مراکز خدمات مددکاری اجتماعی و روانی
با مجوز سازمان بهزیستی کشور
مراکز خدمات مددکاری اجتماعی و روانی یکی از نهادهای رسمی و تخصصی فعال در حوزه حمایت اجتماعی و سلامت روان در ایران هستند که با اخذ مجوز از سازمان بهزیستی کشور فعالیت می‌کنند. این مراکز با تمرکز بر ارائه خدمات اجتماعی، روانشناسی، مشاوره‌ای، حمایتی و توانبخشی، نقش مهمی در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، مداخلات روانی اجتماعی و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر ایفا می‌نمایند.
این مراکز زیرمجموعه معاونت امور اجتماعی سازمان بهزیستی هستند و در دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
-
مراکز مددکاری اجتماعی خانواده‌محور
-
مراکز مددکاری اجتماعی با تمرکز بر آسیب‌های خاص (مانند کودک‌آزاری، همسرآزاری، طلاق، اعتیاد، زنان سرپرست خانوار و…)
مرجع صدور مجوز
مجوز این مراکز توسط اداره کل سازمان بهزیستی استان صادر می‌شود. روند دریافت مجوز شامل بررسی صلاحیت‌های علمی و حرفه‌ای، ارائه طرح پیشنهادی خدمات، بررسی مکان و شرایط فیزیکی، جذب نیروی متخصص و مصاحبه تخصصی است.
سازمان بهزیستی به‌عنوان نهاد سیاست‌گذار و ناظر، بر کیفیت خدمات، چارچوب‌های اخلاقی، گزارش‌دهی و عملکرد مالی این مراکز نظارت مستمر دارد.
چه کسانی می‌توانند این مراکز را تأسیس کنند؟
اشخاص حقیقی یا حقوقی با شرایط زیر امکان تأسیس این مراکز را دارند:
-
داشتن تحصیلات دانشگاهی در رشته‌های مرتبط: مددکاری اجتماعی، روانشناسی، علوم اجتماعی، مشاوره، حقوق
-
ارائه سوابق کاری مرتبط در حوزه‌های اجتماعی یا حمایتی
-
داشتن مکان مناسب برای ارائه خدمات
-
دریافت تاییدیه از شورای نظارت تخصصی سازمان بهزیستی
-
معرفی مدیر واجد شرایط (ترجیحاً مددکار اجتماعی یا روان‌شناس باسابقه)
نوع خدمات قابل ارائه :
این مراکز معمولاً ترکیبی از خدمات اجتماعی، روانشناختی و حمایتی را به گروه‌های هدف خاص ارائه می‌دهند. برخی از خدمات رایج عبارت‌اند از:
▪️ خدمات مددکاری اجتماعی:
-
ارزیابی وضعیت اجتماعی، خانوادگی و اقتصادی مراجع
-
تدوین برنامه توانمندسازی برای افراد آسیب‌پذیر
-
پیگیری حقوقی و قانونی (مانند دریافت کمک‌های حمایتی، حضانت کودک، شکایت از خشونت)
-
مشاوره اجتماعی برای مدیریت بحران‌ها (طلاق، اعتیاد، خشونت خانگی)
-
شناسایی و ارجاع افراد در معرض آسیب به مراکز حمایتی دیگر
▪️ خدمات روانشناسی:
-
مشاوره فردی، خانوادگی و گروهی
-
مشاوره در بحران‌های زندگی (مرگ عزیزان، جدایی، بیماری مزمن)
-
درمان اختلالات روانی جزئی با مداخلات غیردارویی
-
آموزش مهارت‌های زندگی، مدیریت استرس، خشم، حل مسئله
▪️ خدمات پیشگیری و آموزشی:
-
برگزاری کارگاه‌های آگاه‌سازی اجتماعی
-
آموزش حقوق شهروندی، تربیت فرزند، مهارت همسرداری
-
پیشگیری از خشونت خانگی، کودک‌آزاری، اعتیاد، خودکشی
▪️ خدمات پیگیری و مددکاری میدانی:
-
حضور در محل زندگی مراجعان آسیب‌دیده
-
ارائه خدمات حمایتی در سطح جامعه، محله یا مدرسه
-
پیگیری موارد ارجاعی از دادگاه، کلانتری، اورژانس اجتماعی، مدارس
چه افرادی به این مراکز مراجعه می‌کنند؟
-
کودکان در معرض خطر (کودک‌آزاری، کودکان کار، بی‌سرپرست یا بدسرپرست)
-
زنان در معرض آسیب (همسرآزاری، زنان مطلقه یا بی‌سرپرست)
-
افراد دارای تجربه خشونت خانگی یا طلاق
-
خانواده‌های درگیر فقر، بیکاری یا آسیب‌های اجتماعی
-
نوجوانان در معرض رفتارهای پرخطر
-
سالمندان تنها یا بدون حمایت خانوادگی
-
ارجاع‌شدگان از دادگاه، بهزیستی، مدارس، کلانتری‌ها و اورژانس اجتماعی ۱۲۳
تفاوت این مراکز با کلینیک‌های روانشناسی یا مطب‌ها
برخلاف مطب‌ها یا کلینیک‌های خصوصی روانشناسی که عمدتاً جنبه درمانی یا مشاوره‌ای دارند و روی طیف عمومی افراد متمرکز هستند، مراکز مددکاری اجتماعی با رویکرد حمایتی، جامعه‌نگر و توانمندساز فعالیت می‌کنند. تمرکز آن‌ها بر حل مسائل ریشه‌دار اجتماعی، خانوادگی و اقتصادی مراجعان است، نه صرفاً درمان علائم روانی.
مزایا و کارکرد اجتماعی
-
در دسترس بودن برای اقشار کم‌برخوردار
-
ارائه خدمات رایگان یا کم‌هزینه
-
مشارکت در کاهش آسیب‌های اجتماعی
-
پیشگیری از فروپاشی خانواده
-
آموزش عمومی برای ارتقاء سلامت روان اجتماعی
-
نقش پل بین جامعه، نهادهای دولتی و مراجعان نیازمند
الزامات اخلاقی و حرفه‌ای
-
حفظ رازداری مراجعان
-
ثبت کامل پرونده‌های مددکاری و روانشناختی
-
همکاری با نهادهای قضایی، درمانی و آموزشی
-
خودداری از قضاوت اخلاقی نسبت به مراجعان آسیب‌دیده
-
رعایت اصول مددکاری مبتنی بر توانمندسازی، احترام و بی‌طرفی
