شاهدانه یا کانابیس گیاهی اعتیاد آور با خواص درمانی
شاهدانه یا کانابیس (Cannabis) یکی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی و مخدر در جهان است که به دلیل تأثیرات روان‌گردان، تفریحی و درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه حاوی ترکیبات شیمیایی فعالی به نام کانابینوئیدها (مانند THC و CBD) است که تأثیرات مختلفی بر مغز و بدن دارند.گیاه شاهدانه (دانه همپ) گیاهی است که برگهای آن شکل خاص قطره‌ای دارد. میوه گیاه شاه دانه خواص زیادی دارد به همین دلیل دانه شاهدانه جز مغذی ترین دانه‌ها به حساب می‌آید. دانه شاهدانه منبع غنی از ویتامین E، اسیدهای چرب،پروتئین، فیبر، کلسیم و کلروفیل است. متخصصان طب سنتی این نظر را دارند که این گیاه طبیعت مرکب دارد؛ برگ های آن خشک و سرد است ولی تخم شاه دانه، خشک و گرم است. از خواص آن می‌توان به ، تقویت کننده سیستم ایمنی بدن و آرام بخش بودن اشاره کرد.
از بخش های مختلف این گیاه برای تهیه تخم شاهدانه،ماریجوانا، الیاف شاه دانه و حشیش استفاده می‌شود. دانه های شاه دانه که به رنگ زرد و به طعم آجیل است، طرفداران زیادی دارد. از دیگر مصارف آن می توان به استفاده در شکلات و روی سالاد، اشاره کرد. محل کاشت شاهدانه استان‌های اصفهان، تهران، فارس و شهرهای شمال کشور می‌باشد. در ادامه به بررسی خواص درمانی این گیاه میپردازیم.
تاریخچه پیدایش و استفاده از کانابیس
شاهدانه قدمتی چند هزار ساله دارد و برای اولین بار در آسیا کشت شد. برخی از نکات تاریخی مهم درباره این گیاه شامل:
- چین باستان (حدود ۲۷۰۰ سال قبل از میلاد): از شاهدانه به عنوان دارو برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شد.
- هند باستان: در آیین‌های مذهبی و برای افزایش آرامش روحی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
- ایران و خاورمیانه: در طب سنتی برای کاهش درد، تسکین التهاب و حتی به عنوان ماده‌ای روان‌گردان مصرف می‌شد.
- اروپا و آمریکا: ابتدا به عنوان ماده‌ای دارویی شناخته شد، اما در قرن بیستم در برخی کشورها ممنوع شد.
انواع و روشهای مصرف کانابیس
کانابیس به اشکال مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد:
- گل (ماریجوانا): خشک‌شده برگ‌ها و گل‌های گیاه شاهدانه، معمولاً برای دود کردن یا بخور دادن.
- حشیش: رزین فشرده شده گیاه که THC بالاتری دارد و معمولاً کشیده می‌شود.
- روغن شاهدانه (CBD و THC): برای مصارف دارویی، در درمان برخی بیماری‌ها مانند صرع و دردهای مزمن استفاده می‌شود.
- خوراکی‌ها (ibles ): ترکیب کانابیس با مواد غذایی مانند کیک، شیرینی و شکلات که تأثیرات طولانی‌مدت‌تری دارند.
خواص و کاربردهای شاهدانه
گیاه شاهدانه یک گیاه انرژی زاست که توهم و قدرت فکر را در افراد افزایش می دهد. این گیاه خواص دارویی و درمانی نیز دارد. بخصوص در بیمارانی که تحت درمان های شیمی درمانی یا ایدز قرار می گیرند و در اثر عوارض ناشی از این درمان ها اشتهایشان را از دست می دهند، این گیاه به منظور افزایش اشتها مورد استفاده قرار می گیرد.
آیا کانابیس خواص دارویی دارد؟
بله، برخی ترکیبات کانابیس (مانند CBD) دارای خواص دارویی هستند و در درمان برخی بیماری‌ها مؤثرند، از جمله:
- درمان دردهای مزمن و التهابی (مانند آرتروز)
- کاهش علائم صرع و تشنج (به ویژه در کودکان مبتلا به سندرم دراوت)
- کمک به بیماران سرطانی (کاهش تهوع و افزایش اشتها در بیماران تحت شیمی‌درمانی)
- کمک به افراد مبتلا به PTSD و اضطراب
با این حال، THC که ماده روان‌گردان اصلی کانابیس است، می‌تواند عوارض جانبی شدیدی ایجاد کند و مصرف آن باید تحت نظارت پزشک باشد.
فیبرهای صنعتی و شاهدانه
گیاهان نر به عنوان یک منبع خوب جهت تهیه فیبرهای صنعتی محسوب می شوند. همچنین بذر این گیاه در تهیه جلا دهنده کاربرد دارد. از گیاه شاهدانه سه نوع ماده مخدر حاصل می شود که شامل دو نوع حشیش که یکی حاصل از برگ های گیاه نر و ماده و دومی حاصله از گل آذین های غیر بارور گیاهان ماده است. ماده سوم موسوم به رزین خام است که دارای تاثیر قویتری است. گیاه شاهدانه در پزشکی مدرن جهت درمان کوری تدریجی و کاهش دادن درد در شیمی درمانی مورد استفاده قرار می گیرد.
در طب سنتی نیز گیاه شاهدانه به عنوان یک گیاه مقوی، مستی آور، ضد درد دل، مسکن و آرامش بخش و ضد اسپاسم شناخته می شده است. بذرها و برگهای شاهدانه برای درمان سرطان و تومورهای سخت مورد استفاده قرار می گرفت. مضاف بر موراد مذکور، از بذرهای شاه دانه روغنی تهیه می گردد که کاربرد آن کاهش زخم های ناشی از انواع سرطان هاست. در اروپای قدیم از این گیاه برای درمان سرطان استفاده می شده است. از خواص دیگر گیاه شاه دانه می توان به درمان برخی از بیماری ها، کاهش دردهای قاعدگی در بانوان، درمان افسردگی و … اشاره کرد.
عوارض شاهدانه یا کانابیس :
تأثیرات مصرف کانابیس بر بدن و مغز
مصرف شاهدانه تأثیرات مختلفی دارد که می‌تواند کوتاه‌مدت یا بلندمدت باشد:
✅ تأثیرات کوتاه‌مدت:
- احساس سرخوشی و آرامش
- افزایش حس لذت و تغییر در درک زمان
- افزایش اشتها (مشهور به "حمله گرسنگی")
- اختلال در حافظه کوتاه‌مدت و تمرکز
- قرمزی چشم و خشکی دهان
❌ عوارض و خطرات بلندمدت:
- کاهش حافظه و عملکرد شناختی
- افزایش خطر افسردگی و اضطراب
- وابستگی روانی و اعتیاد
- احتمال تشدید بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی
- کاهش انگیزه و بهره‌وری در زندگی روزمره
چه افرادی به کانابیس روی می‌آورند؟
- جوانان و نوجوانان: معمولاً به دلیل کنجکاوی، تأثیرات اجتماعی یا فشار دوستان.
- افراد مبتلا به استرس و اضطراب: برخی افراد برای تسکین علائم استرس و افسردگی به مصرف کانابیس روی می‌آورند.
- افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن: به دلیل خواص تسکین‌دهنده درد، بیماران مبتلا به سرطان، ام‌اس و صرع از کانابیس دارویی استفاده می‌کنند.
- افراد وابسته به سایر مواد مخدر: گاهی به عنوان جایگزین یا در کنار سایر مواد مخدر مصرف می‌شود.
آیا کانابیس اعتیادآور است؟
بله، برخلاف تصور برخی افراد، مصرف طولانی‌مدت کانابیس می‌تواند منجر به وابستگی روانی و حتی فیزیکی شود. نشانه‌های وابستگی شامل:
- نیاز به مصرف بیشتر برای تجربه اثرات قبلی (افزایش تحمل)
- احساس اضطراب، تحریک‌پذیری و بی‌خوابی در صورت قطع مصرف
- کاهش انگیزه و مشکلات در زندگی شخصی و کاری
طبق تحقیقات، حدود ۹٪ از افرادی که کانابیس مصرف می‌کنند دچار اعتیاد می‌شوند و این میزان در میان نوجوانان به ۱۷٪ افزایش می‌یابد.
توصیه به افرادی که دچار وابستگی به کانابیس شده‌اند :
✅ ۱. آگاهی از اثرات منفی: شناخت تأثیرات منفی کانابیس بر زندگی، حافظه و انگیزه می‌تواند انگیزه ترک را تقویت کند.
✅ ۲. کمک گرفتن از متخصصان: مشاوره روانشناسی، گروه‌های حمایتی و درمان شناختی-رفتاری (CBT) می‌توانند به ترک مصرف کمک کنند.
✅ ۳. جایگزین‌های سالم: فعالیت‌های بدنی، مدیتیشن و یادگیری مهارت‌های جدید می‌توانند به کاهش تمایل به مصرف کمک کنند.
✅ ۴. حمایت اجتماعی: داشتن دوستان و خانواده‌ای که ترک را حمایت کنند، بسیار مهم است.
✅ ۵. کاهش تدریجی مصرف: برای برخی افراد، کاهش تدریجی مصرف بهتر از ترک ناگهانی است.
سخن پایانی مرکز روان:
شاهدانه گیاهی با خواص دارویی و روان‌گردان است که در طول تاریخ مورد استفاده قرار گرفته است. هرچند در برخی موارد مصارف درمانی دارد، اما مصرف بی‌رویه و غیرقانونی آن می‌تواند منجر به وابستگی، مشکلات شناختی و روانی شود. برای افرادی که به مصرف این ماده اعتیاد پیدا کرده‌اند، بهترین راه کمک گرفتن از متخصصان و ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی است.
