ودکا (روسی: Водка؛ لهستانی: wódka) یکی از پرمصرف‌ترین نوشیدنی‌های تقطیری است. ودکا بدون طعم‌دهنده یک مایع شفاف و بی‌رنگ است که از آمیختن آب با اتانول ساخته می‌شود.
تاریخچه
واژه «ُودکا» از زبان روسی می‌آید و حالت تصغیر واژه «وادا» (به روسی: Вода) به معنی «آب» است.در دوران امپراتوری روسیه از سیب‌زمینی له‌شده برای تهیه ودکا استفاده می‌شد. اما اکنون در روسیه از دانه‌های خالص غلات برای تهیه ودکا استفاده می‌شود. اما به طوری، خاستگاه دقیق ودکا مشخص نیست.
در طول تاریخ برای مقاصد درمانی به ودکا گیاهان خوراکی و دارویی می‌افزودند و در زبان لاتین به آن «آب زندگانی» می‌گفتند
هیچ‌کس نمی‌تواند به یقین بگوید ودکا را اولین بار چه کسی ساخت
اینکه روس‌ها ودکا را اختراع کرده‌اند یا لهستانی‌ها موضوع اختلاف است. به نظر می‌رسد تهیهٔ آن به طور هم‌زمان در مناطق گوناگونی شروع شده است.
معمولاً با تقطیر شرابی که از تخمیر غلات یا سیب‌زمینی به دست آمده اتانول تقریباً خالص تهیه می‌کنند و سپس آن را با نسبتی خاص با آب مقطر مخلوط می‌کنند تا ودکا ساخته شود. اصولاً هرچه ودکا بی‌رنگ‌تر و بی‌بوتر باشد کیفیت آن بالاتر و خالص‌تر است. معمولاً در آخرین مرحله تهیه ودکا آن را از زغال چوب رد می‌کنند تا باقی‌مانده مزه و بوی آن از بین برود. ودکا برای جلوگیری از ریزش مو، به مقدار متوسط مصرف می‌شود نشاسته موجود در غلات و سیب زمینی توسط میکروارگانیزم‌ها قابل تجزیه شدن و تخمیر اکلی نیست. از این رو در فرایند تهیه الکل از غلات و سیب‌زمینی لازم است ابتدا نشاسته توسط برخی آنزیم‌ها به قندهای ساده‌تر و قابل تخمیر مانند مالتوز تبدیل شوند. این عمل با استفاده از دانه‌های خردشده جو و گندم جوانه‌زده و خشک‌شده صورت می‌گیرد که به آنها مالت می‌گویند.
راه دیگر ساخت ودکا با شیر است. پس از آنکه چربی شیر را می‌گیرند و با آن پنیر درست می‌کنند مقدار زیادی آب‌پنیر باقی می‌ماند که از آن مایعی شور و شیرین به نام پرمیت تهیه می‌کنند. این بهترین ماده برای تخمیر و تبدیل به الکل است. پیشینه ساخت الکل با این روش به سه تا چهار هزار سال پیش و در میان قبایل کوچ‌نشین قزاقستان، قرقیزستان، و مغولستان بازمی‌گردد که نوشیدنی‌های الکلی خود را از شیر مادیان، گاومیش، یا گاو تهیه می‌کردند.
ودکای تهیه‌شده از جو و چاودار مزه تندتری دارد و قوی‌تر است. ذرت به پایهٔ ودکا مزه شیرین‌تری می‌دهد. ودکای ساخته شده از سیب‌زمینی مزه خاکی می‌دهد. بعضی از تقطیرکنندگان ودکا به آن میوه، نمک و حتی بیکن می‌افزایند
طعم ودکا بستگی به ماده‌ای که از آن تهیه می‌شود دارد
ممکن است فکر کنید ودکا هیچ طعم خاصی ندارد، اما طعم ودکا بستگی به ماده‌ای که از آن تهیه می‌شود دارد. در بیشتر ودکا‌هایی که از تقطیر گندم تهیه شده‌اند طعم تندی شبیه مزهٔ فلفل سیاه یا سفید احساس می‌شود. کمی هم ته‌مزهٔ گیاهی دارد، طعمی شبیه به زیره و همیشه کمی شیرینی هم دارد".
ودکای تهیه‌شده از جو و چاودار طعم تندتری دارد و قوی‌تر است، ذرت به پایهٔ ودکا طعم شیرین‌تری می‌دهد.
او می‌گوید:" ودکا‌های تهیه‌شده از سیب‌زمینی طعم خاکی می‌دهد و خوش‌نوش است و پس از نوشیدن ته‌مزهٔ گیاهی دارد".
این کارشناس ودکا می‌گوید مهم این است که ذائقهٔ شما بتواند این طعم و مزه و ته‌مزه‌های گوناگون را از هم تشخیص دهد. ودکا به طور مستقیم از گیاهان تهیه نمی‌شود و رسیدن و جا‌افتادن هم ندارد از این رو تشخیص طعم آن "چالش دشواری" است.
بعضی از تقطیرکنندگان میوه، نمک و حتی بیکن به ودکا اضافه می‌کنند
جان ورونیکی صاحب و بنیان‌گذار ودکا کاوکا توضیح می‌دهد که چطور مقدار کمی نوشیدنی میوه‌ای به ترکیب گندم و چاودار اضافه کردند و محصول خود را تولید کردند. "مقدار کم و نامحسوسی نوشیدنی میوه‌ای افزودیم که طعم متنوع‌تر و قوی‌تر و گواراتری به ودکا می‌دهد که به طور معمول ودکاها چنین طعمی ندارند".
در ودکا‌سازی جزیرهٔ وایت در انگلستان کمی نمک محلی در جریان تولید به محصول اضافه کردند و ودکای مرمید سالت را با طعم مواد معدنی تولید کردند.
و گروه تولید‌کنندهٔ بیکن ودکا از این هم پیشتر رفتند که از همان نام آن پیداست: آنها بیکن پخته به ودکا افزودند. به عبارت دقیق‌تر بیکن دودی با فلفل را به ودکای سیب‌زمینی اضافه کردند و این محصول جدید با استقبال همراه بود.
درصد الکل
ودکا یک نوشیدنی الکلی با درصد الکل بالا (بین ۳۵ تا ۵۵ درصد) است. ودکای سنتی روسیه و لهستان معمولاً ۴۰ درصد الکل دارد. ودکایی که در لهستان، روسیه، جمهوری چک، استونی، لاتویا، اوکراین و لیتوانی به فروش می‌رسد ۴۰٪ است. ودکای اروپایی دستکم ۳۷/۵٪ است. همچنین ودکایی که در آمریکا به فروش می‌رسد حداقل ۴۰٪ است. تعیین میزان ۴۰٪ به گستردگی و به‌طور اشتباه به دمیتری مندلیف نسبت داده می‌شود.
مصرف
به‌طور سنتی ودکا همراه با آب، یخ، یا دیگر ترکیبات مصرف نمی‌شود
. در کشورهای غربی، ودکا به عنوان پایه بسیاری از کوکتلها مانند مارتینی ودکا، تونیک ودکا، بلادی مری استفاده می‌شود.
