجتماعی: برای تحلیل شرایط اجتماعی و اقتصادی فرد معلول.
5. فیزیوتراپ: برای بررسی توانایی‌های حرکتی و فیزیکی فرد در صورت نیاز.
چه کسانی به کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF) مراجعه می‌کنند ؟
افرادی که به این کمیسیون مراجعه می‌کنند، عمدتاً کسانی هستند که به دلیل آسیب یا بیماریهای مختلف، قادر به انجام فعالیت‌های روزمره و کارهای معمول خود نبوده و به خدمات و پشتیبانی ویژه نیاز دارند. این افراد ممکن است شامل کسانی باشند که دارای معلولیت‌های جسمی، ذهنی، یا ترکیبی از این‌ها هستند. گروه‌های مختلفی که به این کمیسیون مراجعه می‌کنند شامل:
1. افراد با معلولیت‌های جسمی و حرکتی: مانند کسانی که از ناتوانی در حرکت، آسیب‌های استخوانی، نقص‌های مادرزادی و غیره رنج می‌برند.
2. افراد با معلولیت‌های ذهنی و روانی: مثل افرادی که از اختلالات روانی، اضطراب، افسردگی یا اختلالات شناختی رنج می‌برند.
3. افراد دارای نقص حسی: مانند کسانی که مشکل در بینایی یا شنوایی دارند.
4. کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه: این گروه به‌طور خاص نیاز به بررسی‌های دقیق‌تری دارند.
مدارک مورد نیاز برای کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)
برای بررسی و ارزیابی شدت معلولیت، افراد باید مدارک و مستندات خاصی را به کمیسیون ارائه دهند. این مدارک معمولاً شامل:
1. گزارش‌های پزشکی: شامل مدارک پزشکی و تاریخچه درمانی که نشان‌دهنده نوع معلولیت و شدت آن است.
2. آزمایش‌ها و تصاویر پزشکی: از جمله آزمایش‌های آزمایشگاهی، تصاویر رادیولوژی یا MRI که وضعیت سلامت فرد را ثابت می‌کند.
3. برگه‌های ارزیابی توانمندی‌های جسمی و روانی: ارزیابی‌های انجام‌شده توسط پزشکان متخصص در زمینه‌های مختلف.
4. گزارش‌های مشاور اجتماعی و روان‌شناسان: گزارش‌های مربوط به وضعیت اجتماعی و روانی فرد برای بررسی تأثیرات معلولیت بر زندگی اجتماعی وی.
5. مدارک هویتی: شناسنامه، کارت ملی یا سایر مدارک شناسایی.
فرآیند و مدت زمان ارزیابی در کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)
پس از ارائه مدارک، فرآیند ارزیابی به‌صورت مرحله‌ای انجام می‌شود. ابتدا فرد باید درخواست خود را به سازمان بهزیستی یا مراکز مربوطه ارائه دهد. سپس مدارک و مستندات توسط کمیسیون پزشکی مورد بررسی قرار می‌گیرد. ارزیابی‌ها معمولاً در چند جلسه انجام می‌شود که هر جلسه ممکن است بین 30 دقیقه تا یک ساعت طول بکشد.
مدت زمان نهایی برای دریافت نتیجه کمیسیون ممکن است بین چند روز تا چند هفته بسته به وضعیت هر فرد و سرعت انجام ارزیابی‌ها متغیر باشد. به‌طور معمول، این فرآیند در حدود 1 تا 3 ماه طول می‌کشد.
اثرات دریافت برگه کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)
دریافت برگه تأسیس کمیسیون و ارزیابی معلولیت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا این برگه میتواند اثرات قابل توجهی در زندگی فرد معلول داشته باشد. برخی از اثرات مهم آن شامل:
1. دریافت خدمات بهزیستی: برگه کمیسیون به فرد این امکان را می‌دهد که از خدمات بهزیستی مانند آموزشهای ویژه، درمان‌های فیزیوتراپی، و دیگر خدمات حمایت اجتماعی بهره‌مند شود.
2. دریافت حقوق و مزایای مالی: با داشتن این برگه، فرد میتواند برای دریافت مزایای مختلف اجتماعی از جمله مستمری‌های دولتی، معافیت‌های مالیاتی و یارانه‌های مخصوص به معلولان درخواست دهد.
3. معافیت‌ها و تسهیلات ویژه: افراد دارای برگه تعیین شدت معلولیت می‌توانند از معافیت‌های خاصی در زمینه‌های مختلف مانند تحصیل، اشتغال و حمل‌ونقل استفاده کنند. 4. دریافت تسهیلات درمانی و دارویی: در برخی موارد، افراد معلول می‌توانند از تخفیف‌های ویژه در هزینه‌های دارویی و درمانی بهره‌مند شوند.
5. حمایت‌های اجتماعی: دریافت برگه کمیسیون به افراد کمک می‌کند تا در جامعه پذیرش بهتری داشته باشند و از حمایت‌های اجتماعی بیشتری برخوردار شوند.
نتیجه‌گیری
کمیسیون پزشکی تشخیص معلولیت صرفا در اختیار سازمان بهزیستی نبوده و وزارت بهداشت نیز میتواند نسبت به برگزاری چنین کمیسیونی اقدام نماید
معمولا افراد حاضر در کمیسیون بهزیستی ، افراد متخصص و داری سواد بسیار بالا و قدرت تشخیص دقیق نیستند و نگاه ایشان به انجام معاینات و بررسی مستندات بیمار بشدت تشریفاتی ست. بطوری که گاها مشاهده شده است که در یک جلسه کمیسیون بیش از ده ها نفر معلول یا بیمار مورد ارزیابی قرار میگیرند که قطعا این نوع رسیدگی نواقص و ایرادات بسیاری را نیز به همراه دارد .لذا چنانچه صدور این برگه محدودیت هایی را برای زندگی اجتماعی شما ایجاد نمود میتوانید به نظر کمیسیون بهزیستی اعتراض نموده تا موارد مجددا .رد بحث و بررسی قرار گیرد.
سازمان بهزیستی تقریبا تمامی خدمات خود را در موضوع توانبخشی به بخش غیر دولتی واگذار نموده است . لذا تعجبی هم ندارد که در خصوص شناسایی و تشخیص دقیق معلولیت ها با چالش هایی روبرو باشد
سخن پایانی
کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی نقش بسیار مهمی در زندگی افراد معلول دارد. این فرآیند به آنها این امکان را می‌دهد که از خدمات اجتماعی و حمایتی لازم بهره‌مند شوند. اعضای کمیسیون پزشکی با استفاده از معیارهای دقیق و علمی، شدت معلولیت را ارزیابی کرده و بر اساس آن، اقدامات حمایتی مختلفی را ارائه می‌دهند. در نتیجه، این برگه تأسیس نه‌تنها بر وضعیت اجتماعی فرد تأثیرگذار است، بلکه به او امکان می‌دهد تا از حمایت‌های مختلف دولتی و اجتماعی بهره‌مند گردد.
کمیسیون پزشکی تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)
کمیسیون پزشکی بهزیستی
کمیسیون پزشکی آی سی اف
کمیسیون پزشکی (ICF)
کمیسیون تعیین شدت معلولیت در بهزیستی
کمیسیون معلولیت بهزیستی
برگه تعیین شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)
برگه تشخیص شدت معلولیت در بهزیستی (ICF)
تعیین شدت معلولیت بهزیستی
تشخیص شدت معلولیت بهزیستی
روش اجرایی تشکیل کمیسیون پزشکی و تعیین سطح معلولیت و معرفی مشمولین معافیت و بررسی مجدد تقاضای معترضین
1) هدف: بهره مندی متقاضیان واجد شرایط حمایت از خدمات بهزیستی و ماده 6 قانون جامع حمایت از معلولین موضوع معافیت مشمولین، پیشگیری از تضییع حقوقی معترضین به کمیسیون های اولیه و معافیت 2) دامنه عملکرد: بهزیستی شهرستان- معاونت توانبخشی- اعضاء کمیسیون ها، مدیریت سازمان (پلیس 10 و حوزه نظام وظیفه) 3) تعاریف معلول و انواع معلولیت: معلول: به کسی اطلاق می گردد که به تشخیص کمیسیون پزشکی سازمان بهزیستی و بر اثر ضایعه جسمی، ذهنی، روانی، یاتوام اختلال مستمر و قابل توجهی در سلامت و کارآیی عمومی وی ایجاد گردد. بطوریکه موجب کاهش استقلال فرد در زمینه اجتماعی و اقتصادی شود. انواع معلولیت شامل جسمی- حرکتی، ذهنی، بینایی، شنوایی، گفتاری، اعصاب و روان می شود. ماده 6- الف) یکی از فرزندان اولیایی که خود ناتوان و معلول بوده و یا حداقل دو نفر از فرزندان آنها ناتوان و معلول باشد از انجام خدمت وظیفه عمومی معاف می گردد. ب) همسرانی که زن ناتوان و معلول خود را سرپرستی می نمایند. مادامی که سرپرستی همسر ناتوان و معلول را بر عهده داشته باشند از انجام خدمت و وظیفه عمومی معاف می گردند. کمیسیون پزشکی: اعضاء این کمیسیون کارشناسان مجرب سازمان و پزشک معتمد و پزشک متخصص ضمن ویزیت متقاضی و بررسی مدارک پزشکی سطح معلولیت را تعیین و اعلام می نمایند. 4) شرح فعالیت: مدارک کلیه افراد متقاضي حمایت مالی، مشمولین متقاضی معافیت و افراد معترض به کمیسیون های اولیه و معافیت در این کمیسیون ها و بررسی و سپس توانخواه توسط پزشکان و کارشناسان عضو کمیسیون ویزیت شده و به استناد دستورالعمل های توانبخشی سطح معلولیت تعیین می گردد و بعد از آن طبق درخواست فرد به منظور پیگیری مراحل ارائه خدمات کارشناس مربوطه مدارک مورد نظر را به واحد مربوطه ارسال می نمایند.
مراجع، ضمائم و پیوست ها: – کلیه مدارک و دستورالعمل و فرم های مرتبط برای تکمیل در اینجا ذکر شود. – دستورالعمل شماره ((کتاب جامع دستورالعمل های توانبخشی )) جهت تعیین سطح معلولیت – فرم کمیسیون تجدید نظر – فرم ارجاع به پزشک متخصص در خارج از سازمان – دستورالعمل ماده 6 قانون جامع حمایت از معلولین – فرم کمیسیون معافیت سربازی
کمیسیون پزشکی یا ICF ، راه ورود به چرخه خدمات بهزیستی
در این کمیسیون، معلولیت ها در ۶ گروه عمده و شایع از جمله اختلالات جسمی، حرکتی، ذهنی، بینایی، شنوایی گفتاری، اعصاب و روان و چند معلولیتی طبقه بندی می شوند و شدت معلولیت هر گروه در چهار سطح، خفیف، متوسط، شدید و خیلی شدید تعیین می‌شود.
پس از ثبت درخواست اولیه، مدارک متقاضیان تشکیل پرونده توانبخشی به کمیسیون پزشکی بهزیستی ارسال شده و پس از بررسی معلولیت فرد درخواست کننده به همراه مدارک و مستندات پزشکی در کمیسیون پزشکی توانبخشی تعیین نوع و شدت معلولیت، نظریه کمیسیون در سامانه کمیسیون پزشکی (سامانه ارمغان)، ثبت شده و در صورت تایید معلولیت، تشکیل پرونده توانبخشی در سامانه ارمغان صورت خواهد گرفت.
خطر بروز بیماری های اعصاب و روان در هر برهه از زندگی وجود دارد اما میزان آسیب پذیری افراد سالمند بیش از جوان ترها است. علت این امر افزایش تنش های روحی و جسمی در این سنین است. برای مثال، سالمندان معمولا درگیر بیماری های مختلف جسمانی شده و ناچار به تحمل دردها و یا ناتوانی های ناشی از آن بیماری ها می باشند. ممکن است همسر و عزیزان خود را از دست داده باشند و یا به دلیل زندگی پر دغدغه امروزی ناچار به تحمل دوری فرزندان خود باشند. از این رو، روحیه ایشان حساس تر بوده و در معرض ابتلا به اختلالات روانی قرار دارند.
سلامت روانی سالمندان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و نباید توجه به سلامت جسمانی، ما را از بیماری های اعصاب و روان دوران سالمندی غافل کند. به خاطر داشته باشید که الزاما پیری موجب بروز این بیماری ها نیست. به عبارت دیگر، نباید بیماری های شدید مربوط به اعصاب و روان در کهنسالی را امری طبیعی قلمداد کرد. بلکه باید عوامل ابتلا به این بیماری ها را شناخته و حداکثر تلاش خود را جهت پیشگیری از آنها انجام دهید. در ادامه برخی از این اختلالات و بیماری ها را به شما معرفی می کنیم.
چقدر با اختلالات روانی در پیری آشنایی دارید؟ آیا می‌دانید کدام بیماریهای روانی در کمین سالمندان هستند؟ آیا می‌دانید با سالمندان افسرده چگونه باید رفتار کنید و برای درمان اختلالات روانی در پیری چه اقداماتی باید انجام دهید؟ در این مطلب از مجله مرکز روان قصد داریم بیماری روانی (Mental illness) در سالمندان و علائم و نشانه‌های آن را بررسی کنیم. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم اگر در اطراف خود فرد سالمندی دارید تا انتها با این مطلب همراه باشید. زیرا در انتهای این مقاله علاوه‌بر این که با رایج‌ترین اختلالات روانی در پیری آشنا شده‌اید، روشهای پیشگیری و درمان آنها را نیز می‌دانید.
شایع‌ترین اختلالات روانی در پیری و علت بروز آنها
افزایش سن، از دست دادن استقلال، فوت همسر و عزیزان، دور بودن از فرزندان، استفاده از داروهای خاص، سبک زندگی غیرفعال، تحمل کردن دردها و اختلالات جسمانی مانند بیماریهای کلیوی و… مواردی هستند که می‌توانند باعث بروز بیماریهای روانی در سالمندان شوند. بروز این بیماری‌ها ربطی به سن و سال ندارد و نباید علائم و نشانه‌ها را نادیده بگیرید و تصور کنید افزایش سن موجب بهانه گیری یا بی حوصلگی فرد شده است. در بیشتر مواقع این علائم گویای حضور مهمان ناخوانده‌ای هستند که قرار است برای فرد سالمند، مراقبان و همراهان او دردسر آفرین باشد. از شایع‌ترین اختلالات روانی در پیری می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
افسردگی
زوال عقل
اختلالات اضطرابی
دلیریوم یا حالت گیجی و هذیان
اختلالات اشتها (پر خوری یا بی اشتهایی)
اختلال اضطراب اجتماعی، هراس و وسواس
اختلال دو قطبی
افسردگی در سالمندان
از جمله علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
حالت غم و اندوه زیاد و طولانی مدت
از دست دادن روحیه و بی تفاوت بودن نسبت به کارهای مورد علاقه
کاهش فعالیت بدنی و نادیده گرفتن امور روزمره
کم حرف شدن
کاهش یا افزایش بی دلیل اشتها
به هم ریختن نظم خواب
گوشه گیر شدن و گریز از قرار گرفتن در اجتماع
احساس یأس و نا امیدی
فکر کردن به خودکشی
انسان ها با ورود به دوران پیری چیزهای زیادی را از دست می دهند. آنها ممکن است سلامتی جسمی، شغل، درآمد و حتی عزیزی را از دست بدهند. اما با این وجود نباید تصور کنیم که افسردگی در پیری یک امر طبیعی است و نیازی به درمان ندارد. بلکه هر چه زودتر باید آن را درمان کنید. بدیهی است که همکاری خود بیمار نیز ضروری است. خوددرمانی یکی از بهترین راه های درمان افسردگی است. سالمند باید تلاش کند روحیه از دست رفته خود را باز گرداند.
برای این منظور می توانید او را تشویق به حضور در جمع کنید. او را در باشگاه نام نویسی کنید. بیرون بیرید. با افراد هم و سن و سال خود که در گروه های خاصی فعالیت دارند آشنا کنید. به مسافرت بروید. با او به خرید بروید. در صورت نیاز با یک متخصص روانشناسی هم مشورت کنید و از او کمک بگیرید.
بیمار اعصاب و روان
سالمندان و آلزایمر
دومین اختلال روانی شایع در پیری، زوال عقل است. در پی این عارضه توانایی‌های ذهنی فرد به قدری کم می‌شود که امور روزمره زندگی را هم نمی‌تواند به درستی انجام دهد. سلول‌های مغزی این بیماران با سرعت بیشتری نسبت به افراد عادی از بین می‌روند و باعث بروز تغییر در عملکرد فکری و کاری بیمار می‌شوند. علائم شایع زوال عقل عبارتند از:
حافظه کوتاه مدت ضعیف
فراموش کردن جای وسایل
ناتوان در درک زمان و موقعیت
ناتوان در به خاطر سپردن نام‌ها و یادآوری آنها
پرسیدن سوالات مشابه به صورت مکرر و پی در پی
بروز سرگردانی و تحریک پذیری (واکنش‌های احساسی ناگهانی)
بروز تغییر در شخصیت و عملکرد فرد نسبت به افراد خانواده و نزدیکان
بیماری فراموشی یا همان آلزایمر نیز از جمله مشکلاتی است که با افزایش سن و ورود به دوران کهنسالی بروز پیدا می کند. به همین دلیل از جمله بیماری های اعصاب و روان سالمندان به شمار می رود. این بیماری با کمرنگ شدن حافظه کوتاه مدت آغاز می شود. اما به مرور زمان پیشرفت کرده و موجب از بین رفتن حافظه طولانی مدت فرد نیز می گردد تا جایی که فرد توانایی تشخیص زمان و مکان را از دست می دهد. چهره ها و تصاویر را به یاد نمی آورد.
ممکن است دیگر قدرت کنترل اعمال ارادی همچون ادرار و مدفوع را از دست دهد. در مراحل خیلی حاد حتی مغز توانایی ارسال دستور برای انجام کارهای غیر ارادی همچون نفس کشیدن، تپش قلب و… را نیز از دست می دهد که چنانچه شخص به این مرحله از آلزایمر برسد این بیماری منجر به مرگ او خواهد شد
سالمندان مبتلا به آلزایمر برای آنکه بتوانند روند طبیعی زندگی را طی کنند نیاز به مراقبت دارند. هر چند که آلزایمر درمانی ندارد اما با کمک گرفتن از دکتر متخصص، پرستار سالمند و همچنین همکاری اعضای خانواده می توانید کمک شایانی به کاهش سرعت پیشرفت بیماری کنید. به سالمند احساس امنیت و آرامش دهید. در انجام کارهای روزمره او را یاری دهید. با کتاب خواندن، خاطره گویی، پرسش کردن از سالمند، نظرخواهی از او و… به او کمک کنید تا تمرکز حواس خود را تقویت کند. البته به خاطر داشته باشید که نباید با او بحث و مجادله کنید یا او را وادار به انجام کاری که علاقه ای به آن ندارد بکنید.
اضطراب و نارضایتی از زندگی
سومین اختلال روانی شایع در پیری، اضطراب است که با احساس نارضایتی و عدم کفایت آغاز می‌شود. کم شدن محدوده حرکتی، ترس از تنهایی، احساس نیاز به افراد و خانواده، از دست دادن عزیزان، بیماریهای سخت و… از عوامل بروز اضطراب در سالمندان هستند. سالمندان مضطرب درمورد موضوعات مختلفی ابراز نگرانی می‌کنند؛ مواردی مانند امور مالی، امور اجتماعی، سلامتی و… مهمترین نشانه‌های این اختلال هم عبارتند از:
بی قراری
بی خوابی
عدم تمرکز
تنش عضلانی
خستگی مفرط
اختلالات وسواسی
منفی نگر و خیال باف
بروز بیماریهای گوارشی مانند یبوست
تحریک پذیری (بروز خشم یا غم ناگهانی)
دلیریوم و هذیان گویی
دلیریوم نوع دیگری از اختلالات روانی در پیری است که در پی آن فرد برای مدت کوتاهی تسلط و کنترل عواطف، احساسات و حافظه خود را از دست می‌دهد. این بیماری فقط مختص سالمندان نیست و گاهی در جوانان نیز بروز پیدا می‌کند شایع‌ترین علل بروز دلیریوم عبارتند از: داشتن سکته مغزی و قلبی، بی خوابی، کم آب شدن بدن، بیماری‌هایی چون سرطان، بیماریهای کلیوی، افسردگی و… این بیماری معمولا با علائم زیر ظاهر می‌شود:
هذیان گویی و خیال بافی
خواب آلودگی و بروز اختلال در خواب
ناتوان در تصمیم گیری و پاسخ به سوال
گوشه گیری و سکوت یکباره و بی مقدمه
ناتوان در ابراز احساس و نشان دادن واکنش سریع به محرک‌ها
بروز سردرگمی، عدم توانایی در کنترل ادراک و عدم تمرکز در ساعاتی از روز
اختلال در اشتها یا بی اشتهایی عصبی
ناتوانی در بلع و هضم غذا، مصرف داروهای مختلف و بروز تغییر در حواس چشایی و بویایی، مسائل روانشناختی درمان نشده، افسردگی، تلاش برای جلب توجه، بیماریهای جسمانی و… می‌توانند باعث بروز اختلال در اشتهای سالمندان شوند. معمولا افراد دیرتر از سایر بیماری‌ها متوجه این اختلال می‌شوند. زیرا اغلب تصور می‌کنند که فرد سالمند به خاطر از دست دادن دندان نمی‌تواند خوب غذا بخورد یا برخی می‌گویند این پرخوری به‌خاطر مصرف دارو است. اما خوب است بدانید پرخوری و کم‌خوری در هر صورت توجیه منطقی ندارد و اگر با علائم زیر مواجه شدید باید احتمال وجود یک اختلال روانی را در نظر بگیرید.
سرگیجه مزمن
افسردگی و ناراحتی مداوم
بروز مشکلات گوارشی
کم خونی و ضعف عضلانی
زخم‌هایی که دیر خوب می‌شوند
تجمع غذا در یخچال و استفاده نکردن آنها
کاهش وزن یا افزایش وزن ناگهانی و غیر منطقی
اختلال اضطراب اجتماعی، هراس و وسواس
نوع دیگری از اختلالات روانی در پیری اضطراب اجتماعی، بروز ترس و وسواس است. این اختلال باعث می‌شود فرد به خاطر ترس از قضاوت شدن، خجالت یا طرد شدن از قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی مختلف هراس داشته باشد و از آنها دوری کند. در چنین مواقعی فرد سالمند علائمی چون تپش قلب، لرزش بدن، تعریق شدید، مشکل در تنفس و… را تجربه می‌کند. از دیگر علائم این نوع اختلال روانی باید به موارد زیر اشاره کنیم:
عصبانیت
تحریک پذیری
بروز حمله‌های عصبی
پرهیز از مکان‌های اجتماعی شلوغ
مشکل در برقراری ارتباط‌های جدید
بروز اضطراب در مواجه با افراد و غریبه‌ها
تکلم سخت در مواجه با گروه‌های مختلف اجتماعی
داشتن رفتارهای وسواس گونه مانند شستن مکرر دست‌ها
اختلال دو قطبی یا افسردگی شیدایی
یکی دیگر از اختلالات روانی در پیری بیماری دو قطبی نام دارد که تشخیص و درمان آن با موارد قبلی فرق دارد و کمی مشکل است. زیرا علائم این بیماری در پیری علائم با آلزایمر و زوال عقل مشابهت زیادی دارد و برخلاف دو قطبی در جوانان با اعتماد به نفس و رفتارهای مخاطره آمیز همراه نیست. بیماری دو قطبی در پیری معمولا با نشانه‌های زیر ظاهر می‌شود:
تحریک پذیری بالا
روان پریشی و هذیان گویی
بیش فعالی و غیر قابل کنترل
بروز گیجی و رفتارهای نامتعادل
بروز مشکلات حافظه و از دست دادن قوه قضاوت و ادراک
تا اینجا برخی از مهمترین بیماریهای روانی در پیری را معرفی و علائم آنها را بررسی کردیم. برخی دیگر از انواع بیماری روانی در سالمندی عبارتند از: پارکینسون، اختلالات خواب، اختلالات شناختی و اسکیزوفرنی و اختلالات نسیانی و تغییر در عملکردهای دیداری-فضایی.
اکثر این بیماری‌ها بین جوانان و سالمندان مشترک هستند و همان طور که پیش‌تر هم اشاره شد، افزایش سن عامل موثقی در بروز بیماری روانی نیست. بنابراین شاید بتوان با انجام برخی کارها و رعایت نکاتی خاص از بروز انواع بیماری روانی در پیری جلوگیری کرد.
پارکینسون تهدیدی برای سالمندان
پارکینسون یک اختلال عصبی است که بر سلول های قسمت مشخصی از مغز اثر می گذارد و موجب مختل شدن حرکات اعضای مختلف بدن می شود. این بیماری ممکن است موروثی باشد و یا در اثر عوامل محیطی همچون ضربه به جمجمه سر، مصرف برخی داروهای شیمیایی یا بیماری هایی همچون بیماری قلبی و عروقی به وجود آید. (بیماری پارکینسون با بیماری ام اس علائم مشترکی دارند). از جمله علائم این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
رعشه:
رعشه یا لرزش در قسمت های مختلف بدن مانند انگشتان دست ها، سر و گردن از جمله نشانه های پارکینسون است که در اثر عواملی چون استرس، خشم و یا اضطراب تشدید می شود.
سفتی عضلات
خشکی و سفتی عضلات در هر قسمتی از بدن ایجاد شده و ممکن است با درد همراه باشد.
خم شدن مفاصل:
پارکینسون همچنین خمیده شدن پشت و سایر مفاصل مانند آرنج ها را نیز در پی دارد.
کند شدن حرکات:
فرد مبتلا به پارکینسون اعمال عادی همچون راه رفتن، برخاستن و نشستن را به آهستگی و با سرعت بسیار کم انجام می دهد. گاه در هنگام راه رفتن عضلات پا را بر زمین می کشد.
از دست دادن اعمال خودکار و غیرارادی:
حرکت دست ها در هنگام راه رفتن، چشمک زدن ، لبخند زدن و اعمالی از این قبیل که معمولا به صورت ناخودآگاه انجام می شوند در بیمار مبتلا به پارکینسون از بین می روند.
تغییر در حالت سخن گفتن:
سالمند با مکث سخن می گوید. گویی در کلامش تردید دارد و همچنین هیچ گونه احساسی در چهره اش مشخص نیست.
تغییر صدا، تغییر حالت چهره، تغییر در نحوه نوشتار و… نیز از دیگر علائم پارکینسون هستند. این علائم به مرور زمان شدیدتر می شوند تا جایی که امکان دارد فرد توانایی راه رفتن، تکلم و حتی تمرکز حواس خود را از دست دهد. پارکینسون درمان ندارد اما تغییر در شیوه زندگی، تجویز داروهای مؤثر بازدارند و یا اعمال جراحی خاص می تواند از سرعت پیشروی آن بکاهد.
بیمار اعصاب و روان
چگونه از سالمند مبتلا به پارکینسون نگهداری کنیم ؟
اختلالات خواب در سالمندان
خواب کافی و البته با کیفیت نیاز هر انسانی است. مغز انسان برای آنکه استراحت کرده و از مواد زاید پاکسازی شود نیاز به خواب دارد و بالعکس، خوب نخوابیدن موجب تحلیل رفتن مغز می گردد. اختلالات خواب که ممکن است به شکل پرخوابی، کم خوابی، بدخوابی و… ظاهر شوند از جمله مشکلات اعصاب و روان هستند و معمولا در بین سالمندان بسیار شایع می باشند.
سالمندان به ۷ الی ۸ ساعت خواب شبانه نیاز دارند که اگر تأمین نشود به مرور زمان موجب تحلیل مغز و بروز مشکلات عصبی دیگر از جمله افسردگی، پرخاشگری و… می شود. علاوه بر آن، مشکلات جسمانی همچون خستگی و ضعف و سردرد را نیز در پی خواهد داشت. عواملی که موجب ایجاد این اختلال در سالمندان می شود عبارتند از:
عوامل روان شناختی:
بیماری های اعصاب و روان سالمندان رابطه مستقیم با اختلالات خواب دارند. سالمندی که به بیماری هایی همچون افسردگی، آلزایمر و… مبتلاست معمولا نمی تواند خواب باکیفیتی را تجربه کند.
مسائل جسمانی:
اکثر سالمندان به دلیل دست و پنجه نرم کردن با بیماری های جسمانی مانند بیماری های عضلانی، بیماری های کلیوی، بیماری های ریوی و… نمی توانند خواب راحتی داشته باشند.
مسائل مربوط به سبک زندگی:
سالمندانی که الگوی منظمی برای خواب ندارند دچار اختلالات خواب می شوند. همچنین اگر عادت به مصرف الکل، قهوه و… در شب دارند و یا قبل از خواب غذای سنگین می خورند دچار این عارضه خواهند شد.
عوامل محیطی:
محیط اطراف سالمند و مسائل مربوط به آن نیز می توانند موجب بروز اختلالات خواب در سالمند شوند. محیط گرم یا سرد، محیطی با هوای آلوده، سر و صدای زیاد و… از جمله این عوامل هستند.
پس از آنکه بیماری اختلال خواب در سالمندان و همچنین نوع و علت آن شناسایی شد، پزشک متخصص با استفاده از روش های دارویی یا غیر دارویی اقدام به درمان او خواهد کرد
مشکلات نخاعی
مشکلات نخاعی و تاثیر آن در بدن
سالمندان و مشکل استرس
از دست دادن استقلال در سالمندان، نگرانی از سربار بودن برای اعضای خانواده، ترس از دست دادن عزیزان، ناتوانی انجام امور روزمره و عواملی از این قبیل می توانند موجب بروز استرس در سالمندان شوند. استرس بیش از حد در سالمندان یک اختلال روانی است که آسیب های جسمی و روحی زیادی به بار می آورد. این حالت می تواند موجب تضعیف سیستم ایمنی شود و تأثیرات ناخوشایندی بر قلب و عروق، بینایی و شنوایی، دستگاه گوارش و حتی دندان ها داشته باشد. اگر سالمند شما مبتلا به این اختلال روانی شده است احتمالا چند نمونه از علائم زیر را در او مشاهده خواهید کرد:
اظهار نگرانی های بی مورد
تحریک پذیری
بی خوابی
عدم تمرکز
بیماری های گوارشی مانند یبوست و اسهال
گریه های زیاد و بدون دلیل
منفی نگر شدن
پیشگیری از بروز بیماریهای روانی در پیری
داشتن سبک زندگی سالم و فعال، استفاده از مواد غذایی ارگانیک و دور بودن از محرک‌های عصبی از جمله مواردی هستند که باعث می‌شوند افراد و به ویژه بزرگسالان سالم بمانند. برای پیشگیری از بروز بیماری روانی در پیری راههای زیادی وجود دارد که اغلب آنها را باید از دوران جوانی در زندگی بگنجانید. نمی‌شود شما کل زندگی را یک جا بنشینید، دائم در معرض خطر و مسائل استرس‌زا باشید سیگار بکشید، فست فود میل کنید، و انتظار داشته باشید جسم و روانتان در سالمندی سالم باشد. بنابراین برای پیشگیری از بروز بیماری روانی در پیری موارد زیر را مد نظر قرار دهید:
تغذیه سالم داشته باشید
خواب کافی را فراموش نکنید
از اخبار بد و منفی دوری کنید
احساسات خود را سرکوب نکنید
به صورت روزانه فعالیت بدنی داشته باشید
برای پذیرفتن شکست در زندگی آماده باشید و خود را سرزنش نکنید
از نوشیدنی‌های طبیعی به جای الکل و نوشیدنی‌های گاز دار استفاده کنید
از کار زیاد و بیوقفه بپرهیزید و تفریح و سرگرمی را در برنامه خود لحاظ کنید
درمان اختلالات روانی در پیری
برای درمان اختلالات روانی در پیری روش‌ها و متدهای زیادی وجود دارد که متناسب با نوع بیماری، شدت بیماری، سن سالمند و سبک زندگی او پزشکان روش مناسب را انتخاب می‌کنند. از رایج‌ترین روشهای موجود باید به روان درمانی، دارو درمانی و الکتروشوک درمانی اشاره کنیم. البته این روش‌ها بیشتر برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند.
در روان درمانی روانپزشک ابتدا بررسی می‌کند که عامل بروز بیماری چیست؟ سپس نوع نگاه بیمار به زندگی، جامعه خودش را بررسی می‌کند؟ پس از کشف نوع نگاه و نگرش بیمار، پزشک سعی می‌کند احساسات و دیدگاه فرد را تغییر دهد.
در دارو درمانی با استفاده از تغییر در انتقال دهنده‌های عصبی مغز و ایجاد تغییر در خلق و خو فرد درمان می‌شود.
الکتروشوک درمانی روشی است که در موارد حاد مانند اقدام به خودکشی از آن استفاده می‌کنند. این روش در افراد سالمند عوارضی مانند از دست حافظه به صورت کوتاه مدت را به همراه دارد.
به غیر از دارو درمانی روش‌هایی مانند مدیتیشن، ورزش‌های جمعی، کارهای حمایتی و تکنیک‌های تنفس عمیق مواردی هستند که می‌توانند در بهبود برخی بیماری‌ها مانند اضطراب، وسواس و ترس اجتماعی موثر باشند.
نکات مواجه با بیمار مبتلا به بیماری روانی
احساسات او را نادیده نگیرید.
سعی کنید عوامل استرس‌زا را از او دور کنید
حامی باشید و اعتماد به نفس بیمار را افزایش دهید.
سعی کنید محیطی آرام و دور از تنش را برایشان مهیا کنید.
عوامل خطرناک را از اطراف سالمند بیمار بردارید تا به خودش آسیبی نزند.
سعی کنید با تداعی کردن خاطرات خوب او را به گذشته و ایام خوش جوانی ببرید
کمک کنید سبک زندگی سالمی داشته باشند و برایشان غذاهای مفید آماده کنید.
در مواجه با سالمندان صبور و محترم باشید. آنها به انتخاب خودشان بیمار نشده‌اند و خیلی از رفتارهایشان بدون برنامه قبلی انجام می‌شود.
افزایش سن و ظهور بیماریهای روانی
در این مطلب از مرکز روان برخی از بیماریهای روانی در پیری را بررسی کردیم. مواردی خیلی با افزایش سن مرتبط نیستند و بیشتر تحت تاثیر سبک زندگی، عواطف و احساسات فرد، بیماریهای زمینه‌ای و گاهی مسائل و شرایط اجتماعی بروز پیدا می‌کنند. این بیماری‌ها برخی قابل درمان و برخی فقط کمی قابل کنترل هستند. مانند زوال عقل و آلزایمر که فقط با دارو کنترل می‌شوند و درمان قطعی برای آنها وجود ندارد.
13. برنامه‌های توسعه‌ای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت
14. نقش داوطلبان، روانپزشکان، مددکاران و مشاوران
15. راهکارهای جذب منابع مالی (خیریه، دولتی، مردمی)
16. برنامه‌های پیشگیرانه برای کاهش شدت بیماری‌ها
17. نحوه مستندسازی و گزارش‌دهی دستاوردها
18. مطالبات قانونی و حقوقی انجمن از دولت و جامعه
19. تجربیات موفق جهانی و الگوبرداری
20. جمع‌بندی و فراخوان مشارکت
مقدمه و ضرورت تأسیس انجمن بیماران شدید روانی در ایران
در دنیای امروز، سلامت روانی به اندازه سلامت جسمانی اهمیت یافته است، اما متأسفانه همچنان بخش بزرگی از بیماران روانی به‌خصوص کسانی که از اختلالات شدید روانی رنج می‌برند، در حاشیه نظام سلامت و حمایت‌های اجتماعی باقی مانده‌اند. بیماریهای شدید روانی مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، افسردگی‌های مقاوم، سایکوز و ... نه تنها زندگی شخصی بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه اثرات گسترده‌ای بر خانواده، جامعه و نظام سلامت دارد.
با وجود پیشرفت‌های قابل توجه در علوم روانپزشکی و روانشناسی، متأسفانه در ایران هنوز ساختار جامعی برای رسیدگی به نیازهای بیماران شدید روانی، حمایت از خانواده‌های آنها، آموزش جامعه و تدوین برنامه‌های ملی برای پیشگیری، درمان و توانبخشی این افراد وجود ندارد. در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، انجمن‌های مدنی، غیرانتفاعی و تخصصی در این حوزه تأسیس شده‌اند که نقش کلیدی در ایجاد تغییرات مثبت داشته‌اند.
ایده تأسیس «انجمن بیماران شدید روانی ایران» بر پایه همین نیاز ضروری شکل گرفته است. این انجمن قرار است فضایی باشد برای دیده شدن، شنیده شدن و حمایت مؤثر از افرادی که تا امروز کمتر مورد توجه بوده‌اند.
تعریف بیماریهای شدید روانی
بیماریهای شدید روانی (Serious Mental Illness - SMI) دسته‌ای از اختلالات روانی هستند که موجب اختلال چشمگیر در عملکرد زندگی فرد می‌شوند و معمولاً نیازمند درمان طولانی‌مدت، تخصصی و چندبعدی هستند. این بیماری‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
اسکیزوفرنی و سایر اختلالات سایکوتیک
اختلال دوقطبی نوع I و II
افسردگی اساسی مقاوم به درمان
اختلال اسکیزوافکتیو
اختلال شخصیت مرزی در فرم‌های شدید
سایر اختلالاتی که با روان‌پریشی، هذیان یا رفتارهای خطرناک همراه باشند
این بیماری‌ها معمولاً نیاز به مداخلات پزشکی، رواندرمانی، حمایت اجتماعی، و در برخی موارد توانبخشی اجتماعی-شغلی دارند.
بررسی وضعیت فعلی بیماران روانی در ایران
در ایران، علیرغم تلاش‌های انجام‌شده توسط وزارت بهداشت، مراکز روانپزشکی و برخی سازمان‌های خیریه، بیماران شدید روانی و خانواده‌هایشان با چالش‌های زیادی روبرو هستند:
کمبود مراکز تخصصی برای درمان و نگهداری بیماران شدید روانی
انگ اجتماعی شدید نسبت به این بیماری‌ها
هزینه‌های سنگین درمان و داروهای تخصصی
نبود حمایت‌های قانونی برای خانواده‌ها
فقدان آموزش عمومی و اطلاع‌رسانی در سطح جامعه
نبود سازوکار رسمی برای مشارکت خانواده‌ها در درمان و توانبخشی
اهداف انجمن بیماران شدید روانی ایران
اهداف کلان:
1. ترویج سلامت روان و کاهش انگ اجتماعی
2. حمایت مادی، معنوی و روانی از بیماران و خانواده‌های آنان
3. ایجاد شبکه‌ای از متخصصان، داوطلبان، و نهادها برای توانمندسازی بیماران
4. تدوین سیاست‌ها و مشارکت در برنامه‌های ملی سلامت روان
5. توسعه خدمات درمانی، توانبخشی، آموزشی و حمایتی در سراسر کشور
اهداف اجرایی و جزئی:
راه‌اندازی مراکز شبانه‌روزی، مراقبتی، مشاوره‌ای و حمایتی
تدوین برنامه‌های آموزشی برای خانواده‌ها
توسعه کمپین‌های اطلاع‌رسانی و زدودن باورهای غلط
ایجاد بانک اطلاعاتی از بیماران برای پیگیری درمان
ارائه خدمات رایگان یا کم‌هزینه با همکاری وزارت بهداشت
حمایت قانونی و حقوقی از بیماران درگیر با دادگاه، زندان یا بی‌سرپناهی
اساسنامه انجمن (چشم‌انداز، مأموریت، ارکان)
چشم‌انداز:
ساختن جامعه‌ای که در آن بیماران شدید روانی از حقوق برابر، درمان کامل، و زندگی باکرامت برخوردار باشند.
مأموریت:
ایجاد بستری پایدار برای درمان، حمایت، آگاه‌سازی و توانمندسازی بیماران روانی شدید، و ارتقاء جایگاه آنان در جامعه از طریق فعالیت‌های تخصصی، مدنی و حمایتی.
ارکان انجمن:
مجمع عمومی: شامل اعضای رسمی، خانواده‌ها، متخصصان و داوطلبان
هیئت‌مدیره: منتخب مجمع عمومی برای دوره‌ای مشخص (مثلاً ۲ ساله)
بازرس: برای نظارت بر عملکرد مالی و اجرایی
کمیته‌های تخصصی:
سلامت، آموزش، خانواده، مددکاری، پژوهش، روابط عمومی و...
ساختار سازمانی و تشکیلاتی انجمن
الف) بخش‌های اجرایی:
دبیرخانه مرکزی: مسئول هماهنگی کل کشور
دفتر امور خانواده‌ها: پاسخگویی، مشاوره و حمایت مستقیم
بخش درمان و خدمات بالینی: همکاری با روانپزشکان و مراکز درمانی
بخش آموزش و فرهنگ‌سازی: طراحی دوره‌های عمومی و تخصصی
واحد پژوهش و آمار: جمع‌آوری داده و انجام پروژه‌های تحقیقاتی
روابط بین‌الملل و جذب منابع خارجی
روابط عمومی و رسانه
ب) ساختار منابع انسانی:
مدیرعامل (با سابقه روانپزشکی یا سلامت روان)
مشاور ارشد علمی
کارمندان تخصصی: روانشناس، مددکار، مربی، پرستار روانی، کارشناس اجتماعی
داوطلبان متخصص و غیراختصاصی
خدمات قابل ارائه توسط انجمن
انجمن بیماران شدید روانی میتواند طیف وسیعی از خدمات چندبُعدی را ارائه دهد که به نیازهای مختلف بیماران و خانواده‌های آنها پاسخ می‌دهد. این خدمات شامل موارد زیر است:
الف) خدمات درمانی:
ارجاع به روانپزشک، روانشناس، و مراکز درمانی تخصصی
نظارت بر مصرف دارو و درمان پایدار بیماران
پیگیری درمان‌های مقاوم به دارو (ECT، داروهای نوین و...)
خدمات اورژانس روانپزشکی با همکاری اورژانس اجتماعی و بیمارستان‌ها
ب) خدمات توانبخشی:
کاردرمانی، هنر درمانی، موسیقی‌درمانی و گروه‌درمانی
کلاس‌های مهارت‌های زندگی، کنترل خشم، خودمراقبتی
برنامه‌های بازگشت به جامعه و اشتغال حمایتی
مراکز روزانه (Day Care Centers) برای مراقبت و آموزش روزانه
ج) خدمات حمایتی:
حمایت مالی در تهیه دارو و خدمات درمانی
حمایت حقوقی در صورت نیاز (دادگاه، طلاق، حضانت، زندان و...)
خدمات مددکاری خانوادگی، آموزش والدین و مراقبان
خدمات تلفنی، آنلاین و حضوری برای مشاوره فوری
د) خدمات اجتماعی:
تشکیل گروه‌های حمایتی برای بیماران و خانواده‌ها
برنامه‌های تفریحی، فرهنگی و اردوهای حمایتی
ایجاد سامانه‌ای برای معرفی شغل، پناهگاه یا مرکز درمانی نزدیک
ارائه کارت حمایتی برای تخفیف در درمان، حمل‌ونقل و خدمات خاص
امکانات و زیرساخت‌های مورد نیاز انجمن
برای ارائه خدمات باکیفیت، انجمن نیازمند یکسری امکانات اولیه و پیشرفته است که در سه سطح پایه، میانی و پیشرفته طبقه‌بندی می‌شود:
سطح پایه:
دفتر مرکزی و فضای اداری مناسب
تلفن مشاوره و سامانه تماس اضطراری
تیم ثابت روانپزشک، روانشناس، مددکار و پرستار روانی
امکانات دیجیتال برای ثبت و پیگیری پرونده‌های بیمار
سطح میانی:
مرکز خدمات روزانه با فضای کلاس، سالن گروه‌درمانی، اتاق مشاوره
کتابخانه سلامت روان برای بیماران، خانواده‌ها و پژوهشگران
سامانه آنلاین برای ثبت‌نام، نوبت‌دهی، و خدمات مشاوره اینترنتی
بانک دارویی برای حمایت از بیماران کم‌درآمد
سطح پیشرفته:
کلینیک تخصصی انجمن با همکاری بیمارستان‌ها
مراکز شبانه‌روزی برای نگهداری کوتاه‌مدت و بلندمدت بیماران
مرکز پژوهشی سلامت روان (با تجهیزات نرم‌افزاری و آماری)
ناوگان حمل‌ونقل حمایتی برای انتقال بیماران و خانواده‌ها
برنامه‌های حمایتی ویژه برای خانواده‌ها
خانواده‌ها بیشترین بار مراقبتی و عاطفی بیماران روانی را بر دوش می‌کشند. انجمن باید توجه ویژه‌ای به آنها داشته باشد:
دوره‌های آموزشی «مراقبت از بیمار روانی در منزل»
جلسات گروهی برای حمایت روانی از والدین، خواهر/برادر یا همسر بیمار
خدمات تنفس Caregiver Support (مثلاً چند روز مراقبت جایگزین از بیمار برای استراحت خانواده)
حمایت مالی محدود برای خانواده‌های کم‌درآمد
مشاوره حقوقی برای حل مشکلات قضایی ناشی از بیماری (حضانت، ارث، طلاق و...)
برنامه‌های توانمندسازی مادران و مراقبان اصلی
فعالیت‌های آموزشی و آگاه‌سازی عمومی
یکی از اصلی‌ترین مأموریت‌های انجمن، تغییر نگرش عمومی جامعه نسبت به بیماران روانی شدید است. فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی باید هم به بیماران کمک کند و هم جامعه را آگاه کند.
اقدامات کلیدی:
برگزاری همایش‌ها، وبینارها و کارگاه‌های حضوری/آنلاین
آموزش در مدارس، دانشگاه‌ها و محیط‌های کاری در زمینه سلامت روان
تولید محتواهای چندرسانه‌ای: فیلم، پادکست، انیمیشن، پوستر
مشارکت با صداوسیما و رسانه‌ها برای پخش برنامه‌های آگاهی‌بخش
راه‌اندازی کمپین‌های «زدودن انگ روانی» در مناسبت‌هایی مانند هفته سلامت روان
انتشار مجله تخصصی انجمن (چاپی و دیجیتال)
مطالعات و تحقیقات موردنیاز
برای بهبود خدمات و ایجاد استراتژی‌های مؤثر، باید انجمن دارای یک هسته پژوهشی قوی باشد. این واحد میتواند با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی فعالیت کند.
محورهای پیشنهادی تحقیقاتی:
شیوع و پراکندگی بیماریهای روانی شدید در ایران
اثربخشی روشهای درمانی و توانبخشی نوین
بررسی وضعیت خانواده‌های دارای بیمار شدید روانی
تأثیر انگ اجتماعی بر روند درمان
نیازسنجی خدمات حمایتی و درمانی در مناطق مختلف
سنجش اثربخشی برنامه‌های آموزشی و فرهنگی انجمن
توسعه مدل بومی درمان و مراقبت مبتنی بر جامعه (Community-Based Mental Health Care)
همکاری‌های ملی و بین‌المللی
انجمن میتواند با نهادهای داخلی و بین‌المللی همکاری داشته باشد تا هم از تجربه جهانی بهره ببرد، هم منابع بیشتری جذب کند:
همکاری ملی:
وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی، قوه قضائیه، شهرداری‌ها
دانشگاه‌های علوم پزشکی، انجمن‌های علمی
سازمان‌های خیریه و نهادهای مذهبی
کلینیک‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز ترک اعتیاد
همکاری بین‌المللی:
سازمان جهانی بهداشت (WHO)
فدراسیون جهانی سلامت روان (WFMH)
مؤسسات روانپزشکی در کشورهای پیشرفته
دریافت کمک‌های بشردوستانه و آموزشی از NGOها و سفارتخانه‌ها
برنامه‌های توسعه‌ای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت
برای پیشرفت پایدار، انجمن باید برنامه‌ریزی مرحله‌ای داشته باشد:
کوتاه‌مدت (۶ تا ۱۲ ماه):
ثبت رسمی انجمن
راه‌اندازی دفتر مرکزی و سایت اینترنتی
جذب اعضای داوطلب و تدوین برنامه‌های اولیه
تشکیل تیم متخصص و جلسات مشاوره‌ای اولیه
اجرای اولین کمپین آگاهی‌رسانی
میان‌مدت (۱ تا ۳ سال):
ایجاد مراکز خدمات روزانه در تهران و چند شهر بزرگ
اجرای دوره‌های آموزش خانواده‌ها
عقد قرارداد با مراکز درمانی
راه‌اندازی سامانه نوبت‌دهی و ثبت اطلاعات
اجرای پژوهش‌های میدانی اولیه و تهیه گزارش کشوری
بلندمدت (۳ تا ۵ سال و بیشتر):
ساخت مراکز نگهداری شبانه‌روزی
تأسیس مرکز توانبخشی جامع
ایجاد پایگاه داده ملی بیماران شدید روانی
توسعه مراکز استانی
پیوستن به نهادهای بین‌المللی و اثرگذاری در سیاست‌گذاری ملی
نقش داوطلبان، روانپزشکان، مددکاران و مشاوران
نیروی انسانی متخصص و داوطلب قلب تپنده این انجمن است:
روانپزشکان: درمان، نظارت بر مصرف دارو، طراحی پروتکل‌های درمانی
روان‌شناسان و مشاوران: اجرای جلسات درمانی فردی و گروهی
مددکاران اجتماعی: پیگیری وضعیت خانوادگی، مالی و قانونی بیمار
داوطلبان: برگزاری رویدادها، همراهی بیماران، آموزش عمومی، پشتیبانی در مراکز
کاردرمان‌ها و مربیان مهارت زندگی: بازتوانی بیماران برای برگشت به جامعه
وکلای داوطلب: کمک حقوقی به بیماران درگیر با مسائل قانونی
راهکارهای جذب منابع مالی
برای پایداری و گسترش فعالیت‌های انجمن، تأمین مالی اهمیت زیادی دارد. چند منبع مالی قابل‌توجه:
منابع خیریه:
جلب حمایت افراد خیر، واقفین، و مؤسسات خیریه
راه‌اندازی کمپین‌های مردمی برای کمک‌های کوچک اما مستمر
امکان دریافت نذورات و صدقات خاص سلامت روان
منابع دولتی:
گرفتن مجوز برای دریافت بودجه از وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی
شرکت در طرح‌های پژوهشی و حمایتی دولتی
پیگیری ردیف بودجه برای انجمن در مجلس
منابع درآمدزای مستقل:
فروش محصولات آموزشی، فرهنگی یا صنایع دستی بیماران
برگزاری همایش‌ها، کارگاه‌ها و دوره‌های تخصصی با شهریه
قرارداد با بخش خصوصی برای ارائه خدمات مشاوره‌ای یا آموزشی
منابع بین‌المللی:
دریافت کمک‌های سازمان ملل، WHO یا NGOهای بین‌المللی
جذب بورسیه و پروژه‌های تحقیقاتی مشترک
امکان ثبت انجمن به عنوان NGO بین‌المللی
برنامه‌های پیشگیرانه و آگاهی‌بخش
پیشگیری هم‌پایه درمان باید در مرکز توجه باشد:
آموزش مهارت‌های زندگی به نوجوانان و جوانان
مداخلات زودهنگام در مدارس و دانشگاه‌ها
شناسایی زودهنگام علائم اولیه بیماری
ایجاد شبکه‌ای از داوطلبان آموزش‌دیده برای غربالگری روانی
همکاری با کلینیک‌ها برای برنامه‌های کاهش بازگشت مجدد بیماری
حمایت ویژه از گروه‌های در معرض خطر (مثلاً بی‌خانمان‌ها، زندانیان، کودکان آسیب‌دیده)
مستندسازی، ارزیابی و گزارش‌دهی
شفافیت، پاسخگویی و مستندسازی، پایه‌های اعتبار هر انجمن‌اند:
ثبت کامل پرونده‌ها و خدمات ارائه‌شده
ارزیابی منظم اثربخشی فعالیت‌ها و کمپین‌ها
ارائه گزارش سالانه به اعضا، دولت و مردم
استفاده از سیستم‌های دیجیتال برای تحلیل آماری و داده‌محور
انتشار فصل‌نامه یا سالنامه عملکرد انجمن
مطالبات قانونی و حقوقی
بیماران روانی شدید نیاز به حمایت‌های قانونی خاص دارند. انجمن میتواند نماینده‌ای برای این مطالبات باشد:
تدوین پیش‌نویس لوایح و اصلاح مقررات مرتبط با سلامت روان
پیشنهاد به قوه قضائیه برای ایجاد بخش خاص بیماران روانی در زندان‌ها
ارائه مشاوره به دولت برای سیاست‌گذاری سلامت روان جامعه
تلاش برای ثبت حقوق قانونی بیماران در حوزه‌های اشتغال، درمان و سرپناه
حمایت قضایی از خانواده‌هایی که قربانی مشکلات ناشی از بیماری‌اند
الگوبرداری از تجربیات جهانی موفق
الگوگیری از کشورهایی که در این زمینه تجربه و موفقیت داشته‌اند بسیار مفید است:
باشگاه‌های سلامت روان در هند (The Fountain House model)
برنامه Assertive Community Treatment در آمریکا
سیستم حمایت متمرکز در کانادا و استرالیا
برنامه مراقبت‌های خانگی و مشارکت اجتماعی در کشورهای اسکاندیناوی
شراکت بین دولت، انجمن‌های مردمی و مراکز علمی در آلمان و هلند
جمع‌بندی و فراخوان مشارکت
انجمن بیماران شدید روانی ایران، طرحی نو و ضروری برای ساختن جامعه‌ای مهربان‌تر، آگاه‌تر و مسئول‌تر است. این انجمن تنها با مشارکت مردمی، حمایت نهادهای دولتی، همکاری داوطلبان متخصص، و اعتماد خانواده‌ها میتواند به اهداف خود برسد.
ما به دنبال ایجاد تغییری اساسی هستیم. تغییری که از دل درد، رنج و سکوت، به سمت صدا، دیده‌شدن و شفا حرکت کند.
فراخوان:
اگر روانپزشک، روانشناس یا مددکار اجتماعی هستید، به ما بپیوندید.
اگر خانواده‌ای درگیر این مسئله‌اید، همراه ما باشید.
اگر نهاد، رسانه، دانشگاه یا خیّری هستید، با ما همکاری کنید.
و اگر فقط دلتان می‌خواهد انسانی باشید که تفاوتی ایجاد می‌کند، در کنار ما بایستید.
انجمن بیماران روانی
انجمن حمایت از بیماران روانی
انجمن بیماران اعصاب و روان
انجمن حمایت از بیماران اعصاب و روان
انجمن بیماران شدید روانی
انجمن حمایت از بیماران شدید روانی
انجمن بیماران روانی ایران
انجمن حمایت از بیماران روانی ایران
انجمن بیماران اعصاب و روان ایران
انجمن حمایت از بیماران اعصاب و روان ایران
انجمن بیماران شدید روانی ایران
انجمن حمایت از بیماران شدید روانی ایران
انجمن حمایت از بیماران اسکیزوفرنی ایران انجمن حمایت از بیماران دوقطبی ایران انجمن حمایت از بیماران اسکیزوفرنی انجمن حمایت از بیماران دوقطبی
نوشتن برنامه ی درمانی سلامت روان در واقع نوشتن سندی است که در آن جزئیات مشکلات فعلی بیمار در سلامت روان آورده شده است و اهداف و استراتژی هایی که کمک می کنند او بتواند بر مشکلات سلامت روانی خود غلبه یابد را نیز در بر خواهد داشت. برای به دست آوردن اطلاعات لازم برای کامل کردن برنامه ی درمانی متخصص سلامت روان باید با بیمار ملاقاتی داشته و صحبت کند. اطلاعاتی که در طول این جلسات گردآوری می شوند در برنامه ی درمانی مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
طرح‌های درمانی به عنوان ابزارهای کلیدی در بهبود سلامت روان و جسمی افراد، نقش بسزایی در فرآیند درمان ایفا می‌کنند. این طرح‌ها شامل مجموعه‌ای از روش‌ها و تکنیک‌ها هستند که به منظور شناسایی، مدیریت و درمان اختلالات مختلف طراحی شده‌اند.
با توجه به تنوع نیازهای بیماران و شرایط خاص هر فرد، انتخاب و اجرای طرح درمانی مناسب میتواند تأثیر عمیقی بر کیفیت زندگی و بهبود وضعیت روانی و جسمی آنها داشته باشد. در این مقاله، به بررسی انواع طرح‌های درمانی، مزایا و چالش‌های آنها و همچنین تأثیرات مثبت این روش‌ها بر روند درمان خواهیم پرداخت. هدف ما ارائه یک دیدگاه جامع و علمی درباره اهمیت و کارایی طرح‌های درمانی در بهبود سلامت عمومی است، پس با ما همراه شوید.
طرح درمانی می تواند به شخص درمانجو کمک کند تا الگوهای رفتاری و تفکر خودش را شناسایی کند و شرایط سلامت روانی اش را ثابت نگه دارد.این رهیافت درمانی مولفه های مربوط به رفتار درمانی شناختی، نظریه دلبستگی، و تعدادی از رهیافت ها را با هم ترکیب می کند .با بررسی مولفه ها CBT، روش های مقابله ای ناسازگار و موارد اصلی مربوط به نگرانی های سلامت روانی، توسعه یافته است.مراقبان سلامت روان بر روی افراد درمانجو کار می کنند تا منشا نیاز های عاطفی تامین نشده را شناسایی کنند.افراد درمانجو از طریق طرح درمانی، بارها توانسته اند تا حس عزّت نفس و شایستگی را در خودشان ایجاد کنند، روش های مربوط به ایجاد روابط تربیتی را بررسی کنند.اهداف خود را توسعه دهند و به آن دست یابند تا بتوانند یک زندگی سالم و شادی را تجربه کنند.
نحوه عملکرد طرح درمانی
در حالی که نیاز های عاطفی – نیاز اساسی فرد به مهربانی، راهنمایی، دوست داشتن، پناه گاه، امنیت – افراد در طی دوران کودکی تامین نشده باشد، ممکن است که این افراد توانایی لازم را برای تامین نیاز های خودشان به صورت مستقل و از طریق روابط سالم با دیگران نداشته باشند.
طرح درمانی بر مبنای این عقیده ایجاد شده است که طرح های ناسازگار اولیه، بر مبنای تجربیات مخالف در دوران کودکی می باشد.
این طرح های ناسازگار، که می تواند به عنوان روشی توصیف شود که افراد اتفاقات زندگی و رفتار های خودشان و دیگران را بررسی می کنند، می تواند در مراحل بعدی منجر به ایجاد تضاد در زندگی شود:
ممکن است که افراد انتخاب های ناسالمی داشته باشند، یک رابطه نامناسب تشکیل دهند، فاقد مهارت های اجتماعی باشند، در الگوهای رفتار ناسازگاری مشغول شوند، درک ضعیفی را در موارد تشخیصی داشته باشند، و احساس بی ارزش بودن و یا عدم اعتماد به نفس داشته باشند.
هدف اصلی از طرح درمانی، شناسایی و اصلاح طرح های ناسازگار می باشد.
بهتر است بدانید که طرح درمانی یک برنامه ساختاریافته است که به منظور بهبود وضعیت روانی و جسمی بیماران طراحی می‌شود. این طرح معمولاً با ارزیابی اولیه بیمار آغاز می‌شود، جایی که درمانگر نیازها و مشکلات او را شناسایی می‌کند. پس از این ارزیابی، اهداف مشخصی برای درمان تعیین می‌شود که میتواند شامل کاهش علائم، بهبود کیفیت زندگی و افزایش توانایی‌های فردی باشد.
سپس، درمانگر با توجه به نیازهای بیمار، روشهای درمانی مناسب را انتخاب می‌کند، که میتواند شامل رواندرمانی، دارو درمانی یا درمان‌های مکمل باشد. اجرای طرح درمانی شامل برگزاری جلسات منظم است که در آنها پیشرفت بیمار مورد بررسی قرار می‌گیرد.
بررسی منشا نیاز های عاطفی تامین نشده و شناسایی روابط پرورشی سازنده از طریق طرح درمانی، می تواند به افراد درمانجو کمک کند تا احساس عزّت نفس و شایستگی داشته باشند.
انواع روش های درمانی
رواندرمانی (Psychotherapy) : این روش شامل گفت‌وگو و تعامل بین بیمار و درمانگر است. هدف آن کمک به بیماران در شناسایی و تغییر الگوهای منفی تفکر و رفتار است. انواع مختلفی از رواندرمانی وجود دارد، از جمله درمان شناختی-رفتاری (CBT) که بر تغییر الگوهای فکری متمرکز است.
دارو درمانی (Pharmacotherapy) : این روش شامل استفاده از داروها برای مدیریت علائم اختلالات روانی است. داروهای ضدافسردگی، ضداضطراب و داروهای تثبیت‌کننده خلق و خو از جمله داروهایی هستند که در این دسته قرار میگیرند.
گروه درمانی (Group Therapy) : در این روش، گروهی از افراد با مشکلات مشابه به یکدیگر ملحق می‌شوند و تحت هدایت یک درمانگر به بحث و تبادل نظر می‌پردازند. این نوع درمان میتواند احساس حمایت و همدلی را در افراد تقویت کند.
درمان‌های مکمل (Complementary Therapies) : این روش‌ها شامل تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، و طب سنتی هستند که به عنوان مکملی برای درمان‌های اصلی استفاده می‌شوند. این روش‌ها می‌توانند به کاهش استرس و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.
درمان رفتاری (Behavioral Therapy) : این نوع درمان بر تغییر رفتارهای منفی و تقویت رفتارهای مثبت تمرکز دارد. از تکنیک‌هایی مانند شرطی‌سازی کلاسیک و شرطی‌سازی عملی استفاده می‌شود.
درمان شناختی (Cognitive Therapy): این روش بر شناسایی و تغییر الگوهای فکری منفی متمرکز است. درمانگران به بیماران کمک می‌کنند تا تفکر خود را تحلیل کنند و به جای افکار منفی، افکار مثبت را جایگزین کنند.
درمان خانوادگی (Family Therapy): این نوع درمان به بررسی و بهبود روابط خانوادگی می‌پردازد. هدف آن کمک به اعضای خانواده در درک یکدیگر و حل مشکلات مشترک است.
درمان هنری (Art Therapy) : این روش از هنر به عنوان وسیله‌ای برای بیان احساسات و تجربیات استفاده می‌کند. بیماران می‌توانند از طریق نقاشی، مجسمه‌سازی و سایر اشکال هنری احساسات خود را ابراز کنند.
هر یک از این روش‌ها میتواند به تنهایی یا به صورت ترکیبی برای درمان بیماران مورد استفاده قرار گیرد و انتخاب بهترین روش بستگی به نیازها و شرایط خاص هر فرد دارد.
مشکلات و اختلالات درمان شده با استفاده از طرح درمانی :
یکی از مشکلات رایج که با استفاده از این طرح‌ها درمان می‌شود، اختلالات اضطرابی است. بیماران مبتلا به اضطراب می‌توانند با کمک رواندرمانی و تکنیک‌های مدیریت استرس، احساس آرامش بیشتری پیدا کنند. همچنین، اختلالات افسردگی نیز با استفاده از طرح‌های درمانی بهبود می‌یابند، زیرا این طرح‌ها به بیماران کمک می‌کنند تا الگوهای منفی تفکر را شناسایی و تغییر دهند. مشکلات مربوط به روابط خانوادگی و اجتماعی نیز با استفاده از درمان‌های گروهی و خانوادگی قابل حل هستند، زیرا این روش‌ها به تقویت ارتباطات و حل تعارضات کمک می‌کنند. علاوه بر این، طرح‌های درمانی می‌توانند در مدیریت بیماریهای مزمن مانند دردهای مزمن و اختلالات تغذیه‌ای نیز مؤثر باشند، به طوری که بیماران بتوانند با بهبود کیفیت زندگی خود، به سلامت بهتری دست یابند.
طرح درمانی، توسط دکتر یانگ و به منظور درمان موثرتر شرایط سلامت روانی افراد درمانجو، که در دوره های زمانی مختلف بر روی جنبه های مختلفی از زندگی آنها تاثیر گذار می باشد، طراحی شده است.شرایط درمان یافته توسط این روش درمانی، نه تنها شامل شرایط درمانی مشکل زایی بود؛ بلکه جنبه های مختلف این شرایط، حتی بعد از درمان موثر عمومی، منجر به ایجاد مشکلاتی برای برخی از افراد می شد.
مطالعات صورت گرفته بر روی طرح درمانی نشان دهنده این است که این روش درمانی در شناسایی موارد زیر موثر می باشد:
استرس بعد از آسیب
اختلالات تغذیه ای
رفتار کیفری
اضطراب
سوء استفاده مهم
مشکلات رابطه ای
افسردگی مزمن
شرایط مربوط به شخصیت
روش طرح درمانی، در بهبود یافتن و درمان شخصیت حدّی دارای کاربردهای ویژه ای می باشد .
به منظور تصدیق طرح درمانی به عنوان یک روش درمانی موثر برای خود شیفتگی، به تحقیقات بیشتری نیاز وجود دارد؛چرا که افراد دارای شخصیت خود شیفتگی، معمولا به صورت داوطلبانه در درمان شرکت نمی کنند.
گام های طراحی طرح درمان یا پلن گذاری پلن درمان
گام اول : انتخاب مشکل
هر چند مراجع در خلال سنجش از مسائل و مشکلات زیادی صحبت می کن اما درمانگر یا مشاور باید به کاوش در مهمترین مشکلاتی بپردازد که فرایند درمان بر آنها متمرکز خواهد بود .معمولا یک مشکل اولیه در راس قرار می گیرد که به دنبال آن مشکلات بعدی ظهور می کند بعضی مواقع مشکل اصلی اصلا مطرح نمی شود .به تدریج که مشکلات مطرح می شود در بین مشکلات آنهای که از نظر مراجع مهم بوده در اولویت قرار بگیرد .میزان علاقه و مشارکت مراجع بستگی به این دارد که درمان در جهت ارضای مهمترین نیازهای و خواسته های او باشد
گام دوم : تعریف مشکل
مشکلات از نظر رفتاری به شکل های مختلف و کاملا منحصر به فرد در زندگی مراجعان خود نمایی می کند .پس هر مشکل که تحت درمانم قرار می گیرد نیاز به تعریف دوباره می باشد .الگوی هر نشانه باید منطبق با کدها و ملاک های تشخیص رایج مثل : راهنمایی تشخیصی و آماری اختلالهای روانی (DSM) یا طبقه بندی بین المللی اختلال روانی (ICD) باشد .ما می توانیم از بین تعاریف با توجه به وضعیت مراجعمان ، رفتارهلیی را انتخاب کنیم . یا برای ساخت جملات بهتر و دقیق در مورد مشکل وی .الگوی در اختیار داشته باشیم .
گام سوم : تعین اهداف
گام بعدی در ایجاد طرح درمانی عبارت است : تعیین اهداف کلی برای حل مشکل اصلی . البته نیاز نیست که اهداف کلی بر حسب واژه های قابل اندازه گیری نوشته شود بلکه بر عکس می توانید به صورت اهداف کلی و بلند مدتی که نشان دهنده نتیجه مثبت و مطلوب درمانی هستند بیان شود
گام چهارم : تعین اهداف عینی
بر عکس اهداف بلند مدت ، اهداف عینی باید به زبانی که از نظر رفتاری قابل اندازه گیری است بیان شوند .اهداف مبهم قابل قبول نیستند چون باید کاملا مشخص باشدکه چه به زمانی به اهداف عینی تعیین شده دست می یابد .
هر هدف عینی باید گامی در جهت نیل به هدف درمانی کلی باشد . اساا می توان اهداف عینی را به صورت گامها تصور کرد که نیل به آنها در حقیقت اهداف بلند مدت تحقق می یابد .اما درمانگر یا مشاور می تواند بر حسب نیاز اهداف عینی بیشتری را جهت تحقق اهداف کلی به برنامه اضافه کند تاریخ (زمان) تحقق هر هدف عینی باید دقیقا مشخص شود و با پیشرفت درمان اهداف عینی جدیدی به طرح درمان اضافه شود .
گام پنجم : طراحی مداخله های درمانی
مداخله عبارت است از : هر فعالیتی که درمانگر برای کمک به مراجع جهت حصول به اهداف عینی ، طرح ریزی می کند .برای هر هدف عینی ، حداقل باید یک مداخله وجود داشته باشد .اگر بعد از مداخله اول مراجع به هدف عینی مربوط نرسد ، مداخله های جدیدی باید به طرح درمانی اضافه شود . مداخله ها باید بر اساس نیاز مراجع و تشخیص درمانگر یا مشاور با توجه به نوع مشکل انتخاب شود .که درمانگر بر حسب تخصص و تجربه اش مداخله های جهت حل مشکل انتخاب کند .
گام ششم : تشخیص
تشخیص مناسب بر اساس ارزیابی کاملی از وضعیت بالینی مراجع انجام می گیرد .درمانگر یا مشاور باید نشانه های رفتاری ، شناختی ، هیجانی و میان فردی را که مراجع از خود نشان می دهد با ملاک های تشخیصی بیماریهای روانیDSM-IVتوصیف شده، مقایسه کند .
تجربه به ما آموخته است که یادگیری مهارت تدوین طرح درمانی موثر ، برای بسیاری از درمانگران و مشاوران دشوار و خسته کننده است . از طرف دیگر اجرا و تمرین این مهارت تحت فشار روز افزون مراجعانی که در زمانهای فشرده و متراکم از طرف نظامهای مدیرتی بهداشتی به درمانگران ارجاع داده می شوند نیز مشکل است .در این فرایند ما باید بسیار دقت کنیم که اهداف عینی کی و چگونه تحقق می یابد
اقدام برای ارزیابی وضعیت سلامت روانی
اطلاعات لازم را کسب کنید.
نوشتن برنامه ی درمانی سلامت روان مهم است. یک ارزیابی روانی در واقع جلسه ای برای جمع کردن حقایق است که در طول آن یک نفر متخصص سلامت روان ( مشاور، درمانگر، کارمند خدمات اجتماعی، روان شناس یا روان درمان ) در مورد وضعیت فعلی مشکلات روانی، سابقه ی فرد در بیماری های روانی، سابقه ی خانوادگی و مشکلات اجتماعی کنونی و قبلی در کار، مدرسه و روابط از بیمار سوال می کند. ارزیابی روانی می تواند مشکلات فعلی و قبلی در زمینه ی سوء مصرف مواد را در کنار هرگونه داروی روانی دیگری که فرد استفاده کرده یا در حال استفاده است را مورد بررسی قرار دهد.
متخصص سلامت روان ممکن است در مورد وضعیت سلامت فیزیکی بیمار و سابقه ی آن نیز در طول جلسه ی ارزیابی سوال هایی داشته باشید.اگر برای شما مشخص شد که بیمار در یک شرایط بحرانی قرار دارد باید ارزیابی را کنار بگذارید. برای مثال اگر او خودکشی کرده است یا ایده هایی برای آدم کشی دارد نیاز است تغییر جهت داده و فورا روال بحران را مورد بررسی قرار دهید.
یک مثال از بخش ها برای ارزیابی سلامت روان و نوشتن برنامه ی درمانی سلامت روان عبارتند از:
دلیل مراجعه
علائم و رفتارهای فعلی بیمار
وضعیت خلقی افسرده، اضطراب، تغییرات در اشتها، اختلالات در خواب و …
سابقه ی مشکلات بیمار
چه زمانی این مشکل شروع شده است؟
شدت/ مدت زمان/ طول زمان مشکل چقدر بوده است؟
آیا قبلا هیچ تلاشی برای حل مشکل خود کرده است؟
هرگونه مشکل در عملکردهای زندگی
مشکلات در خانه، مدرسه، کار و روابط
سابقه ی مشکلات روانی
مانند درمان هایی در گذشته، بستری در بیمارستان و …
نگرانی هایی در امنیت و خطرات فعلی
فکر کردن در مورد آسیب زدن به خود و دیگران
اگر بیمار در مورد چنین نگرانی هایی صحبت می کند باید ارزیابی را در همین مرحله متوقف کرده و روند صحبت و درمان بحران را دنبال نمایید
داروها، درمان ها و بیماری ها در گذشته
از جمله نام داروها، میزان دوز مصرفی، طول مدت زمانی که بیمار از این داروها استفاده کرده است و اینکه آیا مصرف ان با تشخیص پزشک بوده است یا نه
سوء مصرف مواد در زمان حال یا داشتن سابقه ی مصرف در گذشته
اعتیاد یا مصرف داروها یا الکل
سابقه ی خانوادگی
سطح اقتصادی – اجتماعی
کار و حرفه ی والدین
وضعیت ازدواج والدین ( ازدواج کرده اند، جدا زندگی می کنند، طلاق گرفته اند )
سابقه ی مشکل پزشکی / عاطفی
روابط در خانواده
سابقه ی شخصی
دوران نوزادی – نقاط عطف رشدی، میزان تماس با والدین، اموزش ها برای دستشویی کردن، سابقه ی سلامت
دوران اولیه ی کودکی – تطابق با شرایط مدرسه، موفقیت های تحصیلی، روابط با دوستان، علایق، سرگرمی ها و تفریحات
نوجوانی – اولین روابط عاشقانه، واکنش به بلوغ، حضور در فعالیت ها بیرون از خانه
دوران جوانی و ابتدای بزرگ سالی – شغل و حرفه، رضایت از اهداف خود در زندگی، روابط میان فردی، ازدواج، ثبات اقتصادی، سابقعه ی پزشکی / عاطفی، روابط با والدین
اواخر بزرگ سالی – سابقه ی سلامت، واکنش به کم شدن توانایی ها، ثبات اقتصادی
وضعیت روانی
بهداشت و ظاهر فردی، طرز حرف زدن، حالت روحی، تاثیر فرد روی دیگران و …
موضوعات متفرقه
دوست داشتن یا نداشتن خود، شادترین و غمگین ترین خاطره، ترس ها، خاطرات کودکی، رویاهای مورد توجه
خلاصه و برداشت های درمانگر
یک خلاصه ی کوته از مشکلات و علائم در بیمار که باید در فرم نوشته شوند. در این بخش مشاور می تواند مشاهداتی که در مورد ظاهر و رفتارهای بیمار در طول ارزیابی داشته است را وارد کند
تشخیص
سخن آخر
طرح‌های درمانی به عنوان ابزارهای کلیدی در بهبود سلامت روان و کیفیت زندگی افراد به شمار می‌روند. این طرح‌ها با ارائه رویکردهای متنوع و شخصی‌سازی شده، به درمانگران این امکان را می‌دهند که به نیازهای خاص هر بیمار پاسخ دهند و مسیر بهبودی را تسهیل کنند.
با توجه به افزایش مشکلات روانی در جامعه امروز، اهمیت این طرح‌ها بیش از پیش احساس می‌شود. از روشهای علمی و اثربخش مانند رواندرمانی شناختی-رفتاری و درمان گروهی گرفته تا تکنیک‌های نوین مانند ذهن‌آگاهی، همه این ابزارها به ایجاد فضایی حمایتی و مؤثر برای بیماران کمک می‌کنند
نوشتن برنامه درمان طرح درمان پلن درمان نوشتن طرح درمان نوشتن پلن درمان نوشتن پلن درمان در رواندرمانی پلن درنان در روانشناسی طرح درمان در روانشناسی پلن درنان در روانپزشکی طرح درمان در روانپزشکی پلن روانشناسی پلن روانپزشکی طرح درمان روان طرح درمان اعصاب وروان رواندرمانی گامهای نوشتن طرح درمان سلامت روان
دنیای مدرن امروز، عصر فناوری و چالش است و درمان استرس هم یکی از چالش‌های مهم آن به شمار می‌رود. هر روز که چشم باز می‌کنیم زندگی‌مان در حصار انواع خبرهایی قرار دارد که تعداد اخبار بدش بیشتر از اخبار خوب است. بشر کمال‌گرای امروز تحت فشار است یا شاید هم خود را تحت فشار می‌گذارد تا به خواسته‌هایش برسد. چالش‌ها و فشارهایی که اگر راه مدیریت کردن‌شان را ندانید، باعث استرس و اضطراب در شما می‌شوند. حال که زندگی ما با استرس عجین شده است باید راه های درمان استرس را بدانیم تا بتوانیم راحت‌تر در این مسیر قدم برداریم. در این مطلب همراه ما باشید تا با راه های درمان استرس بیشتر آشنا شوید.
اگر می‌خواهید دغدغه، استرس و همه نگرانی‌های خود را با فرد معتمد در میان بگذارید، دکتر متخصص روانشناسی بهترین انتخاب برای شما خواهد بود. میتوانید از سایت دکترتو برای نوبت‌دهی با این پزشک‌ها اقدام کنید.
راه های درمان استرس
به نقل از «sleepstation» امروز استرس پیوند ناگسستنی با زندگی روزمره ما پیدا کرده است. روند سریع زندگی شهری و ماشینی به‌شکلی است که ناگزیر از مواجهه با استرس هستیم. فشار و اضطرابی که علاوه بر تاثیرات روحی، اثرات سویی نیز بر جسم و عملکرد اندام‌های بدن می‌گذارد. برای همین است که باید به دنبال راه های درمان استرس باشیم.
دارودرمانی میتواند یکی از راه های درمان استرس باشد، اما روشهای دیگری هم برای درمان استرس و حتی پیشگیری استرس وجود دارند. مثل رژیم‌های غذایی و خوراکی‌هایی که خوردن‌شان میتواند یکی از راه های درمان استرس باشد.
برای درمان استرس چه بخوریم؟
از علائم استرس واکنش بدن نسبت به محیط و عوامل محیطی خوب یا بد است. رژیم غذایی سالم میتواند یکی از راه های درمان استرس باشد. دمنوش‌های ضد استرس یکی از راه های درمان استرس هستند و بیشتر به افرادی توصیه می‌شوند که تمایلی به مصرف داروهای شیمیایی برای درمان استرس ندارند.
مزیت دمنوش‌های ضد استرس این است که مصرف منظم و با دوز مناسب آنها در بلندمدت تاثیر قابل توجهی روی کاهش میزان استرس فرد می‌گذارد، البته این نکته مهم را به خاطر داشته باشید که درست است دمنوش‌های ضد استرس منشا گیاهی دارند، اما مصرف خودسرانه آنها هم به‌هیچ وجه توصیه نمی‌شود. بهترین دمنوش‌های ضد استرس برای درمان این عارضه عبارتند از:
دمنوش سنبل‌الطیب
دمنوش ضد استرس اسطوخودوس
دمنوش ضد استرس بادرنجبویه
راه درمان سریع استرس و اضطراب چیست؟
به نقل از «betterup» یوگا، مراقبه و ورزش از جمله راه های درمان استرس هستند، اما گاهی در شرایط استرس‌زایی قرار می‌گیرید که این تکنیک‌ها قابل استفاده نیستند و باید به دنبال راه درمان سریع استرس و اضطراب باشید. یکی از مطمئن‌ترین راه های درمان سریع استرس و اضطراب، پرت کردن حواس به سمت موضوع دیگری است؛ یعنی باید حواس دیگری مثل بینایی، بویایی، چشایی، صدا یا لامسه را درگیر کنید.
سیستم بدن هر فردی مختص خودش هست بنابراین برای پیدا کردن راه درمان سریع استرس و اضطراب باید امتحان کنید تا ببینید کدام تکنیک برای شما بیشتر جواب می‌دهد. در اینجا به چند تکنیک و راه درمان سریع استرس و اضطراب می‌پردازیم:
نفس عمیق بکشید.
بدن در واکنش به عوامل تنش‌زا، هورمون استرس تولید می‌کند. درنتیجه ضربان قلب بالا می‌رود، سرعت تنفس بیشتر و رگ‌های خونی منقبض می‌شوند. تنفس عمیق باعث فعال شدن سیستم عصبی پاراسمپاتیک بدن می‌شود که عامل کنترل واکنش آرامش است. تنفس دیافراگم و تنفس شکمی از تکنیک‌های نفس عمیق هستند که میتوانید به عنوان راه های درمان سریع استرس و اضطراب روی آنها حساب باز کنید.
نوازش و بغل را دست کم نگیرید
بوسیدن، نوازش، بغل و حتی رابطه جنسی می‌توانند باعث تسکین استرس شوند. تماس بدنی باعث ترشح هورمون اوکسی‌توسین در بدن می‌شود و میزان کورتیزول پایین می‌آید. درنتیجه ضربان قلب و فشار خون هم که به واسطه استرس بالا رفته بودند، کاهش پیدا می‌کنند و شما آرام می‌شوید.
دفعه بعد که دچار استرس شدید، از یک دوست صمیمی، همسر یا یکی از اعضای خانواده بخواهید که شما را در آغوش امن خود بگیرد و معجزه بغل در درمان سریع استرس و اضطراب را به چشم ببینید. جالب است بدانید که شامپانزه‌ها برای آرامش دادن به همتای خود که استرس دارد او را در آغوش میگیرند و نوازش می‌کنند.
موسیقی آرامش‌بخش گوش کنید.
صدای طبیعت و موسیقی آرام به‌خصوص موسیقی‌های مختص مدیتیشن می‌توانند باعث کاهش ترشح هورمون استرس در بدن شوند.
با حیوان خانگی خود وقت‌گذرانی کنید.
تعامل با حیوان خانگی باعث ترشح هورمون اوکسی‌توسین در مغز می‌شود که هورمون شادی است و روحیه مثبت ایجاد می‌کند.
شمع روشن کنید.
شمع روشن کردن به‌خصوص شمع‌های معطر، باعث ایجاد حس آرامش در فرد می‌شود. شمع با رایحه اسطوخودوس، قهوه و شکلات، وانیل، گل سرخ و بابونه میتواند سریع استرستان را کم کند.
بخندید.
خندیدن نقطه مقابل استرس و اضطراب است که باعث کاهش آن می‌شود. به علاوه اینکه خندیدن در بلندمدت سیستم ایمنی و خلقی‌تان را هم بهبود می‌بخشد. تماشای یک ویدیوی کمدی و طنز یا دیدار با دوستی که باعث خندیدن می‌شود، راهکار خوبی برای درمان سریع استرس و اضطراب است.
گاهی صحبت با مشاوره تلفنی روانشناس هم میتواند بار استرسی شما را تا حد زیادی کاهش دهد. اگر حس می‌کنید فرد مطمئن یا باتجربه‌ای در اطرافیان خود نمی‌شناسید، از متخصصان دکترتو در این زمینه کمک بگیرید.
آدامس بجوید.
آدامس جویدن یکی از راه های سریع درمان استرس است که باعث کاهش اضطراب و ایجاد حس آرامش می‌شود. مربیان فوتبال کنار زمین در حال جویدن آدامس را که به یاد می‌آورید!
بهترین راه برای درمان استرس شدید چیست؟
حتما این جمله «استرس قاتل پنهان است» را بارها شنیده‌اید، اما شاید زیاد آن را جدی نمی‌گیرید! استرس شدید علاوه بر ایجاد نشانه‌های ظاهری میتواند باعث ابتلا به بیماری‌هایی مثل انواع مختلف سرطان و دیابت شود. گاهی هم تحت تاثیر استرس شدید، تصمیماتی می‌گیریم که عواقب زیان‌باری برای سلامت جسم و روحمان دارد.
گاهی حتی کوچک‌ترین مسائل هم باعث ایجاد استرس شدید می‌شوند. مثلا فرض کنید که یک روز صبح دیرتر از زمانی‌که باید از خواب بیدار شوید؛ استرس از همین‌جا شروع می‌شود، چرا که دیر به محل کارتان می‌رسید. از آنجایی‌که وقت کافی ندارید، صبحانه نمی‌خورید و این مزید بر علت و استرس تشدید می‌شود. فقط کافی است که ناهار خوبی هم نداشته باشید، آن‌گاه جرقه یک استرس شدید در شما زده می‌شود. با همین مثال ساده متوجه شدید که استرس شدید چه بلایی بر سرمان می‌آورد. در ادامه چند مورد از بهترین روشهای درمان استرس شدید را آورده‌ایم:
برنامه روزانه داشته باشید.
کارهای کم‌اهمیت را حذف کنید.
بدانید که دیگران هم استرس میگیرند.
نه گفتن را یاد بگیرید.
وقت خود را با کارهای بیهوده هدر ندهید.
از روابط مسموم بیرون بیایید.
به موقع از خواب بیدار شوید.
زمانی از روز را فقط به خود اختصاص دهید.
زیاد با گوشی و لپ‌تاپ کار نکنید.
مدیتیشن را از یاد نبرید.
داروی درمان استرس چیست؟
چنانچه شخص بعد از انجام راهکارهای کنترل استرس همچنان با مشکل مواجه است و نمی‌تواند کنترلی روی خود داشته باشد، بهتر است به متخصص روانپزشک مراجعه کرده و در کنار رواندرمانی، داروهای درمان استرس را مصرف کند. رایج‌ترین داروهای درمان استرس، از خانواده بنزودیازپین هستند که با کاهش استرس باعث تسهیل خواب فرد می‌شوند. بنزودیازپین‌ها را آرام‌بخش، خواب‌آور یا آرام‌کننده جزیی هم می‌گویند. رایج‌ترین داروهایی که پزشک متخصص روانکاو تجویز می‌کند عبارتند از:
زاناکس (آلپروزولام)
کلونوپین (کلونازپام)
آتیوان (لوازپام)
والیوم (دیازپام)
درمان خانگی استرس
درست است که برای درمان استرس دارو وجود دارد، اما گاهی برخی مشکلات مثل استرس و اضطراب با تغییر برخی عادات و رژیم غذایی سالم قابل درمان هستند. یعنی با درمان خانگی استرس میتوانید از مشکلات جسمی و روحی ناشی از استرس رها شوید.
تغییر سبک زندگی و روی آوردن به رژیم غذایی سالم، پرهیز از فست‌فودها، ترک دخانیات و مشروبات الکلی، نوشیدنی‌های کافئینی و مصرف مواد غذایی آرامش‌بخش مثل دمنوش‌های ضد استرس مثل دمنوش سیب و به، دمنوش سنبل‌الطیب و اسطوخودوس از تکنیک‌های مفید برای درمان خانگی و مدیریت استرس و اضطراب به شمار می‌آیند. مدیریت زمان، ورزش منظم و خواب کافی هم از دیگر راهکارهای درمان خانگی استرس هستند.
درمان بی خوابی و استرس چیست؟
استرس تمام سیستم بدن را به هم می‌ریزد و یکی از مواردی که بیشتر از همه تحت تاثیر قرار می‌گیرد، خواب است. بی‌خوابی از پیامدهای شایع استرس به شمار می‌رود که در دراز مدت باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن و ایجاد بیماریهای جسمی و روحی مختلف می‌شود. راهکارهای مختلفی برای درمان بی‌خوابی و استرس وجود دارند. مانند:
همیشه در یک ساعت خاص به رختخواب بروید و در ساعت مشخصی بیدار شوید.
قبل از خواب، دوش آب گرم بگیرید.
به آرامی و به مدت ۵ دقیقه چند نفس عمیق بکشید.
قبل از خواب تلویزیون و موبایل را کنار بگذارید و خاموش کنید.
از خوردن کافئین و الکل قبل از خواب بپرهیزید.
چراغ‌ها را خاموش کنید.
اگر حین خواب چندبار بیدار می‌شوید، مدیتیشن قبل از خواب میتواند به شما کمک کند.
دمای اتاق را به اندازه‌ای نگه دارید که احساس خوبی به شما بدهد.
درمان استرس زنان چگونه است؟
درمان استرس زنان از آن لحاظ اهمیت دارد که زنان نسبت به مردان نیازهای منحصربه‌فرد و خاص‌تری دارند. مسئولیت شغلی در کنار مسئولیت کارهای خانه و آسیب‌پذیرتر بودن زنان نسبت به مردان از لحاظ فیزیکی، همگی از جمله مواردی هستند که درمان استرس زنان را در اولویت قرار می‌دهند. برای جلوگیری از تاثیر نامطلوب استرس بر سلامت روانی و جسمی زنان باید به دنبال راهی برای درمان استرس زنان باشیم. روشهای زیر برای درمان استرس زنان توصیه می‌شوند:
ورزش و فعالیت‌های فیزیکی راهی برای درمان استرس زنان است
رژیم غذایی سالم و خواب کافی داشته باشند
احساسات خود را مدیریت کنند
خوش‌بینی میتواند یکی از روشهای درمان استرس زنان باشد
روابط جنسی خود را مدیریت کنند
زمانی از روز را به خود اختصاص بدهند
روابط اجتماعی خود را گسترش دهند
عادات ناسالم مثل مصرف الکل، نوشیدنی‌های کافئین‌دار و دخانیات را کنار بگذارند.
دارودرمانی هم میتواند یکی از راه های درمان استرس زنان باشد.
درمان استرس و فشار عصبی چگونه است؟
فشار عصبی ناشی از استرس و اضطرابی که تحمل می‌کنید باعث ایجاد مشکلات ثانویه‌ای می‌شود که سلامت جسم و روانتان را به خطر می‌اندازد. برای درمان استرس و فشار عصبی میتوانید از داروهای تجویزی پزشک متخصص استفاده کنید، اما گاهی روشهای خانگی و مصرف دمنوش‌های ضد استرس میتواند راهی برای درمان استرس و فشار عصبی باشد.
مهمترین اصل برای درمان استرس و فشار عصبی، ترک عادات ناسالم است. بهتر است تغذیه و سالم‌خواری را جایگزین غذاهای ناسالم، فست‌فودها و غذاهای فرآوری‌شده کنید. فعالیت فیزیکی منظم و انجام ورزش‌های روزانه هم میتواند برای درمان استرس و فشار عصبی مفید باشد.
گاهی کمبود برخی مواد مغذی مثل منیزیم و ویتامین b۱۲ خود باعث ایجاد استرس و فشار عصبی می‌شود. با افزودن این ویتامین‌ها به رژیم غذایی، قدمی برای درمان استرس و فشار عصبی بردارید. درست است که تکنولوژی با زندگی ما گره خورده و کارها را راحت‌تر کرده است، اما گاهی همین استفاده مکرر از وسایلی مثل موبایل و لپ‌تاپ باعث ایجاد استرس، فشار عصبی و سردردهای استرسی می‌شود. برای درمان استرس و فشار عصبی استفاده از موبایل در طول شبانه‌روز را به حداقل برسانید.
روابط اجتماعی و دوستانه سالم هم کمکی برای درمان استرس و فشارهای عصبی ناشی از اضطراب هستند. دورهمی‌های دوستانه به‌خصوص در طبیعت یا برگزاری برنامه پیاده‌روی روزانه فکر خوبی است تا از شر استرس راحت شوید.
درمان استرس و افسردگی چیست؟
گاهی شدت اختلالی که استرس در زندگی فرد ایجاد کرده به حدی است که باعث افسردگی می‌شود. اگر افسردگی خفیف باشد، با تغییر عادات ناسالم زندگی میتوانید از تشدید افسردگی جلوگیری و شاید هم آن را درمان کنید، البته برای درمان استرس و افسردگی مراجعه به متخصص روانپزشک را در اولویت بگذارید.
با یوگا، مدیتیشن، رژیم غذایی سالم، ورزش و پرهیز از عادات ناسالم میتوانید راهی برای درمان استرس و افسردگی پیدا کنید. گیاهان دارویی، دمنوش‌های ضد استرس، پروبیوتیک‌ها، مکمل‌ها و مصرف ویتامین‌ها و مواد معدنی هم راه مناسبی برای درمان استرس و افسردگی هستند.
طب سنتی هم راهکاری برای درمان استرس و افسردگی دارد و پیشنهادش طب سوزنی است. هرچند که روشهای گیاهی نسبت به دارودرمانی از معایب شیمیایی کمتری برخوردارند، اما هیچ‌گاه سرخود و بدون مشورت با پزشک از هیچ روش درمان استرس و افسردگی استفاده نکنید.
با انتخاب دکتر طب سوزنی حاذق، میتوانید بهترین درمان و نتیجه را انتظار داشته باشید. اگر احساس می‌کنید سبک زندگی‌تان به گونه‌ای نیست که بتوانید در ترافیک برای مراجعه حضوری به بهترین دکتر اعصاب و روان مراجعه کنید، مشاوره تلفنی دکتر روانپزشک انتخای ایده‌آلی است که توسط تیم دکترتو به شما ارائه می‌شود.
درمان استرس و تپش قلب چیست؟
در تپش قلب ناشی از استرس، فرد ضربان قلب خود را به صورت غیرطبیعی و شدید در قفسه سینه، گردن یا گلو حس می‌کند. در واقع، استرس و اضطراب شایع‌ترین علت تپش قلب محسوب می‌شوند که بدن در واکنش طبیعی خود به عوامل استرس‌زا، ضربان قلب را افزایش می‌دهد.
زمانی‌که قلب بیش از حد معمول کار می‌کند و تعداد ضربان قلب بالا می‌رود، فشار خون بالا رفته و هورمون کورتیزول و هورمون‌های استرس در بدن ترشح می‌شوند. افزایش این هورمون‌ها ریسک ابتلا به بیماریهای قلبی را بیشتر می‌کند. پزشک متخصص برای درمان استرس و تپش قلب روشهای زیر را توصیه می‌کند:
درمان‌های مکمل روانشناختی مثل ماساژ درمانی و بیوفیدبک
داروهای مخصوص درمان استرس و تپش قلب مثل داروهای مسدودکننده‌های بتا (پروپرانولول) و بنزودیازپین‌ها مانند آلپرازولام
رواندرمانی استرس همراه با تپش قلب
ورزش‌های مخصوص قلب و عروق مانند پیاده‌روی سریع، شنا، دوچرخه‌سواری، ایروبیک، مدیتیشن و یوگا هم برای درمان استرس و تپش قلب توصیه می‌شوند.
بهترین راه های کنترل استرس چیست؟
استرس یکی از عارضه‌هایی است که اگر کنترل و درمان نشود، کل زندگی‌تان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به طوری‌که دیگر از پس کارهای عادی و روزمره هم برنمی‌آیید. در ادامه برخی از بهترین راه های کنترل استرس را آورده‌ایم که تکنیک‌های موثری برای کنترل استرس و فرار از پیامدهای نامطلوب این بیماری عصر مدرن هستند:
تمرینات ورزشی منظم
یوگا
مدیریت زمان
در برابر استرس آسیب‌پذیر نباشید
از کمال‌گرایی پرهیز کنید
نگران مسائل بیهوده و کم‌ارزش نشوید
موارد کم‌اهمیت را از زندگی خود کنار بگذارید
رژیم غذای سالم
شنا
طبیعت‌گردی
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک
استرس نتیجه ثانویه سبک زندگی امروز بشر است و ظاهرا هم راه گریزی از آن نیست. برای مقابله با استرس، کنترل و مدیریت استرس، درمان استرس و پیشگیری از استرس باید ابتدا علت استرس و اضطراب را پیدا کنیم. صحبت کردن با فرد قابل اعتماد مثل دوست نزدیک، اعضای خانواده و همسر کمک می‌کند که کمی از فشار عصبی ناشی از استرس بکاهید. اگر میزان استرستان به حدی زیاد است که زندگی از حالت طبیعی خود خارج شده باشد، حتما باید به متخصص روانشناسی یا روانپزشک مراجعه کنید. در کنار دارودرمانی از روشهای خانگی درمان استرس هم میتوانید کمک بگیرید.
سبک زندگی سالم و کنار گذاشتن عادات تغذیه‌ای ناسالم، پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های الکلی، دخانیات، یوگا و ورزش روزانه، معاشرت با دوستان از تکنیک‌های خانگی درمان استرس هستند. مصرف دمنوش‌های ضد استرس هم می‌توانند به درمان استرس کمک کنند، اما یادتان باشد که پیش از هر اقدام درمانی حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. میتوانید سری هم به وب‌سایت دکترتو بزنید و از پزشکان متخصص دکترتو راهنمایی بگیرید.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
پرسش‌های متداول
روش جدید درمان استرس چیست؟
استفاده از سایر حواس بینایی، بویایی، چشایی و… ، استفاده از زمانهای پرت و مدیریت علت استرس از جدیدترین روشهای درمان استرس هستند. مدیتیشن، معاشرت با دوستان و سالم‌خواری را هم فراموش نکنید.
درمان استرس در کودکان چگونه انجام می‌شود؟
برای درمان استرس در کودکان باید حواستان به استراحت خوب و تغذیه مناسب کودکان باشد. صحبت کردن با کودک درباره عوامل استرس یکی دیگر از راه های درمان استرس در کودکان است. خواب کافی، ورزش و اوقات فراغت هم می‌توانند تکنیک‌های مناسبی برای درمان استرس در کودکان باشند.
درمان استرس در بارداری
چیست؟
استراحت، صحبت کردن درباره علت استرس، توجه به تغذیه، تعامل با دوستان نزدیک، خانواده و همسر، آغوش گرم همسر، ورزش، کنار آمدن با تغییرات زندگی همگی از مواردی برای درمان استرس در بارداری هستند. مصرف دمنوش‌های ضد استرس با مشورت متخصص زنان و زایمان هم میتواند راهی برای درمان استرس در بارداری باشد.
درمان استرس بارداری در سلامت نوزاد تاثیر دارد؟
استرس مزمن در دوره بارداری مشکلاتی را برای رشد جنین در طول دوره بارداری به وجود خواهد آورد. اگر مادر استرس خود را در دوره بارداری کنترل نکند، این امر نه‌تنها بر سلامت جسمی و روانی نوزاد، بلکه بر الگوی رفتاری کودک نیز تاثیر خواهد گذاشت.
راهکارهای سریع کاهش استرس
چه راهکارهای کوتاه مدتی برای رهایی از استرس وجود دارد؟ تنفس عمیق و مدیتیشن، روش هایی هستند که هرلحظه و هرجا می توانید از آنها استفاده کنید.
شاید قرار مصاحبه شغلی دارید یا رفتار فرزندتان در زمین بازی شما را حسابی به هم ریخته است. بنابراین لازم است راهکارهای سریع و در دسترس برای کاهش استرس بدانید تا در لحظه، آرام شوید.
ویژگی های بهترین راهکار کوتاه مدت برای درمان استرس
همه جا قابل اجرا است.
تمرین زیادی لازم ندارد.
رایگان است.
به سرعت نتیجه می دهد.
۱- تجسم فعال
در واقع، تجسم فعال، همان استراحت موقت ذهن است؛ مثلاً تصور می کنید همان جایی هستید که حالتان را خوب می کند. شاید لب ساحل نشسته اید، در حالی که صدای امواج، گوشتان را نوازش می کند و بوی آب دریا، مشامتان را می نوازد و گرمای شن های ساحل احساس لذت بخشی را برایتان به ارمغان می آورد.
تجسم فعال می تواند گوش دادن به صحبت های شخصی باشد که صحنه آرامش‌بخشی را برای شما توصیف می کند؛ ولی چنانچه این توانایی را در خود می بینید، می توانید به تنهایی آن را تمرین کنید. برای لحظاتی، چشمانتان را ببندید و صحنه دلپذیر و آرامش بخشی را با تمام جزییات در ذهن خود مرور کنید. سعی کنید از تمام حواس خود استفاده کنید؛ گویی واقعاً همان جا حضور دارید. بعد از چند دقیقه، چشمانتان را بازکنید و به زمان حال بازگردید.
۲- یکی از راههای درمان استرس: مدیتیشن
مدیتیشن باعث می شود در مدت زمان کوتاهی از شر استرس خلاص شوید. فواید مدیریت استرس در این روش، پایدار است. مدیتیشن با روش های مختلفی انجام می‌شود که هریک از آنها منحصر به فرد است و کاربرد خاصی دارد.
با دقت به آنچه می بینید، می شنوید، می چشید، لمس می کنید و استشمام می کنید، توجه کنید. وقتی تمرکزتان به همین جا و همین لحظه باشد، به اتفاقات گذشته نمی اندیشید، نگران آینده نیز نخواهید بود. با وجود این که مدیتیشن، مستلزم تمرین و تکرار است اما تأثیر بسزایی در کاهش استرس دارد.
۳- ریلکسیشن عضلانی از دیگر راههای درمان استرس
ریلکسیشن عضلانی بدین معناست که عضلات بدن خود را آرام کنید.
برای شروع، چند نفس عمیق بکشید. سپس هر بخش عضلانی را مرحله به مرحله منبسط و منقبض کنید. از پیشانی شروع کنید و به سمت انگشتان پا پیش بروید. این کار به رفع گرفتگی عضلات کمک می کند. با انجام این تمرین، هر بار احساس آرامش در کل بدنتان می کنید.
۴-تمرکز روی تنفس از دیگر راههای درمان استرس
تمرکز روی تنفس یا تغییر حالت نفس کشیدن، تأثیر بسزایی در کاهش استرس دارد. تنها چند دقیقه لازم است تا با استفاده از این تکنیک، به آرامش برسید.
یکی از مزیت های تکنیک تنفس، این است که اطرافیان تان متوجه نمی شوند که در حال انجام آن هستید؛ مثلاً وقتی در جلسه ای حضور دارید که استرس زیادی به شما وارد می کند یا روی صندلی در بین جمعیتی نشسته اید، می توانید از این تکنیک استفاده کنید.
تمرین تنفس، کلیدی است که شما را از استرس و اضطراب رهایی می بخشد. روش های زیادی برای تمرین نفس کشیدن وجود دارد که تنفس در هنرهای رزمی ازجمله آنها به شمار می آید. در این بخش به دو نمونه اشاره می کنیم:
با سه شماره از راه بینی نفس بکشید و آن را در سینه حبس کنید. یک ثانیه صبر کنید و سپس به آرامی و با سه شماره آن را از راه بینی خارج کنید.
یا از راه بینی نفس بکشید و تصور کنید هوایی دلپذیر و سرشار از احساس آرامش را وارد بدنتان می کنید، در حالی که سرتاسر وجودتان را دربر می گیرد و هنگام بازدم، تصور کنید تمام استرس و اضطراب درونتان را از بدن خارج می کنید.
۵- برای درمان استرس پیاده‌روی کنید
یکی دیگر از روش های مؤثر در کاهش استرس، پیاده‌روی است که بعد از چند دقیقه اثر خود را نشان می دهد.
در طول پیاده روی با تغییر فضایی که در آن حضور داشتید وارد مکان های متفاوتی می‌شوید ضمن اینکه از مزیت‌های ورزش کردن نیز بهره می برید. بعد از انجام یک روز خسته کننده در اداره، پیاده روی می تواند راهی ساده و در عین حال مؤثر برای رفع خستگی روحی و جسمی باشد.
۶- کسی را که دوستش دارید در آغوش بگیرید.
تماس فیزیکی در کاهش استرس، بسیار مؤثر است. جالب است بدانید به آغوش کشیدن کسی که دوستش دارید برایتان فوایدی هم به دنبال دارد؛ با این کار اکسیتوسین یا همان هورمون عشق ترشح می شود.
اکسیتوسین، سطح شادی و نشاط را افزایش می دهد و موجب کاهش استرس می شود. اکسیتوسین باعث کاهش فشار خون نیز می شود. این هورمون باعث کاهش ترشح هورمون استرس به نام نوراپی‌نفرین می شود و احساس خوشایندی به شما دست می دهد. بنابراین اگر نیاز دارید کسی را که دوستش دارید در آغوش بگیرید، معطل نکنید و از او بخواهید. هم آغوشی یکی از ساده ترین راههای کاهش استرس است.
۷- از رایحه درمانی لذت ببرید
اهمیت رایحه درمانی در کاهش استرس، انکارناپذیر است. درواقع، با این کار، احساس نیروبخشی، آرامش و حضور در لحظه را تجربه می کنید. تحقیقات نشان می دهد رایحه های خاص، این قابلیت را دارند که فعالیت امواج مغزی را تحت تأثیر و ترشح هورمون استرس را کاهش دهند. بنابراین در کنار افشانه، اسپری و خوشبوکننده های بدن، رایحه درمانی را نیز در برنامه روزانه خود بگنجانید.
۸- کار هنری انجام دهید.
شاید انجام کارهای هنری در دوران کودکی راحت‌تر صورت می گرفت اما اکنون نیز می توانید این میل را در خودتان جست و جو کنید.
اگر علاقه ای به طراحی یا نقاشی ندارید، از رنگ آمیزی کتاب شروع کنید. میتوانید از کتاب های رنگ آمیزی مختص بزرگسالان که طرفداران زیادی هم دارد استفاده کنید.
رنگ آمیزی می تواند یکی از عوامل کاهش استرس باشد. مطالعات صورت گرفته نشان می دهد میزان اضطراب افرادی که الگوهای هندسی پیچیده ای را رنگ آمیزی می کردند به طور چشمگیری کاهش یافته بود و این نتیجه‌ای عالی برای کاهش میزان استرس به شمار می‌رود.
۹- راهکارهای بلندمدت درمان استرس
چه فعالیت هایی در بلندمدت استرس را از بین می برند؟
بعضی از رفتارها فرد را از فضای پراسترس دور و احساس خوشایندی را به او منتقل می‌کنند؛ برای مثال، افرادی که مرتب ورزش یا مدیتیشن می‌کنند، در رویارویی با موقعیت های تنش زا، کمتر دچار اضطراب و استرس می شوند؛ بنابراین، پیشبرد سبکی از زندگی که شما را از استرس دور نگه دارد و موجب شود با آرامش خاطر بیشتری با چالش های زندگی مواجه شوید، بسیار مهم است.
۱۰- رژیم غذایی متعادل و درمان استرس
برنامه غذایی نامناسب، می تواند افزایش سطح استرس را به دنبال داشته باشد. شاید تمایل به مصرف غذاهای سرشار از قند و چربی، به طور موقت، احساس رهایی از استرس را به شما انتقال دهد، اما در بلندمدت، نتیجه معکوسی خواهد داشت.
کربوهیدرات های خالصی که در خوراکی هایی از قبیل چیپس و پفک و کیک و کلوچه وجود دارد، قند خون را افزایش می‌دهد که این امر به خودی خود، اضطراب و استرس را بیشتر می کند. عادت های غذایی سالم، در بلندمدت به غلبه شما بر استرس، کمک شایانی می کند. مواد غذایی از قبیل تخم‌مرغ، آواکادو و گردو به تنظیم حالات روحی و تعادل انرژی بدنتان کمک می کند.
۱۱- از مکمل های کاهنده استرس استفاده کنید.
برخی ویتامین‌ها و مکمل‌ها در کاهش استرس و اضطراب مفید هستند.
چه ویتامین هایی به کاهش استرس کمک می کنند؟
مصرف روزانه مولتی ویتامین به جبران کمبودهای غذایی بدنتان کمک می کند و به شما اطمینان می دهد که تمام ویتامین ها و مواد معدنی لازم را دریافت می کنید. سایر مکمل های مؤثر در کاهش استرس عبارت‌اند از:
تیانین: این آمینواسید به کاهش استرس کمک می کند، آرام بخش است و خوابتان را نیز تنظیم می کند.
ویتامین های گروه B: برخی تحقیقات نشان می دهند که ویتامین‌های گروه B باعث کاهش سطح هموسیستئین، کاهش استرس و تنظیم حالات روحی افراد می شوند.
۱۲- زمانی را برای اوقات فراغت در نظر بگیرید.
اهمیت دادن به اوقات فراغت، تأثیر بسزایی در کاهش استرس دارد. عده ای فکر می کنند به حدی سرشان شلوغ است که نمی توانند زمانی را به تفریح و سرگرمی اختصاص دهند.
ولی در نظرگرفتن زمانی برای اوقات فراغت، احساس خوشایندی را برایتان به ارمغان می آورد و وقتی احساس بهتری داشته باشید، عملکردتان نیز بهبود می یابد و درنتیجه، ساعات کاری مفیدتری را پشت سر می گذارید. ممکن است رسیدگی به باغچه کوچک خانه یا حتی لحاف دوختن حالتان را خوب کند؛ در هر صورت با این کار می توانید حس زیباتری نسبت به زندگی داشته باشید.
۱۳- با خودتان خوب صحبت کنید.
بسیار مهم است که چگونه با خود صحبت می کنید. انتقادهای سخت‌گیرانه، شک و دودلی و پیش‌بینی های مخرب به هیچ وجه به شما کمک نمی کنند. اگر مدام به این فکر کنید که «نمی توانم این کار را انجام دهم …» یا «تحملش را ندارم …» بیشتر مضطرب می شوید. مثبت اندیشی نتیجه بهتری خواهد داشت.
خوش بینی و گفت و گوی آرام و دلنشین کمک می کند احساسات و عواطف خود را کنترل کنید و عملکرد مثبتی داشته باشید. باید با خودتان واقع بینانه و محبت آمیز صحبت کنید. وقتی برچسب منفی به خودتان می زنید یا به توانایی خود شک دارید، ندایی درونی متقابلاً پاسختان را خواهد داد.
۱۴- تمرین یوگا استرس را درمان می کند
یوگا مجموعه‌ای از حرکات فیزیکی، مدیتیشن، ورزش سبک و تنفس کنترل شده است که همه این موارد در کنار هم تأثیر شگفت انگیزی بر کاهش استرس دارند. حتی یک جلسه یوگا، چنان تأثیر مثبتی دارد که مطمئن باشید چنانچه آن را در برنامه زندگی‌تان بگنجانید در بلندمدت، به دستاوردهای بزرگی دست می یابید. یوگا ازنظر جسمی، روحی و روانی برای بدن مفید است. شما می توانید در کلاس های حضوری یا مجازی ثبت نام کنید یا از طریق اپلیکیشن، تمرینات یوگا را انجام دهید.
۱۵- شکرگزاری از دیگر راهش درمان استرس
شکرگزاری ما را به یاد داشته هایمان می اندازد و باعث می شود حس زیباتری نسبت به زندگی داشته باشیم. این حال خوب می تواند به خاطر یک روز آفتابی باشد یا به این دلیل که سالم به محل کارتان رسیده اید. در هر صورت به نعمت‌هایی که در اختیاردارید فکر کنید.
شکرگزاری تمام آنچه را که برای مقابله با استرس به آن نیاز دارید در اختیارتان قرار می‌دهد تا بتوانید با قدرت و انرژی بیشتری با آنها مواجه شوید. شکرگزاری را به عادتی روزانه تبدیل کنید. به چیزهایی که باید شکرگزار آنها باشید بیندیشید و در دفتر شکرگزاری یادداشت کنید. مطالعات نشان می دهد افراد قدردان و شاکر از سلامت روان بهتر، استرس کمتر و زندگی باکیفیت تری برخوردارند.
۱۶- برای درمان استرس ورزش کنید
ورزش، روشی مناسب برای کنترل استرس و بهبود سلامت روان است و خبر خوب این که فعالیت های ورزشی بسیار متنوعی برای کاهش استرس وجود دارد.
میتوانید در کلاس های ورزشی ثبت نام کنید یا حتی بیرون از منزل ورزش کنید. به خاطر داشته باشید که راه های زیادی برای انجام فعالیت های جسمانی بیشتر در طول روز وجود دارد. تمرینات کششی، دویدن، پیاده روی‌های طولانی و دوچرخه سوالی تنها نمونه ای از ورزش‌هایی هستند که می توانند استرس را از شما دور کنند.
۱۷- رفع استرس با روش مقابله مسئله‌مدار
اکثر عوامل مؤثر بر کاهش استرس، سعی بر تغییر عواطف و احساسات تان دارند؛ اما گاهی تا روی مشکل ایجاد کننده استرس کار نکنید؛ از شر استرس خلاص نمی شوید؛ به این روش، مقابله مسئله مدار گفته می‌شود که تلاش می کند عامل استرس‌زا را از زندگی حذف کند.
اولویت‌بندی برنامه‌های زندگی
فهرست کارهای روزانه خود را مجدداً ارزیابی کنید. اگر بخواهید ۲۰ ساعت کار روزانه خود را ظرف ۱۶ساعت انجام دهید قطعاً مضطرب می شوید، در حالی که به طور کلی کاهش حجم کاری به شما کمک می‌کند تا روزتان را با حس بهتری سپری کنید.
مثلاً برای کاهش حجم کاری روزانه میتوانید برای برخی از کارهای منزل، کارگر استخدام کنید. مهارت مدیریت زمان کمک می‌کند تا عوامل استرس زا را به حداقل برسانید و آن دسته از عوامل اجتناب ناپذیر را بهتر مدیریت کنید. تنظیم لیست کارهای روزانه بدون استرس، عجله یا فراموشی، احساس خوشایندی را برایتان به ارمغان می‌آورد.
۱۸- از حمایت اجتماعی بهره بگیرید.
داشتن روابط اجتماعی و دوستان نزدیک در مدیریت استرس، نقش اساسی دارد. اگر از لحاظ عاطفی، دوست و پشتیبانی ندارید، لازم است به دنبال چنین فرد یا افرادی باشید.
شاید باید به اطرافیان خود نگاهی بیندازید یا به یکی از اعضای خانواده یا یکی از دوستان دور، اعتماد کنید و حمایت اجتماعی را که به آن نیاز دارید دریافت کنید. شاید مجبور شوید دامنه دوستان خود را وسیع تر کنید، به سازمانی بپیوندید، در یک گروه حمایتی مشارکت کنید یا نهایتاً در صورت عدم موفقیت، به صورت تخصصی از روانشناس کمک بگیرید.
۱۹- عوامل استرس‌زا را از خود دور کنید.
گاهی بهترین روش برای کاهش استرس، این است که از چیزهایی در زندگی تان فاصله بگیرید. با دوری‌کردن از چیزهایی که به استرس تان می‌افزایند، حس بهتری را تجربه خواهید کرد. تماشای اخبار، استفادة مداوم از وسایل دیجیتال، نوشیدن الکل و مصرف بیش ازاندازه کافئین مواردی هستند که می‌توانند موجب تشدید استرس در شما شوند. برخی تغییرات در عادات روزمره میتواند در تجربه حسی بهتر، مفید باشند.
خلاصه و جمع بندی
دستیابی به بهترین روش رهایی از استرس، نیاز به تجربه دارد. ممکن است برخی روش‌ها نیاز به تمرین و ممارست داشته باشند اما آنچه حائز اهمیت است یافتن راهکاری برای مدیریت هرچه بهتر چالش‌های اجتناب‌ناپذیر زندگی است. لازم است استرس در سطحی قابل‌کنترل حفظ شود تا به بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
