تعیین این که اصطلاح روانشناس برای چه کسی به کار می‌رود، موضوع آسانی نیست. مشکلات از این واقعیت ناشی می‌شوند که برخی از کسانی که ادعای آن را دارند، به دلیل این است که به حرفه روانشناسی می‌پردازند، دیگران به دلیل کاربرد آن، بعضی‌ها به دلیل تدریس آن و برخی نیز به دلیل پژوهش آن. در مواردی که یک تعریف رسمی ارائه می‌شود، معمولاً هدف آن برآوردن برخی مسائل عملی یا قانونی است؛ برای مثال از نظر بسیاری از سازمان‌های دولتی که گواهینامه‌های روانشناسان را کنترل می‌کنند، روانشناس می‌بایست یک دوره عالی (دست کم فوق لیسانس، و اغلب دکترا) را در یک مؤسسه معتبر طی کرده، یک یا چند سال دوره کارآموزی تحت نظارت را گذرانده و در امتحان کتبی قبول شده باشد. هنگام مشخص کردن یک روانشناس به عنوان کسی که یکی از وظائف تخصصی مثل روانشناس بالینی، روانشناس مشاور، روانشناس قانونی، روانشناس مدرسه و غیره را به عهده خواهد گرفت، اغلب ملاک‌هایی از این نوع به کار می‌رود. با وجود این، هنگام سنجش این موضوع که کسی که به تدریس یا پژوهش روانشناسی می‌پردازد، آیا شایسته این عنوان است، مسائل چندان روشن نیست. برای مثال، مشخصه قابل قبول برای یک روانشناس این است که (الف) دست کم درجه فوق لیسانس یا ترجیحاً درجه دکترا داشته باشد و (ب) فرایندهای روان شناختی را مورد بررسی قرار دهد. شرط داشتن مدرک تحصیلی مشکلاتی را موجب می‌شود.
مدرک چه اهمیتی دارد؟ اریک اریکسون را که روانکاو و بشردوستی بزرگ است و هیچ مدرک دانشگاهی‌ای نگرفت، یا «هربرت سیمون»، برنده جایزه نوبل در اقتصاد را که یکی از نظریه پردازان پیشرو در رشته روانشناسی شناختی است، یا ژان پیاژه که با وجود آموزش دیدن در زیست‌شناسی موجب نوسازی روانشناسی رشد شد، یا ویلیام جیمز که شاید بزرگترین آنها بود و برای نخستین بار به آموزش رشته روانشناسی پرداخت، چه باید بنامیم؟
شرط دیگر مبنی بر اینکه روانشناس می‌بایست فرایندهای روان‌شناختی را مورد بررسی قرار دهد نیز بیهوده است. زیرا هر پیشرفت جدید در روانشناسی فرایندهایی را به میان می‌کشد که زمانی تصور می‌شد به حوزه‌های دیگر تعلق دارند. علم روانشناسی شامل هزاران اصطلاح برگرفته از جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، زیست‌شناسی، فیزیولوژی، پزشکی، فلسفه، علوم کامپیوتر، زبان‌شناسی، ریاضیات، شیمی و فیزیک است. دانشمندانی که این فرایندها را بررسی می‌کنند، اغلب چنین تصوری ندارند که روانشناسی را مورد بررسی قرار می‌دهند اما آنان در واقع این کار را انجام می‌دهند؛ بنابراین آنان را چگونه نام‌گذاری خواهیم کرد؟
روانشناس کیست و چه می کند؟
روانشناس کسی است که فرایندهای ذهنی و رفتار انسان‌ها را از طریق مشاهده، تفسیر و ثبت نحوه ارتباط افراد با یکدیگر و محیط پیرامون‌شان، بررسی می‌کند. روانشناسان سعی دارند سلامت و رفاه ذهنی همه افراد، اعم از خانواده‌ها، گروه‌ها و جوامع مختلف را تضمین کنند.
روانشناس، یک متخصص آموزش‌دیده است که در زمینه تحقیقات، آزمایشات و رسیدگی به چالش‌های عاطفی و روانی بیماران فعالیت می‌کند. مشاور و روانشناس خوب در هر زمینه ای می تواند خدمات خود را در مراکز مشاوره، بیمارستان ها یا مطب متخصص ارائه کنند. برخی مراکز به شکل اختصاصی مرکز مشاوره ازدواج هستند.
روانشناسان خدمات متنوعی را به مردم ارائه می‌کنند:
- ارائه خدمات درمانی فردی و گروهی برای بزرگسالان، نوجوانان و کودکان، با هدف حل مشکلات مربوط به افسردگی، اضطراب و سوء مصرف مواد مخدر
- کار در مدارس برای کمک به یادگیری دانش‌آموزان
- ارائه خدمات اعصاب و روان برای ارزیابی و درمان ناتوانی در یادگیری، اختلالات رشد، مشکلات شناختی (فکری) و همچنین آسیب‌های وارده به سر
- ارائه خدماتی در زمینه ازدواج و مشاوره قبل از ازدواج، مشاوره خانواده و خانواده درمانی، خدمات در زمینه پیشگیری از طلاق و مشاوره طلاق
- کار کردن با متخصصان دیگر برای بهبود مهارت‌های ارتباطی و افزایش بهره‌وری و رضایت شغلی
- کار کردن با مجریان، از جمله ورزشکاران، بازیگران و نوازندگان برای افزایش تمرکز، کاهش اضطراب و بهبود عملکرد
- ارائه خدمات مشاوره و بعضا شهادت در دادگاه به عنوان کارشناس
- سایر خدماتی که در آنها رفتار انسان و تغییر رفتار اهمیت داشته باشد.
- خدمات روانکاوی و روان درمانی که توسط روانکاو خوب به شکل پایه ای تر به درمان مراجعان می‌پردازند.
تحصیلات و مدرک روانشناسان
اخذ مجوز کار، مستلزم داشتن مدرک دکترا (Ph.D. ،Psy.D. و Ed.D) و گذراندن یک دوره دو ساله در یک مرکز خدمات بالینی است. روانشناسان، بیش از هر متخصص دیگری در زمینه روانشناسی و خدمات روان درمانی، تحصیل کرده و آموزش می‌بینند. دکتر روانشناس خوب می تواند با تخصص خود مسائل زیادی را حل کند.
از زیرشاخه های اصلی روانشناسی در ایران، میتوان روانشناسی بالینی و روانشناسی عمومی و روانشناسی کودکان استثنائی را نام برد.
روانشناس بالینی
فعالیت اصلی روانشناسان بالینی شامل تست های روانشناسی، ارزیابی و تشخیص مشکلات روانی، روان درمانی، تحقیق در زمینه کشف راه‌های بهبود سلامتی، تدریس و مشاوره می‌شود. روانشناسان بالینی در اماکن مختلف، از جمله بیمارستانها، کلینیک‌های بهداشت روانی، مطب‌ها، مدارس ابتدایی و متوسطه، برنامه‌های توانبخشی کارکنان و شرکت‌ها فعالیت دارند. روانشناسان بالینی میتوانند در زمینه های کودک و نوجوان و یا خانواده، آموزش های تخصصی لازم را ببیند و در هر یک از این حیطه ها، تخصصا مشغول به کار درمان شوند.
سایت پزشک خوب با استفاده از بهترین روانشناس در هر شهر، مشاوره روانشناسی را برای حل معضلات و اختلالات مراجعان به کار می‌گیرد. در همین راستا لیست روانشناسان در هر شهر قابل مشاهده و انتخاب است.
مشکلاتی که در صورت بروز حتما باید به روانشناس مراجعه کرد:
- افسردگی
- استرس
- اضطراب
- وسواس
- فوبیا
- پرخوری عصبی
- بی اشتهایی عصبی
- اختلالات خواب
انواع خدمات روانشناسی و مشاوره:
- مشاوره فردی
- مشاوره ازدواج
- مشاوره خانواده
- مشاوره تحصیلی
- مشاوره کودک
- مشاوره نوجوان
- نوروتراپی
- سکس تراپی
- هیپنوتراپی
در صورتی که به هر کدام از مسائل گفته شده دچار شدید، کافیست به یک روانشناس خوب مراجعه کنید و روند درمانتان را طی کنید. باید اعتراف کرد که پیدا کردن یک روانشناس خوب کار سختی است و عوامل بسیاری را باید در نظر داشت.
توجه داشته باشید برای همه نمی‌توان نسخه واحد پیچید. در واقع «بهترین روانشناس ایران» وجود ندارد، حتی اگر وجود داشت هم ممکن بود نتواند به شما کمک کند به همین دلیل توجه باید با تحقیق و بررسی زیاد یک روانشناس خوب پیدا کنید.
